|
[[GrafikaPlik:Telamones Tula.jpg|thumb|right|250px|Posągi Atlantów, dawniej podtrzymujących dach świątyni w [[Tula|Tuli]]]]
'''Toltekowie''' -– nazwa nadawana przez naukowców mało znanej prekolumbijskiej kulturze ze środkowego Meksyku, wiązanej zwykle z miastem [[Tula]] z [[X wiek|X w.]], albo -– zwłaszcza w ostatnich dekadach -– mitycznym po części przodkom [[Aztekowie|Azteków]] i [[Majowie|Majów]] z całego szeregu rozwiniętych cywilizacyjnie społeczności ich poprzedników. Niezależnie od powyższych teorii, pod koniec [[XX wiek|XX w.]] niektóre środowiska z kręgów [[New Age]], za przykładem pisarza [[Carlos Castaneda|Carlosa Castanedy]], ''Toltekami'' zaczęły też nazywać osoby, które osiągnęły "wysoki poziom świadomości".
Traktowani jako odrębna [[grupa etniczna]] środkowoamerykańskich [[Indianie|Indian]], Toltekowie pojawili się w środkowym [[Meksyk]]u ok. [[IX wiek|IX w.]] n.e. Ich stolicą było miasto [[Tula]] (Tollan), położone ok. 80 km na północ od obecnego miasta [[Meksyk (miasto)|Meksyk]] (w stanie [[Hidalgo]]). Podobnie jak w [[Teotihuacán|Teotihuacan]], w Tuli istnieją kamienne [[piramida|piramidy]] schodkowe, zwieńczone świątyniami, w których znajdują się ołtarze, służące do składania ofiar z ludzi, co było elementem prekolumbijskich obrzędów religijnych Tolteków. W [[X wiek|X w.]] część Tolteków opuściła Tulę -– prawdopodobnie na skutek konfliktów wewnętrznych.
Państwo Tolteków przetrwało niespełna 300 lat do czasu najazdu [[CziczimekowieChichimekowie|Cziczimeków]], z zachodu i północy kontynentu w [[XII wiek|XII w.]] Porzuciwszy Tulę, Toltekowie powędrowali na południe, podbijając m.in. [[Cholula|Cholulę]]. Część z nich dotarła na [[Jukatan (półwysep)|Jukatan]], odciskając swoje piętno na kulturze [[Majowie|Majów-Jukateków]], niektórzy zaś dotarli aż do [[Gwatemala|Gwatemali]], [[Nikaragua|Nikaragui]] i [[Salwador]]u, gdzie po dziś dzień żyją posługujący się językiem [[Językjęzyk nahuatl|nahuatl]] [[Pipilowie]], uchodzący za ich potomków.
W ostatnich dziesięcioleciach coraz większym uznaniem środowisk naukowych cieszy się teoria, która nie wiąże nazwy ''Toltekowie'' z żadną konkretną grupą etniczną, ani okresem historycznym. Zgodnie z tą koncepcją, opisywani w azteckich przekazach Toltekowie traktowani są bardziej jako konstrukcja filozoficzna i jako mityczna -– przynajmniej po części -– grupa różnych antycznych społeczności i kultur. Miały one poprzedzać cywilizację [[Aztekowie|Azteków]], charakteryzować się wysokim na owe czasy poziomem rozwoju (kultury, cywilizacji i urbanizacji) i być przeciwstawiane "dzikim" zdecentralizowanym ludom wędrownym regionu.
Zgodnie z tą interpretacją każdy ośrodek miejski ówczesnej [[Mezoameryka|Mezoameryki]] mógł być określany ''Tollan'', a jego mieszkańcy -– zwani Toltekami. Władcy tak różnych cywilizacji, jak Aztekowie, Majowie [[Quiche (Indianie)|Quiché]] i Majowie [[Itza]] wywodzili swe pochodzenie od takich mitycznych tolteckich władców-bogów, jak [[Quetzalcoatl]] czy [[Kukulkan]].
=== Zobacz też ===
* [[Sztuka Tolteków]]
* [[Historia Meksyku]]
|
