Wersja z 18:15, 6 cze 2008 edytuj Rogra (dyskusja \| edycje) 6545 edycji mNie podano opisu zmian ← poprzednia edycja		Wersja z 22:15, 27 paź 2008 edytuj anuluj edycję Aung (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 2927 edycji integracja z hasłem jonony następna edycja →
Linia 1: [[Grafika:Jonone.svg\|thumb]] ~~{{integruj do\|Jonony}}~~ '''Jonon''', '''jonony''' - trimetylocykloheksenylobut-3-en-2-ony, [[związek organiczny\|~~organiczny~~organiczne]] [[związek chemiczny\|związki chemiczne]], z grupy cyklicznych [[keton\|ketonów]] nienasyconych, ~~zaliczany~~zaliczane do [[terpeny\|terpenoidów]]. Nie są jednak typowymi terpenoidami, ponieważ nie spełniają reguły [[izopren\|izoprenowej]], tzn. reszty izoprenowe nie są połączone z sobą w sposób ogon-głowa. ~~posiadający~~Posiadają silny [[zapach]] kojarzący się z fiołkami. == Właściwości ==▼ Znane są ~~dwa~~trzy [[izomer ~~strukturalny~~\|izomery strukturalne]] jononów różniące się położeniem [[wiązanie wielokrotne\|podwójnego wiązania]] przy atomie węgla C2 w pierścieniu: α-jonon - trudno rozpuszczalny w wodzie a łatwo rozpuszczalny w [[alkohole\|alkoholach]], o temperaturze wrzenia 135 °C β-jonon - trudno rozpuszczalny w wodzie a łatwo rozpuszczalny w alkoholach i [[eter dietylowy\|eterze dietylowym]] o temperaturze wrzenia 140 °C. Zapach β-jononu jest wyczuwalny w powietrzu przy rozcieńczeniu 310<sup>-9</sup> mol/ml. γ-jonon Alkoholowe roztwory α- i β-jononów mają przyjemny zapach fiołków, a woń czystych związków przypomina zapach [[drzewo cedrowe\|drzewa cedrowego]]. Jonony stanowią surowiec wyjściowy do produkcji [[witamina A\|witaminy A]]. Ugrupowania jononowe ~~wystepują~~występują w szeregu związków naturalnych. Cząsteczka [[karoten\|β-karotenu]] zawiera dwa ugrupowania β-jononowe, w cząsteczce α-karotenu znajduje się pierścień zarówno α-, jak i β-jononu, w γ-karotenie zaś występuje pojedynczy pierścień β-jononu. Pośród karotenów najbardziej rozpowszechniony jest β-karoten, zwany żółtym barwnikiem roślinnym. ~~Szczegółnie~~Szczególnie bogate w β-karoten są korzenie [[marchew\|marchwi]], [[pomidory]], [[pietruszka\|nać pietruszki]] i inne warzywa zielone, a także cytrusy i [[banany]]. Ugrupowanie β-jononowe jest ważnym elementem strukturalnym związków zaliczanych do grupy witaminy A. W organizmach, w których występuje niedobór witaminy A, następuje przekształcenie karotenów w tę witaminę, przez co karoteny nazywane są prowitaminami witaminy A.▼ ~~Związek ten występuje rzadko w przyrodzie jako składnik [[olejek eteryczny\|olejków eterycznych]].~~ == Występowanie ==▼ ~~Otrzymuje się go z [[cytral\|cytralu]] przez [[kondensacja\|kondensację]] z [[aceton\|acetonem]].~~ ~~Spotyka~~W ~~się~~przyrodzie jewystępują wrzadko, głównie jako składnik [[~~olejki~~olejek ~~eteryczne~~eteryczny\|~~olejkach~~olejków eterycznych]], ~~ale~~występują tam zwykle w niewielkich ilościach. Znajdują się w warzywach i owocach, np. [[jagoda\|jagodach]], a także [[herbata\|herbacie]] i [[tytoń\|tytoniu]]. SąJonony są głównymi składnikami (22%) olejku otrzymanego z kwiatów fiołków~~. Znane są α-, β- i γ-jonony. Zapach β-jononu jest wyczuwalny w powietrzu przy rozcieńczeniu 310<sup>-9</sup> mol/ml~~. ▼ Stosowany jest w przemyśle perfumeryjnym i spożywczym oraz jako substrat wyjściowy do syntezy [[witamina A\|witaminy A]].▼ ~~Zobacz też:~~ '''[[Jonony]]''' - trimetylocykloheksenylobut-3-en-2-ony, mimo że ich budowa przypomina strukturę [[terpeny\|terpenową]], nie są typowymi terpenoidami, ponieważ nie spełniają reguły [[izopren\|izoprenowej]], tzn. reszty izoprenowe nie są połączone z sobą w sposób ogon-głowa. == Otrzymywanie == Powstają w wyniku utleniającej [[degradacja\|degradacji]] tetraterpenoidów [[karoten\|(karotenów)]]. Z uwagi na ich duże zastosowanie w ~~przemysle~~przemyśle perfumeryjnym są produkowane na skalę przemysłową. Otrzymuje się je w reakcji [[kondensacja aldolowa\|kondensacji aldolowej]] [[cytral\|cytralu]] z [[aceton\|acetonem]]. Powstający w tej reakcji pseudojonon [[cyklizacja\|cyklizuje]] pod wpływem [[kwas siarkowy\|kwasu siarkowego]] do mieszaniny α- i β-jononów.▼ ==Zastosowanie== ▲Powstają w wyniku utleniającej [[degradacja\|degradacji]] tetraterpenoidów [[karoten\|(karotenów)]]. Z uwagi na ich duże zastosowanie w przemysle perfumeryjnym są produkowane na skalę przemysłową. Otrzymuje się je w reakcji [[kondensacja aldolowa\|kondensacji aldolowej]] [[cytral\|cytralu]] z [[aceton\|acetonem]]. Powstający w tej reakcji pseudojonon [[cyklizacja\|cyklizuje]] pod wpływem [[kwas siarkowy\|kwasu siarkowego]] do mieszaniny α- i β-jononów. ▲~~Stosowany~~Syntetyczne ~~jest~~jonony są stosowane w przemyśle perfumeryjnym i spożywczym oraz jako substrat wyjściowy do syntezy [[witamina A\|witaminy A]]. ▲== Występowanie == ▲Spotyka się je w [[olejki eteryczne\|olejkach eterycznych]], ale zwykle w niewielkich ilościach. Znajdują się w warzywach i owocach, np. [[jagoda\|jagodach]], a także [[herbata\|herbacie]] i [[tytoń\|tytoniu]]. Są głównymi składnikami (22%) olejku otrzymanego z kwiatów fiołków. Znane są α-, β- i γ-jonony. Zapach β-jononu jest wyczuwalny w powietrzu przy rozcieńczeniu 310<sup>-9</sup> mol/ml. ▲== Właściwości == ▲Alkoholowe roztwory α- i β-jononów mają przyjemny zapach fiołków, a woń czystych związków przypomina zapach [[drzewo cedrowe\|drzewa cedrowego]]. Jonony stanowią surowiec wyjściowy do produkcji [[witamina A\|witaminy A]]. Ugrupowania jononowe wystepują w szeregu związków naturalnych. Cząsteczka [[karoten\|β-karotenu]] zawiera dwa ugrupowania β-jononowe, w cząsteczce α-karotenu znajduje się pierścień zarówno α-, jak i β-jononu, w γ-karotenie zaś występuje pojedynczy pierścień β-jononu. Pośród karotenów najbardziej rozpowszechniony jest β-karoten, zwany żółtym barwnikiem roślinnym. Szczegółnie bogate w β-karoten są korzenie [[marchew\|marchwi]], [[pomidory]], [[pietruszka\|nać pietruszki]] i inne warzywa zielone, a także cytrusy i [[banany]]. Ugrupowanie β-jononowe jest ważnym elementem strukturalnym związków zaliczanych do grupy witaminy A. W organizmach, w których występuje niedobór witaminy A, następuje przekształcenie karotenów w tę witaminę, przez co karoteny nazywane są prowitaminami witaminy A. [[Kategoria:Ketony~~]][[Kategoria:Terpeny~~]]▼ ~~{{chemia stub}}~~ [[Kategoria:Terpeny]] [[de:Jonon]] ▲[[Kategoria:Ketony]][[Kategoria:Terpeny]] [[en:Ionone]] [[fr:Ionone]] [[nl:Jonon]] [[ja:イオノン]]

Jonony: Różnice pomiędzy wersjami