Nalajch: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
lit.
pozbudowa art.
Linia 1:
'''Nalajch''' (w polskiej literaturze przed 1990 opisywana jako '''Nałajcha''') ([[język mongolski|mong.]] ''Налайх'') - miasto górnicze w środkowej [[Mongolia|Mongolii]], 35 km na południowy - wschód od [[Ułan Bator]]. Obecnie ma status osiedla, będącego administracyjną częścią Ułan Bator.
 
Liczy około 28 tys. mieszkańców (2007), na początku lat 80. liczyła 15 tys. osób. W Nałajsze występują duże złoża kopalń [[jura]]jskiego [[węgiel brunatny|węgla brunatnego]] i dzięki nim powstała osada. Pierwsze kopalnie powstały w 1915, wtedy też założono miasteczko górnicze. W tym czasie rocznie wydobywano 1500 - 1700 ton węgla na potrzeby stolicy. W latach 1926-27 kopalnie rozbudowano, podobnie jak w latach 40. XXw. W 1963 produkowały one 600 tys. ton węgla, a w latach 80. do 800 tys. ton rocznie (20% ówczesnego krajowego wydobycia węgla). Do lat 60. XX w., gdy otwarto kopalnie w dolinie Saryn GolSzaryngol koło [[Suche Bator (miasto)|Suche Bator]], NałajchaNalajcha była największym zagłębiem węglowym w kraju. Wydobycie początkowo prowadzono w kopalniach podziemnych, budując [[szyb]]y, co było rzadkością w Mongolii, gdzie zazwyczaj węgiel wydobywa się w kopalniach odkrywkowych. W latach 80. XX w. stosowano w NałajszeNalajsze już wyłącznie eksploatację odkrywkową. W październiku 1940 (wg Gungaadasza w 1937-39) otwarto pierwszą w Mongolii kolej, łącząc Ułan Bator z NałajchąNalajchą. Była to [[Kolej wąskotorowa|wąskotorówka]] przeznaczona do wywozu urobku z kopalni. Linię zamknięto w 1958. W 1958 zbudowano w NałajszeNalajsze hutę szkła i naczyń szklanych, wykorzystującą miejscowe złoża piasków kwarcowych.
 
Po uruchomieniu nowej kopalni odkrywkowej w [[Bagnuur]]ze kopalnia w Nalajsze zmniejszyła wydobycie, a po 1990 roku (po wprowadzeniu gospodarki rynkowej) kopalnię zamknięto. Mejscowi bezrobotni górnicy rozpoczęli wydobycie nielegalne, często pracując całymi rodzinami (razem z żonami i dziećmi). Liczne wypadki spowodowały to, że tych nielegalnych górników przezwano ''ninja''<ref>[http://siteresources.worldbank.org/INTMONGOLIA/Resources/Mongolia-Mining.pdf]</ref>.
 
W latach 1945-1947 w Nalajchu znajdował się jeden z obozów japońskich jeńców wojennych <ref>[http://www.mongolianmatters.com/mongolia/2005/07/monastery-used-as-military-hospital-for-japanese-captives-1/]</ref>.
 
Po wycofaniu z Mongolii wojska radzieckie pozostawiły w Nałajsze wielkie lotnisko wojskowe, obecnie zarzucone.
 
Obecnie Nalajch jest rdzeniem obszernej dzielnicy administracyjnej Ułan Batoru, południowa część terenu dzielnicy jest stepowa, w północnej części której znajduje sie popularna strefa turystyczna Gorch'-Tereldż bajglijn cogcolbort gadzar (park narodowy Tereldż) położona na południowych krańcach gór [[Chentej]].
 
W Nałajsze zachowała się kamienna [[stella]] chana Toniukuka z VIII w n.e., a także szereg zabytkowych kamiennych rzeźb ludzi.