Rada Obrony Państwa: Różnice pomiędzy wersjami

Powstanie Rady Obrony Państwa (ROP) wiąże się bezpośrednio z przezwyciężaniem kryzysu gabinetowego w czerwcu 1920 r. Po dymisji rządu [[Leopold Skulski|Leopolda Skulskiego]] na początku czerwca przez kilka tygodni trwały targi na sformowaniem nowego gabinetu. Dopiero powierzenie misji tworzenia rządu [[Władysław Grabski|Władysławowi Grabskiemu]] zakończyło kryzys. W dniu 28 czerwca 1920 r. premier omawiał kierunki polityki swego rządu z marszałkiem sejmu [[Wojciech Trąmpczyński|Wojciechem Trąmpczyńskim]]. Podczas tego spotkania zarysowała się koncepcja powołania [[Rząd Obrony Narodowej|rządu obrony narodowej]]. Idea ta nie znalazła wsparcia wśród polityków prawicowych i centrowych, stanowiących trzon nowego rządu. Pojawiła się natomiast koncepcja ściślejszego komitetu obrony państwa. Nowy organ miał składać się z 12 członków (4 przedstawicieli sejmu, 4 członków rządu i 4 reprezentantów Naczelnego Dowództwa. Projekt przedstawiono [[Józef Piłsudski|Piłsudskiemu]], który udzielił swego poparcia. Rada Ministrów przyjęła projekt odpowiedniej ustawy na posiedzeniu 29 czerwca. Dla uniknięcia przeciągających się dyskusji w sejmie postanowiono uprzedzić o przygotowywanym projekcie ugrupowania lewicowe. Następnego dnia w południe odbyło się spotkanie w prywatnym mieszkaniu marszałka Trąmpczyńskiego. Lewica poparła projekt wnioskując o zwiększenie liczby przedstawicieli Sejmu do 8. Uzgodniony projekt przedstawiono na posiedzeniu Sejmu w dniu 30 czerwca. Uchwalenie ustawy nastąpiło w dniu 1 lipca 1920 r.

* [[Wincenty Witos]], premier – wiceprzewodniczący Rady (24 VII – 1 X 1920)

* PSL „Piast” – [[Maciej Rataj]] (1 VII – 23 VII 1920)

[[Władysław Kiernik]] (24 VII – 1 X 1920)

* Związek Ludowo – Narodowy – [[Roman Dmowski]] (1 VII – 19 VII 1920)

[[Aleksander Skarbek]] (20 VII – 1 X 1920)

* Narodowe Zjednoczenie Ludowe – [[Leopold Skulski]] (1 VII – 23 VII 1920)

[[Edward Dubanowicz]] (24 VII – 1 X 1920)

* PPS – [[Norbert Barlicki]]

* Narodowa Partia Robotnicza – [[Adam Chądzyński]]

* Chrześcijański Związek Robotniczy – [[Artemiusz L. Czerniewski]]

* PSL „Wyzwolenie” – [[Jan Woźnicki]]

* Klub Pracy Konstytucyjnej – [[Jan Kanty Federowicz]]

* Klub Mieszczański – [[Aleksander de Rosset]]

* PSL „Lewica” – [[Jan Stapiński]]

* [[Kazimierz Bartel]], minister kolei (1 VII – 23 VII 1920)

* [[Stanisław Śliwiński]], minister aprowizacji (1 VII – 23 VII 1920)

* [[Eustachy ks. Sapieha]], minister spraw zagranicznych

* [[Ignacy Daszyński ]], wicepremier (24 VII – 1 X 1920)

Na wniosek Piłsudskiego, pełniącego funkcję naczelnego wodza, przejęto, że przedstawicieli wojska będzie się powoływać w miarę potrzeb. Stąd reprezentacja wojska nie miała stałego charakteru. W posiedzeniach Rady najczęściej uczestniczyli: [[gen. J.Józef Leśniewski]], minister spraw wojskowych, [[gen. Kazimierz Sosnkowski]], wiceminister spraw wojskowych, [[gen. Stanisław Haller]], szef Sztabu Generalnego, [[gen. Tadeusz J. Rozwadowski]], szef Sztabu Generalnego.

Rada powołała do życia nadzwyczajny sąd do osądzenia wyższych dowódców za przejawy tchórzostwa w obliczu wroga. [[Trybunał Obrony Państwa]] został utworzony 11 sierpnia 1920. Jego przewodniczącym mianowano prof. Oswalda Balzera, który jednak nominacji nie przyjął tłumacząc się stanem zdrowia. Trybunał nie rozwiną swojej działalności. Jedyna sprawą przedstawiona mu przez ROP do rozpoznania była sprawa [[gen. Aleksander Boruszczak|gen. Aleksandra Boruszczaka]], oskarżonego o oddanie Wilna bez obrony. Postępowanie nie zostało ukończone do chwili rozwiązania Trybunału co nastąpiło 9 grudnia 1920 r. w związku z uchyleniem rozporządzenia ROP dotyczącego Trybunału.

Utworzenie ROP i podjęcie działań mających na celu zorganizowanie Armii Ochotniczej pociągnęło za sobą rozbudzenie aktywności społecznej. Służyło temu powołanie [[Obywatelski Komitet Wykonawczy Obrony Państwa|Obywatelskiego Komitetu Wykonawczego Obrony Państwa]]. Jego statut został uchwalony 12 sierpnia 1920 r. W odpowiedzi na apel OKWOP na terenie całego kraju zaczęły powstawać regionalne, powiatowe i miejskie komitety obrony państwa. Powstawały spontaniczne, bądź inspirowane były przez władze rządowe i wojskowe. W skład tych komitetów powoływano zwykle cieszące się w miejscowych środowiskach znaczącym autorytetem. Główny wysiłek komitetów koncentrował się na werbowaniu ochotników do Armii Ochotniczej oraz zbieraniu środków na jej wyekwipowaniu. Przywiązywano też wagę do propagandy patriotycznej i idei własnego państwa, która szczególnie wśród ludności małych miasteczek i wsi nie była jeszcze powszechna. Większość z nich zakończyła działalność jesienią 1920 r. po podpisaniu rozejmu. Wiele jednak funkcjonowała jeszcze w połowie następnego roku.