|
[[Plik:Diagram human cell nucleus numbered version.svg|thumb|400px|Schemat budowy [[jądro komórkowe|jądra komórkowego]]<br />
1 - [[błona jądrowa]], 2 - '''jąderko''', 3 - [[nukleoplazma]], 4a - [[heterochromatyna]], 4b - [[euchromatyna]], 5 - [[rybosom]]y, 6 - [[por jądrowy|pory jądrowe]]]]
'''Jąderko''' (''nucleolus'') - ultraelement [[jądro komórkowe|jądra komórkowego]] odpowiedzialny za syntezę [[Kwas rybonukleinowy|RNA]], głównie [[rRNA]]. Jakościowo stanowi zagęszczenie [[chromatyna|chromatyny]]. W trakcie [[podział komórki|podziału komórkowego]] jąderko zanika. Można to uzasadnić zablokowaniem [[transkrypcja (genetyka)|transkrypcji]] genów kodujących rRNA, ponieważ wtedy [[chromosom]]y ulegają kondensacji.
Jąderko tworzone jest z obszaru jąderkotwórczego ([[organizator jąderka|NOR]]), u [[człowiek]]a występuje 10 NOR-ów (znajdujących się na ramionach krótkich chromosomów par 13, 14, 15, 21 i 22), a np. u świni 4 NOR-y.
Jąderko jest luźno zawieszone w [[Nukleoplazma|kariolimfie]]. Nie jest obłonione, w czym przypomina rybosom.
== Składniki jąderka ==
Aktywne transkrypcyjnie jąderko składa się z:
* '''ośrodków włóknistych''' (ang. FC - ''fibrillar centers'') - zlokalizowane są w nich geny kodujące rRNA,
* '''gęstego składnika włóknistego''' (ang. DFC - ''dense fibrillar component'') - utworzony jest z włókien o średnicy 4-5 [[nanometr|nm]] i długości do 50 nm, gęsto upakowanych w pasma i często otaczająych ośrodki włókniste,
* '''składnika ziarnistego''' (ang. GC - ''granular component'') - tworzą go ziarna o średnicy 15-20 nm w postaci pól wymieszanych z gęstym składnikiem włóknistym.
* '''chromatyny związanej z jąderkiem''' (ang. NAC - ''nucleolar associated chromatine''),
* '''wakuol jąderkowych''' (ang. NV - ''nucleolar vacuoles'')
== Typy jąderek ==
Można wyróżnić następujące typy strukturalno-czynnościowe jąderek:
* jąderka uformowane w nukleolonemę ('''jąderka gąbczaste''') - znajdują się w większości komórek syntetyzujących jąderkowy RNA; struktury [[rybonuleoproteina|rybonukleoproteiny]] w takich jąderkach tworzą luźną gąbczastą strukturę.
* '''jąderka zwarte''' - charakteryzuje je jednolite, ciasne ułożenie włókien i ziaren jąderkowych, zwykle wymieszanych. Najłatwiej uwidocznić je w jądrach młodych, szybko rosnącycyh komórek.
* '''jąderka zwarte z segregacją składników''' - w jąderku takim poszczególne składniki rybonukleoproteiny tworzą wyraźnie oddzielone od siebie strefy. W jąderkach tego typu nie zachodzi synteza rRNA.
* '''jąderka pierścieniowate''' - charakteryzuje je obwodowe rozmieszczenie składników rybonukleoproteiny. Synteza RNA w takich jąderkach jest całkowicie zahamowana lub przebiega bardzo powoli, ale stan taki może być odwracalny.
* '''mikrojąderka''' (jąderka resztkowe) - synteza RNA w takich jąderkach jest zahamowana; najczęściej widoczne są w starych komórkach, degenerujących.
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę|tytuł=Seminaria z cytofizjologii dla studentów medycyny, weterynarii i biologii|wydawca=Wydawnictwo Medyczne Urban i Patrner|miejsce=Wrocław|rok=2002|rozdział=Stanisław Orkisz, Hieronim Bartel: Organizacja i funkcjonowanie jądra komórkowego|inni=pod redakcją Jerzego Kawiaka i Macieja Zabla|isbn=83-87944-62-9}}
[[Kategoria:Organella komórkowe]]
[[ar:نوية]]
[[az:Nüvəcik]]
[[bs:Jedarce (biologija)]]
[[bg:Ядърце]]
[[ca:Nuclèol]]
[[cs:Jadérko]]
[[da:Kernelegeme]]
[[de:Nucleolus]]
[[en:Nucleolus]]
[[es:Nucléolo]]
[[eo:Nukleolo]]
[[eu:Nukleolo]]
[[fa:هستک]]
[[fr:Nucléole]]
[[gl:Nucléolo]]
[[ko:핵소체]]
[[it:Nucleolo]]
[[he:גרעינון]]
[[lt:Branduolėlis]]
[[mk:Јадренце]]
[[nl:Nucleolus]]
[[ja:核小体]]
[[oc:Nucleòl]]
[[pt:Nucléolo]]
[[ru:Ядрышко]]
[[simple:Nucleolus]]
[[sk:Jadierko]]
[[sr:Једарце]]
[[sh:Jedarce]]
[[sv:Nukleol]]
[[th:นิวคลีโอลัส]]
[[tr:Çekirdekçik]]
[[ur:مرکزیچہ]]
[[vi:Nhân tế bào]]
[[zh:核仁]]
| 