|
| gromada = nagonasienne
| łacina = Pinophyta
| autor = Cronquist Takht. & Zimmerm. ex Reveal
|cytat = Phytologia 79:70 1996
|synonim = ''Coniferophyta'', ''Gymnospermae''
| commons = Category:Pinophyta
| wikispecies = Pinophyta
}}
[[Grafika:Pinophyta.png|thumb|280px|right|Zależności filogenetyczne ''Pinophyta'' w oparciu o badania genetyczne. Na podstawie artykułów A. Farjon oraz C. J. Quinn & R. A. Price opublokowanych w Proceedings of the Fourth International Conifer Conference, Acta Horticulturae 615 (2003)]]
'''Rośliny nagonasienne, nagozalążkowe''' (''Pinophyta'' <small>Cronquist Takht. & Zimmerm. ex Reveal Phytologia 79:70 1996</small>, ''Coniferophyta'', ''Gymnospermae'') -– [[typ (biologia)|typ]] (gromada) [[rośliny nasienne|roślin nasiennych]].
===Charakterystyka Morfologia ===
Nasiona roślin nagonasiennych nie tworzą się wewnątrz [[zalążnia|zalążni]] (jak u [[okrytonasienne|okrytonasiennych]]), ale powstają na tzw. [[łuska nasienna|łuskach nasiennych]] osadzonych na osi i często podpartych [[łuska wspierająca|łuskami wspierającymi]] oraz tworzących struktury zwane [[szyszka]]mi. Z uwagi na brak [[słupek|słupka]] i [[zalążnia|zalążni]] rośliny nagozalążkowe nie wykształcają [[owoc]]ów.
=== Systematyka ===
Systematyka nagonasiennych przedstawia się następująco:
*Podgromada: [[nagonasienne wielkolistne]] (''Cycadophytina'' Cronquist)
*Podgromada: ''[[Gnetophytina]]'' Cronquist
**Klasa: [[gniotowe]] (''Gnetopsida'' Thomé)
*Podgromada: [[Paprociepaprocie nasienne]](''Pteridospermatophyta'') <small>([[rośliny kopalne]])</small>
*Podgromada: [[nagonasienne drobnolistne]] (''Pinophytina'' Cronquist, ''Coniferophytina'')
**Klasa: [[kordaity]], kordaitowe (''Cordaitopsida'') <small>([[rośliny kopalne]])</small>
**Klasa: [[iglaste]], szpilkowe (''Pinopsida'' Burnett, ''Coniferopsida'')
W starszych systemach klasyfikacji nagonasienne były, podobnie jak dzisiaj, klasyfikowane oddzielnie od okrytonasiennych oraz [[paprotniki|paprotników]] i obejmowały kilka grup roślin znanych tylko z materiału kopalnego ([[benetyty]], [[kordaity]]). Uznawane też były za takson w randze gromady (lub podgromady). Wieloletnie kontrowersje (m.in. sugestie dotyczące polifiletyczności tej grupy) podważyły zasadność wyróżniania tego taksonu. Zaproponowano też odmienny podział roślin do niego zaliczanych, na cztery gromady{{fakt}}:
*[[sagowcowe|sagowcowych]]
*[[miłorzębowe|miłorzębowych]]
*[[Iglaste|szpilkowych]]
Tak więc alternatywny podział nie uwzględniał w ogóle podgromady (gromady) nagonasiennych, a wymienione wyżej cztery taksony klasyfikował w randze '''gromad'''. Tym samym przekreślał niemal zupełnie klasyczny podział na [[nagonasienne]] i [[okrytonasienne]], sprowadzając po raz kolejny '''takson'''grupę (w tym wypadku nagonasienne)nagonasiennych do rangi '''polifiletycznej grupy roślin o pewnych wspólnych cechach morfologicznych'''. Ostatnio znów odżyły dyskusje na temat monofiletyczności grupy, a badania genetyczne z końca XX wieku sugerują zasadność wyróżniania taksonu "nagonasienne", pod warunkiem, że obejmuje on cztery wymienione powyżej taksony, zdefiniowane na sposób współczesny i sklasyfikowane (przez część systematyków) w randze klas. Największa z nich - [[Iglaste|szpilkowe]] (''Pinopsida'') jest czasem zaliczana do samodzielnej gromady [[nagonasienne właściwe|nagonasiennych właściwych]] (''Pinophyta''), obok ''Gnetophyta, Cycadophyta, Ginkgoophyta'' i ''Magnoliophyta'' (czyli okrytozalążkowych).
Najnowsze zasady nazewnictwa wymagają, by nazwa taksonu wyższej rangi wywodziła się od rodzaju typowego dla opisywanej grupy. W tym wypadku jest to [[sosna]] (''Pinus''), stąd coraz częstsze stosowanie nazwy '''Pinophyta''' dla wszystkich nagonasiennych, również tych, które do nagonasiennych właściwych nie należą.
=== Biologia i ekologia ===
===Znaczenie roślin nagonasiennych===
*Drzewa iglaste odgrywają istotną rolę w funkcjonowaniu ekosystemów, zwłaszcza na obszarach, gdzie dominują w [[formacja roślinna|formacjach roślinnych]] np. w [[tajga|tajdze]] i w zaroślach wysokogórskich. Drzewa iglaste dają schronienie zwierzętom i dostarczają im pokarmu, a ich korzenie umacniają glebę i zapobiegają jej [[erozja|erozji]]. Nasiona [[limba|limby]] chętnie zjadają ptaki i drobne zwierzęta, jak [[wiewiórka pospolita|wiewiórki]]. [[Kosodrzewina]] stanowi ważny składnik krajobrazu wysokogórskiego i pełni istotną funkcje ekologiczną, gdyż jej silnie rozwinięty system korzeniowy utrwala skalne podłoże, przeciwdziałając osypywaniu się ziemi i śniegu.
*Ponad 75% budowlanego surowca drzewnego oraz [[Drewno (technika)|drewna]] do produkcji [[papier]]u, mas plastycznych, [[sztuczny jedwab|sztucznego jedwabiu]], lakierów czy [[materiały wybuchowe|materiałów wybuchowych]] pozyskuje się z drzew iglastych.
*Niektóre drzewa iglaste dostarczają [[żywica|żywicy]] niezbędnej do produkcji [[smar]]ów i [[smoła|smoły]].
*Nasiona kilku gatunków są jadalne.
*Jagody [[jałowiec|jałowca]] zawierają [[olejek eteryczny|olejki eteryczne]] wykorzystywane do aromatyzowania [[napój alkoholowy|napojów alkoholowych]].
*Ze względu na atrakcyjny wygląd, niektóre iglaste są uprawiane na skalę handlową i służą do urządzania terenów zielonych.
*[[Kosodrzewina]] stanowi ważny składnik krajobrazu wysokogórskiego i pełni istotną funkcje ekologiczną, gdyż jej silnie rozwinięty system korzeniowy utrwala skalne podłoże, przeciwdziałając osypywaniu się ziemi i śniegu.
*Nasiona [[limba|limby]] chętnie zjadają ptaki i drobne zwierzęta, jak [[wiewiórka pospolita|wiewiórki]], a nawet ludzie.
*Drewna [[świerk pospolity|świerku pospolitego]] ( Picea abies) używa się głównie w przemyśle celulozowo-papierniczym, rzadziej w budownictwie.
*W Polsce świerk pospolity jest jednym z najszybciej rosnących drzew iglastych, dlatego bywa szeroko stosowany do zalesiania.
*Obok [[jodła|jodły]], świerk pospolity stanowi najcenniejsze i najczęściej uprawiane drzewo w Polsce drzewo ozdobne. Miękkie, lekkie i łatwo łupliwe drewno jodeł wykorzystuje się w budownictwie i przemyśle celulozowo-papierniczym.
*[[Modrzew]] jest ceniony jako ozdoba (wygląda pięknie wiosną, gdy rozwijają się młode igły, oraz jesienią, kiedy igły zmieniają kolor) oraz źródło trwałego i łatwego do obróbki drewna stosowanego w stolarstwie do wyrobu cennych mebli.
*[[Cyprys]] i jałowiec są uprawiane w ogrodach. Jałowiec tworzy poszycie w lasach sosnowych.
*Z rdzenia pnia [[sagowcowe|sagowców]] jest wytwarzana mączka skrobiowa - [[sago]].
===Linki zewnętrzneZastosowanie ===
Ponad 75% budowlanego surowca drzewnego oraz [[Drewno (technika)|drewna]] do produkcji [[papier]]u, mas plastycznych, [[sztuczny jedwab|sztucznego jedwabiu]], lakierów czy [[materiały wybuchowe|materiałów wybuchowych]] pozyskuje się z drzew iglastych. Niektóre drzewa iglaste dostarczają [[żywica|żywicy]] niezbędnej do produkcji [[smar]]ów i [[smoła|smoły]]. Nasiona kilku gatunków są jadalne. Z rdzenia pnia [[sagowcowe|sagowców]] jest wytwarzana mączka skrobiowa - [[sago]]. Jagody [[jałowiec|jałowca]] zawierają [[olejek eteryczny|olejki eteryczne]] i są wykorzystywane do aromatyzowania [[napój alkoholowy|napojów alkoholowych]]. Ze względu na atrakcyjny wygląd, wiele gatunków jest uprawianych jako rośliny ozdobne.
*[http://www.conifers.org/pinophyta-list.htm Systematyka Pinophyta] (nie działa)
=== Linki zewnętrzne ===
* {{cytuj stronę |url=http://www.conifers.org/zz/pinales.htm |rok= |tytuł=Pinophyta | autor= |opublikowany=The Gymnosperm Database | data dostępu= |język=en}}
[[Kategoria:Nagonasienne|*]]
| 