|
|data urodzenia = [[27 listopada]] [[1951]]
|miejsce urodzenia = [[Ryga]]
|grafika = [[Plik:Ivars Godmanis with Amb Larson.jpg|220px|thumb|Ivars Godmanis (z lewej) z ambasadorem USA na Łotwie.]]
|funkcja = [[Plik:Flag of Latvia.svg|25px]] [[Premierzy Łotwy|Premier Łotwy]]
|partia = [[Łotewska Droga|LC]]/[[Pierwsza Partia Łotwy|LPP]]
|od = [[20 grudnia]] [[2007]]
|do = [[12 marca]] [[2009]]
|poprzednik = [[Aigars Kalvitis]]
|następca = [[Valdis Dombrovskis]]
|2 funkcja = [[Plik:Flag of Latvia.svg|25px]] [[Premierzy Łotwy|Premier Łotwy]]
|2 partia =
|2 od = [[7 maja]] [[1990]]
|2 do = [[3 sierpnia]] [[1993]]
|2 poprzednik = ''urząd nie istnieje''
|2 następca = [[Valdis Birkavs]]
}}
'''Ivars Godmanis''' (ur. [[27 listopada]] [[1951]] w [[Ryga|Rydze]]) – [[Łotwa|łotewski]] polityk, w latach 1990–1993 pierwszy [[premierzy Łotwy|premier Łotwy]] po uzyskaniuodzyskaniu przez kraj niezależności od [[ZSRR|ZwiązkuZwiązek RadzieckiegoSocjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Minister spraw wewnętrznych w latach 2006–2007, a odw 20 grudnia 2007 dookresie 12 marca 20092007–2009 ponownie premier Łotwy. Poseł–elektOd 2009 poseł do [[Parlament Europejski|Parlamentu Europejskiego]].
== BiografiaŻyciorys ==
=== Wykształcenie i działalność zawodowa ===
Ivars Godmanis urodził się [[Ryga|Rydze]]. W 1974 ukończyłzostał fizykęabsolwentem fizyki na [[Uniwersytet Łotwy w Rydze|UniwersyetcieUniwersytecie Łotewskim w Rydze]] ze specjalizacją [[fizyka ciała stałego]]. W 1992 zdobyłuzyskał tytułstopień [[doktor (stopień naukowy)|doktora]] fizyki. W 1993 ukończył kurs zarządzania finansowego i biznesowego w [[Niemcy|Niemczech]].
Po studiach został asystentem w Instytucie Fizyki Ciał Stałych na Uniwersytecie Łotewskim, (1974–1988).pracował Podna koniectej lat 80. XX w. Godmanis związał się z polityką. Wstąpił do Łotewskiego Frontu Ludowego (''Latvijas Tautas Fronte'') iuczelni w latach 1988–1990 był jego wiceprzewodniczącym1974–1988.
=== Działalność polityczna 1988–2007 ===
Od 7 maja 1990 do 3 sierpnia 1993 sprawował funkcję premiera, skupiając w tym czasie swą uwagę na procesie transformacji ekonomicznej od gospodarki komunistycznej do wolnorynkowej. Następnie, w okresie od 26 listopada 1998 do 16 lipca 1999, zajmował stanowisko ministra finansów.
Pod koniec lat 80. XX w. rozpoczął działalność polityczną. Wstąpił do [[Łotewski Front Ludowy|Łotewskiego Frontu Ludowego]] (''Latvijas Tautas Fronte''), w latach 1988–1990 był jego wiceprzewodniczącym. Od 7 maja 1990 do 3 sierpnia 1993 sprawował urząd premiera, działając na rzecz transformacji ekonomicznej od gospodarki centralnie planowanej do wolnorynkowej. Po rozpadzie Łotewskiego Frontu Ludowego, w 1993 wstąpił do [[Łotewska Droga|Łotewskiej Drogi]] (''Latvijas Ceļš''), liberalnej partii założonej w większości przez działaczy jego dotychczasowej organizacji. Następnie, w okresie od 26 listopada 1998 do 16 lipca 1999, zajmował stanowisko ministra finansów.
Po wyborach parlamentarnych w 2006, Ivars Godmanis 7 listopada tego samego roku objął stanowisko ministra spraw wewnętrznych<ref>[http://www.silobreaker.com/biography-for-ivars-godmanis-5_2260499774736171353_4 Nota biograficzna na stronie silobreaker.com] {{lang|en}}</ref> w rządzie [[Aigars Kalvitis|Aigarsa Kalvitisa]]. Zajmował je do 20 grudnia 2007. Został przewodniczącym Łotewskiej Drogi i współprzewodniczącym federacji LC-[[Pierwsza Partia Łotwy]].
Po rozpadzie Łotewskiego Frontu Ludowego w 1993 wstąpił do [[Łotewska Droga|Łotewskiej Drogi]] (''Latvijas Ceļš''), liberalnej partii założonej przez dawnych działaczy Łotewskiego Frontu Ludowego. Obecnie Godmanis jest przewodniczącym partii.
=== Premier 2007-20092007–2009 === ▼
Po wyborach parlamentarnych w październiku 2006 Łotewska Droga weszła w skład koalicji rządzącej. Ivars Godmanis 7 listopada 2006 objął funkcję ministra spraw wewnętrznych w rządzie premiera [[Aigars Kalvitis|Aigarsa Kalvitisa]]. Pełnił ją do 20 grudnia 2007.
Po dymisji urzędującego premiera, Ivars Godmanis 14 grudnia 2007 został desygnowany przez [[prezydenci Łotwy|prezydenta]] [[Valdis Zatlers|Valdisa Zatlersa]] na nowego szefa rządu.<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.tvnet.lv/zinas/latvija/article.php?id=526766|tytuł=''Zatlers nākamās valdības veidošanu uztic Godmanim''|opublikoany=tvnet.lv|data=14 grudnia 2007|język=lv}}</ref>. 20 grudnia tego samego roku [[Sejm łotewski|Sejm]] zaakceptował gabinet pod jego kierownictwem stosunkiem głosów 54 do 43. 15 ministrów spośród wszystkich 19 zajmowało swoje stanowiska w poprzednim rządzie<ref>{{Cytuj stronę|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7154351.stm|tytuł=''Latvian MPs elect new government''|opublikowany=bbc.co.uk|data=20 grudnia 2007|język=en}}</ref>.
Jesienią 2008 gabinet Ivarsa Godmanisa stanął w obliczu [[Kryzys finansowy 2007-2009|kryzysu ekonomicznego]], skutkującego spadkiem PKB (o 4,3% w III kwartale 2008 i o 10,4% w IV kwartale tego samego roku), wzrostem bezrobocia i inflacji. Rząd przejął drugi co do wielkości bank (Parex Bank), zaciągnął pożyczkę od [[Międzynarodowy Fundusz Walutowy|MFW]] i [[Unia Europejska|UE]] w wysokości kilku mld USD<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/survey/so/2008/CAR121908A.htm|tytuł=''IMF Set to Lend $2.4 Billion to Latvia''|opublikowany=imf.org|data=19 grudnia 2008|język=en}}</ref>. Zapowiedział również szereg cięć budżetowych i podwyżkę podatków, co doprowadziło do masowych [[Zamieszki w Rydze w 2009|demonstracji w Rydze]] w styczniu 2009<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.psz.pl/tekst-17038/Szymon-Martys-Kryzys-nad-Baltykiem|autor=Szymon Martys|tytuł=''Szymon Martys: Kryzys nad Bałtykiem''|opublikowany=psz.pl|data=5 lutego 2009}}</ref>.
Po dymisji premiera Kalvitisa, Ivars Godmanis 14 grudnia 2007 został desygnowany przez [[prezydenci Łotwy|prezydenta]] [[Valdis Zatlers|Valdisa Zatlersa]] na nowego szefa rządu. Godmanis zapowiedział utworzenie rządu opartego o jak najszersze zaplecze polityczne<ref>[http://www.tvnet.lv/zinas/latvija/article.php?id=526766 ''"Zatlers nākamās valdības veidošanu uztic Godmanim"''], TVNET, 14 grudnia 2007.</ref><ref>[http://www.iht.com/articles/ap/2007/12/14/europe/EU-POL-Latvia-New-Government.php#end_main ''"Latvian president nominates interior minister as next prime minister"''], International Herald Tribune, 14 grudnia 2007.</ref>.
4 lutego 2009 jego rząd przetrwał głosowanie nad [[wotum nieufności]], zgłoszonym przez partie opozycyjne 40 do 51)<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.topnews.in/latvian-prime-minister-wins-crucial-confidence-vote-2120228|tytuł=''Latvian prime minister wins crucial confidence vote''|opublikowany=topnews.in|data=4 lutego 2009|język=en}}</ref>. 13 lutego 2009 prezydent Łotwy ogłosił, że stracił zaufanie do Ivarsa Godmanisa, a tydzień później dwie partie koalicji rządzącej ([[Partia Ludowa (Łotwa)|Partia Ludowa]] i Unia Zielonych i Związku Rolników) zażądały jego dymisji. Tego samego dnia Ivars Godmanis złożył rezygnację rządu na ręce Valdisa Zatlersa, który ją zaakceptował<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.rp.pl/artykul/2,266175_Premier_Lotwy_ustepuje.html|tytuł=''Kryzys pokonał łotewski rząd''|opublikowany=rp.pl|data=20 lutego 2009}}</ref>.
20 grudnia 2007 parlament zaakceptował rząd pod jego kierownictwem stosunkiem głosów 54 do 43. 15 ministrów spośród wszystkich 19 zajmowało swoje stanowiska w poprzednim rządzie premiera Kalvitisa<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7154351.stm ''"Latvian MPs elect new government"''], BBC News, 20 grudnia 2007.</ref>.
26 lutego 2009 prezydent desygnował na stanowisko premiera [[Valdis Dombrovskis|Valdisa Dombrovskisa]]<ref>{{Cytuj stronę|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7911983.stm|tytuł='' Dombrovskis chosen as Latvian PM''|opublikowany=bbc.co.uk|data=26 lutego 2009|język=en}}</ref>, zaś partia dotychczasowego szefa rządu przeszła do opozycji.
Jesienią [[2008]] rząd premiera Godmanisa musiał zmierzyć z potężnym kryzysem finansowym i gospodarczym. Gospodarka Łotwy w skurczyła się o 4,3% w III kwartale 2008 i aż o 10,4% w IV kwartale. Aby ratować system finansowy rząd przejął drugi co do wielkości bank ''Parex Bank''. W grudniu 2008 rząd ratował się pożyczką od [[MFW]] i [[UE]] w wysokości 7,5 mld USD. Zapowiedział również szereg cięć budżetowych i podwyżkę podatków<ref>[http://www.psz.pl/tekst-17038/Szymon-Martys-Kryzys-nad-Baltykiem ''"Szymon Martys: Kryzys nad Bałtykiem"''], psz.pl, 5 lutego 2009.</ref>.
=== Działalność po odejściu z rządu ===
W kraju gwałtownie wzrosło bezrobocie i [[inflacja]]. Doprowadziło to do pogorszenia się sytuacji życiowej wielu obywateli<ref>[http://wyborcza.pl/1,75248,6058675,Szwecjo__prosimy__zajmij_Lotwe.html ''"Szwecjo, prosimy, zajmij Łotwę"''], wyborcza.pl, 13 grudnia 2008.</ref>. Niezadowolenie z polityki rządu, który oskarżono o nieradzenie sobie z kryzysem, doprowadziło do masowej [[Zamieszki w Rydze w 2009|demonstracji i zamieszek społecznych]] w [[Ryga|Rydze]] w dniu 13 stycznia 2009.
W [[Wybory do Parlamentu Europejskiego na Łotwie w 2009 roku|wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2009]] Ivars Godmanis został wybrany jednym z ośmiu łotewskich posłów. Mandat uzyskał z pierwszego miejsca listy [[Łotewska Droga|Łotewskiej Drogi]] –i [[Pierwsza Partia Łotwy|Pierwszej Partii Łotwy]]<ref> [{{Cytuj stronę|url=http://www.slesersrigai.lv/lat/aktualitates/partija-lpplc-bus-parstaveta-eiroparlamenta-ar-vienu-deputatu/ |tytuł='' "Partija LPP/LC būs pārstāvēta Eiroparlamentā ar vienu deputātu "'' ], |opublikowany=slesersrigai.lv|data=8 czerwca 2009 .|język=lv}}</ref> . W PE VII kadencji przystąpił do grupy [[Porozumienie Liberałów i Demokratów na rzecz Europy|Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy]]<ref>[http://www. velesanas2009europarl. cvkeuropa. lveu/ ep09members/ sarexpert/ indexgroupAndCountry/view. htmldo?partNumber=1&group=2966&country=LV&language=PL&id=97004 ''"SpisProfil łotewskichna kandydatów dostronie Parlamentu Europejskiego "''] , www.velesanas2009.cvk.lv [dostęp 9 czerwca 2009].</ref>. ▼
4 lutego 2009 rząd Godmanisa przetrwał głosowanie nad wotum nieufności, zgłoszonym przez partie opozycyjne. Za dymisją rządu głosowało 40 parlamentarzystów, a 51 było temu przeciwnych<ref>[http://wiadomosci.onet.pl/1910665,12,1,1,,item.html ''"Łotwa: premier przetrwał wotum nieufności"''], onet.pl, 4 lutego 2009.</ref>.
13 lutego 2009 [[prezydenci Łotwy|prezydent]] [[Valdis Zatlers]] stwierdził, że stracił zaufanie do rządu Godmanisa, po tym jak premier nie zgodził się na zmniejszenie liczby ministerstw w swoim gabinecie.
20 lutego 2009 dwie partie koalicji rządzącej: [[Partia Ludowa (Łotwa)|Partia Ludowa]] (TP) oraz Unia Zielonych i Związku Rolników (ZZS), zażądały dymisji premiera i obecnego gabinetu. Tego samego dnia Godmanis złożył rezygnację rządu na ręce prezydenta Zatlersa, który ją zaakceptował<ref>[http://www.rp.pl/artykul/2,266175_Premier_Lotwy_ustepuje.html Premier Łotwy ustępuje], Rzeczpospolita, 20 lutego 2009</ref><ref>[http://www.rp.pl/artykul/11,266175_Premier_Lotwy_ustepuje.html ''"Kryzys pokonał łotewski rząd"''], rp.pl, 20 lutego 2009.</ref><ref>[http://www.dziennik.pl/swiat/article324843/Kryzys_i_demonstracje_zmiotly_lotewski_rzad.html ''"Kryzys i demonstracje zmiotły łotewski rząd"''], dziennik.pl, 20 lutego 2009.</ref>. 26 lutego 2009 prezydent Zatlers desygnował na stanowisko premiera [[Valdis Dombrovskis|Valdisa Dombrovskisa]]<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7911983.stm ''" Dombrovskis chosen as Latvian PM"''], BBC News, 26 lutego 2009.</ref>. Dombrovskis, wraz ze swoim gabinetem, został zaprzysiężony 12 marca 2009<ref>[http://www.javno.com/en-world/new-latvian-pm-takes-office-amid-deepening-crisis_242163 ''"New Latvian PM Takes Office Amid Deepening Crisis"''], Javno, 12 marca 2009.</ref>.
== Kariera międzynarodowa ==
▲W [[Wybory do Parlamentu Europejskiego na Łotwie w 2009 roku|wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2009]] został wybrany jednym z ośmiu łotewskich posłów. Mandat uzyskał z pierwszego miejsca listy [[Łotewska Droga|Łotewskiej Drogi]] – [[Pierwsza Partia Łotwy|Pierwszej Partii Łotwy]]<ref>[http://www.slesersrigai.lv/lat/aktualitates/partija-lpplc-bus-parstaveta-eiroparlamenta-ar-vienu-deputatu/ ''"Partija LPP/LC būs pārstāvēta Eiroparlamentā ar vienu deputātu"''], 8 czerwca 2009.</ref><ref>[http://www.velesanas2009.cvk.lv/ep09/sar/index.html ''"Spis łotewskich kandydatów do Parlamentu Europejskiego"''], www.velesanas2009.cvk.lv [dostęp 9 czerwca 2009].</ref>.
{{Przypisy}}
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.mk.gov.lv/en/mp/ Biografia na oficjalnej stronie rządu]
{{Premier-Łotwa|urząd=Premier Łotwy|lata=[[7 maja]] [[1990]] - [[3 sierpnia]] [[1993]]|poprzednik=''brak urzędu''|następca=[[Valdis Birkavs]]}}
{{Premier-Łotwa|urząd=Premier Łotwy|lata=[[20 grudnia]] [[2007]] - [[12 marca]] [[2009]]|poprzednik=[[Aigars Kalvitis]] |następca=[[Valdis Dombrovskis]]}}
{{Premierzy Łotwy}}
| 