Doły Jasielsko-Sanockie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m WP:SK, poprawa linków |
m poprawa linków |
||
Linia 9:
}}
[[Plik:Divisions of the Carpathians.png|thumb|240px|Doły = a9+a8+a6+a7]]
'''Doły Jasielsko-Sanockie''' ([[Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski|513.66, 513.68, 513.69 i 513.67]]) (''Kotlina Jasielsko-Sanocka'' lub ''Podkarpacie'', [[język niemiecki|niem.]] ''Sanoker Flachland''<ref>"[...] schaft von Sanoker Flachland an bis nach [[Gorlice]], [[Szymbark (województwo małopolskie)
Składa się z czterech łączących się ze sobą jednostek geograficznych:
Linia 17:
* [[Pogórze Bukowskie]] na południu
Przez obszar dołów jasielsko-sanockich przepływają [[Wisłoka]], [[Ropa (rzeka)|Ropa]], [[Jasiołka]], [[San]] oraz [[Wisłok]] z licznymi dopływami. Region zasiedlony już od wczesnego średniowiecza <ref>"'''Okres przedrzymski i rzymski''' : Obszar Polski południowo-wschodniej, ściślej jego południowa część, jest jednym z 4 w skali całego kraju, gdzie mamy do czynienia z enklawą osadnictwa [[Celtowie|celtyckiego]]. Jest ono datowane na III-I wiek p.n.e. W czasach odpowiadających okresowi rzymskiemu (wraz z okresem wędrówek ludów – I-V wiek) notujemy tutaj stanowiska zbliżone do znanych z Polski centralnej i innych części Małopolski, a także wskazujące na odrębność kulturową związaną z ludami południowymi ([[Dakowie]]). Stanowiska tego etapu występują najliczniej w strefie lessów, w Dołach Jasielsko-Sanockich oraz w strefie wielkodolinnej. Znaleziska z tego czasu należą do najbardziej efektownych w całych pradziejach, szczególnie pochodzące z cmentarzysk ([[Prusiek]], [[Radawa]], [[Trójczyce]], [[Kopki (województwo podkarpackie)]] – liczne przykłady elementów uzbrojenia, narzędzi, ozdoby). Ważną cechą jest obecność licznych importów południowych („rzymskich”), z których najliczniej występują monety (nie zawsze są one traktowane jako znaleziska archeologiczne ze względu na wartość numizmatyczną, co niewątpliwie zubaża zasób naszych źródeł ). " [http://www.si.podkarpackie.pl/Pliki/2008/program_opieki_n_zabytkami_ostateczny.pdf]</ref>.
Wzdłuż dołów przebiega także linia [[Galicyjska Kolej Transwersalna|kolei transwersalnej]], łącząca [[Gorlice]], [[Jasło]], [[Krosno]] i [[Sanok]] oraz szlak komunikacyjny z zachodu na wschód a obecnie droga {{AS-droga|K|28}} [[Zator (województwo małopolskie)|Zator]] – [[Wadowice]] – [[Nowy Sącz]] – [[Gorlice]] – [[Biecz]] – [[Jasło]] – [[Krosno]] – [[Sanok]] – [[Medyka]].
Linia 26:
W późnym średniowieczu obszar Dołów został skolonizowany przez napływową ludność niemiecką, którą na ''Pogórzu'' osadzali władcy polscy. W roku [[1632]] [[Szymon Starowolski]] w dziele ''Polonia'': zanotował "Następnie idzie [[Łańcut]] (...) i [[Rzeszów]] (...) ; mleka tu i płócien lnianych wielka jest zwykle obfitość, ponieważ wioski na całym tym obszarze zamieszkują potomkowie niemieckiego plemienia, wzięci na jakiejś wojnie przez Kazimierza Wielkiego, króla Polski, lub sprowadzeni z Saksonii, z dziećmi i żonami, aż w te okolice. Ci przeto o bydło i uprawę lnu troszczą się wielce i w porze jarmarków tak do innych okolicznych miast wymieniane towary zwożą na sprzedaż, jak przede wszystkim do Rzeszowa i Jarosławia <ref>[[Szymon Starowolski]]. Polska albo opisanie położenia Królestwa Polskiego. Kraków. 1976. [przekład A. Piskadło]</ref>, pisze o tym również m.in. [[Wincenty Pol]]; " Na obszarze Wisłoki uderza nas fakt inny; całą tę okolicę, którą obszar [[Wisłoka|Wisłoki]], [[Ropa|Ropy]], Jasły, [[Jasiołka|Jasełki]] i średniego [[Wisłok]]a zajmuje, osiedli tak zwani Głuchoniemcy od dołów Sanockich począwszy, to jest od okolicy [[Kombornia|Komborni]], [[Haczów|Haczowa]], [[Trześniów|Trześniowa]] aż po [[Grybów|Grybowski]] dział: [[Gorlice]], [[Szymbark (województwo małopolskie)|Szymbark]] i Ropę od wschodu na zachód, ku północy aż po ziemię [[Pilzno|Pilźniańską]] która jest już ziemią województwa Sandomierskiego. Cała okolica [[Głuchoniemcy|Głuchoniemców]] jest nowo-siedlinami [[Sasi|Sasów]]; jakoż strój przechowali ten sam co węgierscy i [[Siedmiogród|siedmiogrodzcy]] Sasi. Niektóre okolice są osiadłe przez Szwedów, ale cały ten lud mówi dzisiaj na Głuchoniemcach najczystszą mową polską [[Dialekt małopolski|dijalektu małopolskiego]], i lubo z postaci odmienny i aż dotąd Głuchoniemcami zwany, nie zachował ani w mowie ani w obyczajach śladów pierwotnego swego pochodzenia, tylko że rolnictwo stoi tu na wyższym stopniu, a [[tkactwo]] jest powołaniem i głównie domowem zajęciem tego rodu ". <ref>[[Wincenty Pol]]. Historyczny obszar Polski ''rzecz o dijalektach mowy polskiej. [[Kraków]] [[1869]]. </ref>
W roku [[1846]] rozpoczęła się na terenie ówczesnej Galicji rabacja chłopska, zwana również [[Rzeź galicyjska|rzezią galicyjską]]. Rozszerzała się ona zwłaszcza na tereny ówczesnego powiatu sanockiego i jasielskiego <ref>W [[Haczów|Haczowie]] miejscowy proboszcz Gerard Lech oddał szczególne zasługi władzom austriackim w okresie tzw. [[
[[Plik:Haczów old latin church.jpg|left|thumb|Najstarszy zachowany w Europie drewniany gotycki kościół z [[Haczów|Haczowa]] pochodzący z XIV wieku.]]
| |||