Językoznawstwo diachroniczne: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Tawbot (dyskusja | edycje)
poprawione linki na przekierowania: Rodziny języków na Rodzina językowa
MrOzik (dyskusja | edycje)
właśc. hasło napisane od nowa
Linia 1:
'''Językoznawstwo diachroniczne''' (od gr. ''día'' 'przez', ''chrónos'' 'czas') to dział [[językoznawstwo|językoznawstwa]] zajmujący się badaniem wcześniejszychrelacji etapówjakie rozwojuwystępują [[język|języka]]między lubelementami języków.języka Zaw materiałróżnych badawczyepokach służąjego starerozwoju. [[tekst]]y,Językoznawstwo nadiachroniczne podstawiebada których można badaćwięc zmiany w [[słownictwo|słownictwie]], [[składnia|składni]],jakie [[gramatyka|gramatyce]].zachodzą Dodatkowow możnajęzyku porównywaćz różneupływem języki w obrębie jakiejś npczasu. [[RodzinaGłównym językowa|rodzinyzadaniem języków]]językoznawstwa idiachronicznego wnioskowaćjest zopisanie tego,tych odzmian jakichi formsformułowanie pierwotnychna wywodzątej siępodstawie poszczególnemożliwie słowa,ogólnych zjawiskazasad składnioweobowiązujących iw formyewolucji gramatycznejęzyków.
 
Jedną z pierwszych, najsławniejszych zasad tego typu było sformułowane w [[1822]] roku przez [[Jacob Grimm|Jakuba Grimma]] (w oparciu o pewne ustalenia [[Rasmus Kristian Rask|Rasmusa Kristiana Raska]]) ''[[prawo Grimma]]'', ustalające przebieg tzw. pierwszej i drugiej [[przesuwka spółgłoskowa|przesuwki spółgłoskowej]] w niektórych [[język germański|językach germańskich]]. Jednak większość obserwacji i zasad formułowanych przez diachronistów ma znacznie węższe "ramy" i dotyczy zmian językowych o stosunkowo niewielkim zasięgu - najczęściej chodzi o jeden tylko język i zmianę, która w nim zachodzi na granicy dwóch epok.
 
Ostre przeciwstawienie językoznawstwa diachronicznego [[językoznawstwo synchroniczne|synchronicznemu]] wprowadził [[Ferdinand de Saussure|Ferdynand de Saussure]]. Współcześnie niektórzy językoznawcy skłaniają się do tezy, iż różnica między językoznawstwem diachronicznym a [[językoznawstwo synchroniczne|synchronicznym]] jest nie tyle natury jakościowej, co ilościowej. Językoznawstwo diachroniczne zajmowałoby się więc nie tyle "przekrojami podłużnymi" języka (w przeciwieństwie do "przekrojów poprzecznych" [[językoznawstwo synchroniczne|językoznawstwa synchronicznego]]), co sumą kilku (minimum dwóch) "przekrojów" synchronicznych ("poprzecznych") i relacjami (zmianami) między tymi przekrojami.
 
'''Zob. też''': [[metoda porównawcza]], [[językoznawstwo synchroniczne]], [[językoznawstwo]], [[strukturalizm]]
 
Na podstawie takich badań językoznawcy doszli do wniosku, że wszystkie [[języki indoeuropejskie]] pochodzą prawdopodobnie od jednego języka lub kilku bardzo podobnych do siebie języków, którymi posługiwały się pierwotne plemiona indoeuropejskie. We wszystkich bowiem współczesnych mowach tej prarodziny językowej istnieje spora grupa słów, które są do siebie podobne, np. nazwy członków rodziny, niektórych drzew, roślin, rzek, ryb, czynności.
[[kategoria:językoznawstwo]]