Teodor z Mopsuestii: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
poprawa linków |
uzup merytoryczne i źródła |
||
Linia 1:
'''Teodor z Mopsuestii''' (t. Teodor z Antiochii, [[350]]-[[428]]) - [[biskup]] [[Mopsuestia|Mopsuestii]], [[chrześcijaństwo|wczesnochrześcijański]] [[teologia|teolog]], przedstawiciel [[szkoła antiocheńska|antiocheńskiej szkoły teologicznej]].
== Życie ==
Teodor urodził się w [[Antiochia Syryjska|Antiochii Syryjskiej]], gdzie odebrał staranne wykształcenie i poznał między innymi [[święty Jan Chryzostom|świętego Jana Chryzostoma]]. Mając osiemnaście lat wstąpił do akademii teologicznej prowadzonej koło Antiochii przez [[Diodor z Tarsu|Diodora z Tarsu]]. Już wtedy rozpoczął twórczość teologiczną. Wkrótce przeżył kryzys powołania do celibatu, chciał porzucić życie mnisze i ożenić się z pewną kobietą o imieniu Hermiona. Jan Chryzostom napisał do niego dwa żarliwe listy, w których przypomina mu o ewangelicznym pierwszeństwie bezżenności wobec małżeństwa<ref>{{cytuj książkę | autor = Jan Chryzostom | tytuł = Do Teodora po jego upadku | inni= W. Kania (przekład)}} w: {{cytuj książkę | autor = tenże | tytuł = O małżeństwie, wychowaniu dzieci i ascezie | miejsce = Kraków | rok = 2002 | strony= 130-132 }}</ref>. Teodor dał się przekonać Janowi i powrócił do życia mniszego<ref>[http://www.newadvent.org/cathen/14571b.htm New Advent Catholic Encyclopedia: Theodore of Mopsuestia]</ref>. Między [[383]] a [[386]] został wyświęcony na księdza, po czym zaczął zwalczać w swych pismach rozpowszechnione podówczas błędy w wierze - [[orygenizm]], [[arianizm]], [[eunomianizm]], [[apolinaryzm]] i inne, pomniejsze. Następnie przeniósł się do [[Tars]]u, a w [[392]] został biskupem [[Mopsuestia|Mopsuestii]], którym pozostał do końca życia. U schyłku życia pozostawał pod niejakim wpływem [[pelagianizm]]u, jednak wraz z innymi uczestnikami potępił ten błąd na synodzie w Cylicji. Do końca życia pozostawał w poważaniu współczesnych, zmarł w łączności z Kościołem. Pozostawił ogromny dorobek piśmienniczy, złożony z komentarzy do tekstów świętych, rozpraw teologicznych (najsłynniejsza 15-tomowa ''De incarnatione''), [[katecheza|katechez]], [[homilia|homilii]] i listów, który jednak w dużej części zaginął. Jako teolog rozwinął metodę krytycznej egzegezy tekstów biblijnych.
Niedługo po śmierci Teodora z Mopsuestii jego poglądy teologiczne zaczęli
== Teologia Teodora a nestorianizm ==
Teologia Teodora z Mopsuestii w swej części dotyczącej natury [[Jezus Chrystus|Chrystusa]] stała się po jego śmierci podstawą nestorianizmu. Podobnie jak pozostali przedstawiciele antiocheńskiej szkoły teologicznej, zwalczając ariańską tezę o wyłącznie ludzkiej naturze Chrystusa, Teodor położył zbytni nacisk na dwoistość Jego natury. Chcąc uchronić prawdę o pełnej i realnej naturze ludzkiej Chrystusa, akcentował podobieństwo Jego natury do zwykłej, doznającej ludzkich słabości, natury człowieka, włączając pożądliwość seksualną. Dlatego, w rozumieniu Teodora, koniecznym było przyjęcie, że bóstwo i człowieczeństwo w Chrystusie były połączone jako dwa niejako niezależne podmioty - choć zjednoczenie to było ściślejsze, w jego przekonaniu, niż "męża z żoną". Z pewnością wpływ na to błędne ujęcie miał fakt, że za życia Teodora nie funkcjonowało jeszcze w teologii wyraźne rozróżnienie na osobę i natury w Chrystusie. Zjednoczenie dwóch natur w Chrystusie w ramach [[Unia osobowa|unii hipostatycznej]] wyraźnie sformułowano dopiero w wyniku rozstrzygnięcia - pod wpływem teologii [[Szkoła aleksandryjska (teologia)|Szkoły Aleksandryjskiej]] - kontrowersji nestoriańskiej, jak i monofizytyzmu.
== Teologia Teodora a pelagianizm ==
Teodorowi przypisuje się też, świadome lub nie, zapoczątkowanie nurtu pelagiańskiego w teologii. Napisał, zaginiony dziś, traktat przeciw grzechowi pierworodnemu. Zachowane fragmenty opublikował H. B. Swete<ref>Por. {{cytuj książkę | nazwisko = Swete | imię = H. B. | tytuł = Theodore of Mopsuestia on the minor Epistles of St. Paul| tom = ii| rok = | strony=332-337}}</ref>. [[Focjusz]] w swym dziele [[Biblioteka (dzieło Focjusza)|Bilioteka]], kod. 177, podaje następujący tytuł tego dzieła: ''θεοδώρου Αντιοχέως προς τους λέγοντας φυσει και ου γνώμη πταίειν τους ανθρώπους''.
[[Mariusz Merkator]] pisał w ok. [[418]], że Pelagiusz przejął swoje poglądy od Rufina pochodzącego z Syrii, ten zaś od Teodora i jego bezpośredniego otoczenia<ref>Por. ''Lib. subnot.in verb. Iul. Praef.'', 2,3; PL 48,111 /w.5-13/; {{cytuj książkę |nazwisko = Bonner |imię = Gerald | tytuł = Rufinus of Syria and African Pelagianism | strony= 35(X) }} w: {{cytuj książkę | autor = tenże | tytuł = God's Decree and Man's Destiny | miejsce = Londyn | rok = 1987 | strony= 31-47 (X) | isbn=0-86078-203-4}} {{cytuj książkę | nazwisko = Williams | imię = Norman Powell | tytuł = The Ideas of the Fall and of Originl Sin. A Historical and Critical Study | miejsce = London | rok = 1927 | strony= 349}}</ref>.
Ukuto powiedzenie, że ''Chrystus antiocheński jest odpowiednim zbawicielem dla człowieka pelagiańskiego''. Gdyż Chrystus, jeśli doprowadzić ujęcie Szkoły Antiocheńskiej do skrajności, w swej naturze ludzkiej będąc po prostu człowiekiem, ze swoją ludzką osobowością i ''ego'' - staje się zwycięzcą w zmaganiach moralnych, który pokonał rozpalone ataki pożądania w trakcie kuszenia na pustyni (por. Łk 4,1-13) i dał wszystkim następnym pokoleniom naukę, jak silna jest ludzka wola. Taki Chrystus odpowiada wizji usprawiedliwienia propagowanej w [[pelagianizm]]ie<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Williams | imię = Norman Powell | tytuł = The Ideas of the Fall and of Original Sin. A Historical and Critical Study | miejsce = London | rok = 1927 | strony= 349-350}} przyp. 2.</ref>.
O braku jasności nauk Teodora najlepiej świadczy fakt, że [[sobór chalcedoński]] ([[451]]), który był Czwartym [[Sobór powszechny|Soborem Powszechnym]], oczyścił z zarzutów jego uczniów biskupów [[Teodoret z Cyru|Teodoreta z Cyru]] i [[Ibas z Edessy|Ibasa z Edessy]]. Z kolei Szósty Sobór Powszechny Konstantynopolitański II niektóre ich twierdzenia, zebrane w tzw. [[Trzy Dzieła]], potępił. Poglądy innego ucznia Teodora, patriarchy [[Nestoriusz]]a zostały potępione już na Trzecim Soborze Powszechnym - [[Sobór Efeski|soborze efeskim]]. Faktem jest też, że od VI wieku nauczanie Teodora, opracowane przez [[Babai Wielki]]ego, stanowiły podstawę doktryny [[kościół nestoriański|kościoła nestoriańskiego]], a Teodor z Mopsuestii do dziś pozostaje jego doktorem i świętym.
{{przypisy}}
==Bibliografia==
|