Mała Nizina Węgierska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Idioma-bot (dyskusja | edycje)
m robot dodaje: lt:Kišalfeldas
P (dyskusja | edycje)
m popr.
Linia 1:
Część'''Mała geografówNizina nazywaWęgierska''' Małą([[Regionalizacja Nizinąfizycznogeograficzna Węgierską tylko obszar leżący na [[WęgryEuropy|Węgrzech551.3]]; t. Stąd''Mała biorąNizina sięNaddunajska'' różnice również w podawanej przez różne źródła powierzchni Niziny (5,6 lub 8,0 tys. km²). <ref>[[Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych]] (KSNG) na posiedzeniu 10 października 2007 roku ustaliła, że nazwa ta"Mała Nizina Węgierska" (obok nazwy "Mała Nizina Naddunajska") odnosi się do obszaru niziny w [[Austria|Austrii]], [[Słowacja|Słowacji]] i na Węgrzech, przy czym dla obszaru na Węgrzech i w Austrii jako [[egzonim]] główny Komisja zaleca nazwę "Mała Nizina Węgierska", zaś nazwę "Mała Nizina Naddunajska" uznaje za egzonim wariantowy. Dla obszaru niziny położonego w Słowacji egzonimem głównym jest natomiast "Mała Nizina Naddunajska". Dodatkowo słowacka część niziny nosi nazwę [[Nizina Naddunajska (Słowacja)|Nizina Naddunajska]]<ref>[http://www.gugik.gov.pl/komisja/pliki/protokol_ksng-33_posiedzenie.pdf Protokół z XXXIII posiedzenia KSNG] (plik *.PDF)</ref>., Skrawki[[język należącewęgierski|węg.]] do Austrii to''Kisalföld'', [[Nizinajęzyk Nezyderskasłowacki|słow.]] (''NeusiedlerMalá Beckendunajská kotlina'') i, [[Pogórzejęzyk Styryjskieniemiecki|niem.]] (''SteierischesKleine HügellandUngarische Tiefebene'') - rozległa nizina aluwialna w północno-zachodniej części [[Kotlina Panońska|Kotliny Panońskiej]].
'''Mała Nizina Węgierska''' albo '''Mała Nizina Naddunajska''' (węg. ''Kisalföld'', słow. ''Malá dunajská kotlina'', niem ''Kleine Ungarische Tiefebene'') - jedna z trzech jednostek podziału geograficznego [[Kotlina Panońska|Kotliny Panońskiej]], zajmująca jej północno-zachodnią część.
 
Nazewnictwo geograficzne Małej Niziny Węgierskiej jest dość skomplikowane wskutek tego, że obecnie region ten jest obecnie podzielony między trzy państwa. Największa część Niziny, na północ od Dunaju, leży w granicach [[Słowacja|Słowacji]] i jest tam zwana [[Nizina Naddunajska (Słowacja)|Niziną Naddunajską]]. W granicach [[Węgry|Węgier]] leży część Niziny na południe od Dunaju, zamknięta od południa przez [[Wysoczyzny Zadunajskie]] i [[Wschodnie Przedgórze Alp]]. Należący do Austrii zachodni skraj Niziny, ograniczony od zachodu przez [[Góry Litawskie]], nie nosi tam żadnej specyficznej nazwy i jest zaliczany do wschodniego przedgórza Alp (''Alpenostrand''). Stąd biorą się różnice również w podawanej przez różne źródła powierzchni Niziny - 5,6 lub 8,0 tys. km².
Część geografów nazywa Małą Niziną Węgierską tylko obszar leżący na [[Węgry|Węgrzech]]. Stąd biorą się różnice również w podawanej przez różne źródła powierzchni Niziny (5,6 lub 8,0 tys. km²). [[Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych]] (KSNG) na posiedzeniu 10 października 2007 roku ustaliła, że nazwa ta (obok nazwy "Mała Nizina Naddunajska") odnosi się do obszaru niziny w [[Austria|Austrii]], [[Słowacja|Słowacji]] i na Węgrzech, przy czym dla obszaru na Węgrzech i w Austrii jako [[egzonim]] główny Komisja zaleca nazwę "Mała Nizina Węgierska", zaś nazwę "Mała Nizina Naddunajska" uznaje za egzonim wariantowy. Dla obszaru niziny położonego w Słowacji egzonimem głównym jest natomiast "Mała Nizina Naddunajska". Dodatkowo słowacka część niziny nosi nazwę [[Nizina Naddunajska (Słowacja)|Nizina Naddunajska]]<ref>[http://www.gugik.gov.pl/komisja/pliki/protokol_ksng-33_posiedzenie.pdf Protokół z XXXIII posiedzenia KSNG] (plik *.PDF)</ref>. Skrawki należące do Austrii to [[Nizina Nezyderska]] (''Neusiedler Becken'') i [[Pogórze Styryjskie]] (''Steierisches Hügelland'').
 
Północna i wschodnia granica Małej Niziny Węgierskiej to jednocześnie północna i wschodnia granica Kotliny Panońskiej, natomiast granica południowo-wschodnia - z wysoczyznami [[WyżynaKraj PanońskaZadunajski|WyżynąKraju PanońskąZadunajskiego]] - biegnie od wzgórz [[Gerecse]] w [[Zakole Dunaju|Zakolu Dunaju]] do górnego biegu [[Raba (dopływ Dunaju)|Ráby]]; w środkowej części stanowią ją północne zbocza [[Las Bakoński|Lasu Bakońskiego]] (węg. ''Bakony'') i wzgórz [[Wertesz]] (''Vértes'').
 
Mała Nizina Węgierska to płaska równina, utworzona z osadów rzecznych i wyrównana przez rzeki. Występuje tu tylko kilka pojedynczych wzgórz na południu ([[Somló]], 433 m n.p.m. i [[Ság]], 278 m n.p.m.) i jeden łańcuch wzgórz na południe od [[Győr]] ([[Szent Pál-hegy]], 316 m n.p.m.). Główną rzeką Małej Niziny Węgierskiej jest [[Dunaj]], który płynie tu trzema ramionami: głównym korytem, jako [[Mały Dunaj]] po stronie słowackiej i jako [[Dunaj Moszoński]] (''Mosoni Duna'') po stronie węgierskiej (powstają w ten sposób wielkie rzeczne wyspy [[Szigetköz]] i [[Žitný ostrov]]). Węgierską część Niziny odwadnia głównie [[Raba (dopływ Dunaju)|Rába]], zbierająca dopływy z Lasu Bakońskiego i ze wschodniego podnóża [[Alpy|Alp]]. Pozostałe większe rzeki to [[Rábca]] i [[Marcal]]. Rzeki te w mieście [[Győr]] wpadają do Dunaju Moszońskiego. Główną rzeką austriackiej części Niziny jest [[Litawa]]. Na Małej Nizinie Węgierskiej, na granicy Austrii i Węgier, leży unikatowe w skali europejskiej bezodpływowe [[Jezioro Nezyderskie]] (niem. ''Neusiedler See'', węg. ''Fertő'').
Linia 9:
Klimat Małej Niziny Węgierskiej jest najmniej [[klimat kontynentalny|kontynentalny]] z całej Kotliny Panońskiej. Docierają tu jeszcze masy powietrza oceanicznego znad [[Ocean Atlantycki|Atlantyku]].
 
Mała Nizina Węgierska jest pozbawiona bogactw mineralnych (jeślipoza niewszechobecnymi liczyć[[wody wszechobecnychmineralne|wodami wód mineralnychmineralnymi]] i termalnych)[[wody termalne|termalnymi]]. Ze względu na bardzo urodzajne gleby i łagodny klimat jest regionem typowo rolniczym - rolnictwo jest tu wielkotowarowe, wysoko rozwinięte i bardzo intensywne. Dominuje uprawa [[zboża|zbóż]], buraków cukrowych i ziemniaków, wysoko rozwinięta jest również hodowla bydła. Istnieją tu także wielkie zakłady przemysłowe: [[rafineria]] w [[Almásfüzitő]], [[cementownia]] w [[Lábatlan]]. Ośrodkami przemysłowymi są [[Győr]] i [[Sopron]]. Przez węgierską część Niziny przebiega szlak komunikacyjny z [[Budapeszt|Budapesztu]] do [[Wiedeń|Wiednia]] i [[Bratysława|Bratysławy]]. Szlakiem żeglugowym jest Dunaj (porty rzeczne w [[Komárom (miasto)|Komárom]] i w [[Győr]]). Lokalnym centrum komunikacyjnym węgierskiej części Niziny jest [[Győr]], w którym zbiegają się drogi i linie kolejowe.
 
Ze względu na swe intensywne wykorzystanie gospodarcze Mała Nizina Węgierska jest regionem gęsto zaludnionym. Typowe dla węgierskiego osadnictwa na tym terenie są wielkie, stosunkowo rzadko rozsiane wsie, liczące po kilka tysięcy mieszkańców. Największym miastem Niziny jako całości jest [[Bratysława]], natomiast największym miastem i zarazem głównym ośrodkiem jej węgierskiej części jest [[Győr]] (129,4 tys. mieszk.). Pozostałe większe miasta leżą na obrzeżach Niziny: [[Szombathely]] (81,8 tys. mieszk.) i [[Sopron]] (55,7 tys. mieszk.) u podnóża [[Alpy Węgierskie|Alp Węgierskich]], [[Tatabánya]] (72,3 tys. mieszk.) na granicy Wyżyny Panońskiej.