'''Pompa tłokowa''' - jest rodzajem [[pompa wyporowa|pompy wyporowej]]. Pompy tłokowe przed wynalezieniem [[pompa wirowa|pomp wirowych]] używane były w miejskich systemach zasilających w wodę pitną. Wielkość pomp tłokowych leży w zakresie od olbrzymich jednostek do niewielkich pomp ogrodowych popularnie zwanych "abisynkami".
Zasada działania pompy wyporowej jest następująca. Silnik napędowy za pośrednictwem [[mechanizm korbowodowy|mechanizmu korbowodowego]] napędza tłoczysko (1) sztywno połączone z [[tłok|tłokiem]] (2), który przesuwa się wewnątrz korpusu zwanego [[cylinder (mechanika)|cylindrem]] (3). Tłoczysko może być także napędzane siłą ludzkich mięśni lub przez zwierzęta pociągowe za pośrednictwem [[kierat|kieratu]].mechanizm
W korpusie pompy wbudowane są dwa [[zawór (instalacje budowlane)|zawory]], ssawny i tłoczny, samoczynnie otwierające i zamykające odpływ do rurociągów ssawnych (4) i tłocznych (5) pompy.
Tłoczysko przesuwając się do zewnętrznego położenia powiększa przestrzeń ssawną pompy. W tym czasie samoczynnie otwiera się zawór ssawny (4), a zasysana ciecz wypełnia komorę roboczą pompy. W czasie ruchu powrotnego tłoka zawór ssawny jest zamknięty i jednocześnie otwiera się zawór tłoczny. Ciecz zostaje wypchnięta do rurociągu tłocznego. Gdy tłok osiągnie skrajne wewnętrzne położenie i cała ciecz zostaje wypchnięta z cylindra, cykl się powtarza.
[[Wysokość tłoczenia]] pompy wyporowej jest ograniczona tylko nastawą [[zaworu przelewowego]].
Pompy tłokowe mają wiele odmian. Tłok może być zastąpiony nurnikiem. Pompa tłokowa może być jedno- lub dwustronna (dwie komory robocze po obydwu stronach tłoka). Pompy wyporowe mogą pracować pojedynczo lub w bateriach.
Uproszczoną konstrukcją pompy tłokowej jest pompa ręczna popularnie zwana "abisynką". W pompie tej znajduje się tylko jeden [[zawór klapkowy]] wbudowany w tłok. Pompa tego typu zwykle pracuje w położeniu pionowym. W czasie ruchu tłoka w dół zawór samoczynnie się otwiera, pozwalając cieczy wpłynąć do przestrzeni nad tłokiem. W czasie ruchu tłoka w górę, zawór się zamyka, a ciecz znajdująca się nad nim zostaje podniesiona do krućca odpływowego. By pompa ręczna działała musi być wcześniej zalana.
Nieco bardziej skomplikowana jest ręczna pompa zwana skrzydełkową (o tłoku obrotowym). Pompa ta działa w wyniku przemieszczania dźwigni (3) ruchem wahadłowym powodując obrót tłoka (1) z zaworami i zmianę objętości komór pośrednich spełniających typową rolę cylindrów.
