Wersja z 16:35, 16 sty 2009 edytuj Escarbot (dyskusja \| edycje) 164 099 edycji m robot dodaje: sr:Пироксени ← poprzednia edycja		Wersja z 23:06, 28 sty 2009 edytuj anuluj edycję Chrumps (dyskusja \| edycje) Redaktorzy, Administratorzy 50 057 edycji m kat. następna edycja →
Linia 1: [[~~Grafika~~Plik:Augit, Czechy, Lukov.jpg\|150px\|thumb\|augit]] [[~~Grafika~~Plik:Diopside.jpg\|150px\|thumb\|diopsyd]] [[~~Grafika~~Plik:Mineral Hedemberguita GDFL041.jpg\|150px\|thumb\|hedenbergit]] [[~~Grafika~~Plik:Kunzite.jpeg\|150px\|thumb\|kunzyt]] '''Pirokseny''' -– grupa bardzo rozpowszechnionych [[minerał~~\|minerałów~~]]ów skałotwórczych o strukturze wewnętrznej odpowiadającej [[krzemiany\|krzemianom]] łańcuchowym i ogólnym wzorze: '''AB[Si<sub>2</sub>O<sub>6</sub>]''' -– gdzie: '''A''' -– to najczęściej; [[wapń]], [[sód]], [[lit]]; '''B''' -– to najczęściej; [[magnez]], [[żelazo]], [[glin]]. Pirokseny stanowią częsty składnik [[skały magmowe\|skał magmowych]] i [[skały metamorficzne\|metamorficznych]], a największą rolę skałotwórczą odgrywa [[augit]]. Spotykane są w skałach na całym świecie.<br /> Nazwę wprowadził R.J.Hauy od słów greckich ''pyr'' = ''ogień'' i ''xenos'' = ''obcy''. Uważał bowiem, że pirokseny nie tworzą się w chwili erupcji, lecz później. == Cechy piroksenów == * Cechą wspólną dla tej grupy są dwa systemy łupliwości, krzyżujące się pod kątem prawie prostym. '''Układ łupliwości odróżnia pirokseny od [[amfibol]]i'''.▼ * Krystalizują w układzie jednoskośnym lub rombowym.▼ ▲Cechą wspólną dla tej grupy są dwa systemy łupliwości, krzyżujące się pod kątem prawie prostym. '''Układ łupliwości odróżnia pirokseny od [[amfibol]]i'''. Mają znaczenie naukowe i kolekcjonerskie.▼ ▲Krystalizują w układzie jednoskośnym lub rombowym. Bywają stosowane do wyrobu ozdób i artystycznej biżuterii.▼ ▲Mają znaczenie naukowe i kolekcjonerskie. Najczęściej mają barwę żółtawą, zielonawą, białoszarą, brunatną lub czarną, w zależności od zawartości [[żelazo\|żelaza]] i [[Tytan (pierwiastek)\|tytan]] u oraz domieszek.▼ ▲Bywają stosowane do wyrobu ozdób i artystycznej biżuterii. Obejmują wiele izomorficznych szeregów kryształów mieszanych, należących do układu jednoskośnego, z wyjątkiem szeregu, którego członkami skrajnymi są [[enstatyt]] i [[hipersten]] -– układ rombowy (jego jednoskośnym odpowiednikiem jest szereg [[klinoenstatyt]] -– [[klinohipersten]]).▼ ▲Najczęściej mają barwę żółtawą, zielonawą, białoszarą, brunatną lub czarną, w zależności od zawartości [[żelazo\|żelaza]] i [[Tytan (pierwiastek)\|tytan]] u oraz domieszek. ▲Obejmują wiele izomorficznych szeregów kryształów mieszanych, należących do układu jednoskośnego, z wyjątkiem szeregu, którego członkami skrajnymi są [[enstatyt]] i [[hipersten]] - układ rombowy (jego jednoskośnym odpowiednikiem jest szereg [[klinoenstatyt]] - [[klinohipersten]]). '''Do piroksenów należą także szeregi:''' * [[diopsyd]] -– [[hedenbergit]] * [[spodumen]] -– [[jadeit]] -– [[egiryn]] * [[diallag]] -– [[augit]] -– [[fassait]] '''Obszary między nimi wypełniają kryształy mieszane'''. Minerały będące członami skrajnymi są dość rzadkie, w związku z czym ich wzory chemiczne mają znaczenie głównie teoretyczne. Do najbardziej rozpowszechnionych piroksenów należą: * [[augit]], [[diallag]], [[enstatyt]], [[hedenbergit]], [[diopsyd]], [[bronzyt]]. Z rzadziej występujących wymienić warto: * [[egiryn]], [[jadeit]], [[kunzyt]], [[omfacyt]], [[spodumen]], [[hipersten]], [[diallag]]. W [[Polska\|Polsce]] występują m.in. na [[Dolny Śląsk\|Dolnym Śląsku]] ([[diopsyd]], [[spodumen]], [[jadeit]]) i w [[Pieniny\|Pieninach]] ([[augit]]). == Zobacz też: == [[minerał]], [[minerały skałotwórcze]], [[amfibole]], [[miki]], [[plagioklazy]]. {{commons\|category:pyroxene}} [[Kategoria:~~Minerały~~Pirokseny\| ]] [[cs:Pyroxen]]

Pirokseny: Różnice pomiędzy wersjami