Barkijaruk: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nous (dyskusja | edycje)
m drobne redakcyjne, poprawa linków
m drobne redakcyjne
Linia 1:
'''Barkijaruk''' (albo '''Berk-Jaruk'''. Pełne imię: '''Abu al-Muzaffar Rukn ad-Din Barkijaruk ibn Malikszah''') ([[Język perski|pers.]] '''أبو المظفر ركن الدنيا والدين بركياروق بن ملكشاه''') (ur. [[1079]] - zm. [[22 grudnia]] [[1104]]) - [[sułtan]] [[Wielcy Seldżucy|Wielkich Seldżuków]] w latach [[1092]] - [[1104]].
 
Jego imię oznacza "silna, wyraźna jasność". Był on najstarszym synem [[Malikszah I|Malikszaha]], jednak mimo to w chwili śmierci swojego ojca miał zaledwie trzynaście lat. W tak młodym wieku musiał stawić czoło wdowie po swoim ojcu, Tarkan-chatun, która chciała osadzić na tronie swojego syna [[Mahmud I Seldżukida|Mahmuda I]], jak i [[Seldżukidzi|seldżuckiej]] tradycji dzielenia schedy po ojcu pomiędzy wszystkich synów.
Po śmierci Malikszaha Tarkan-chatun za cenę wielkich pieniędzy uzyskała od [[Turkmeni|turkmeńskich]] emirów uznanie Mahmuda sułtanem, [[kalif]] [[Al-Muktadi]] zaś, który wraz z nią otruł jej męża, wprowadził imię jej syna do [[chutba|chutby]]. Przebywającego wtedy w [[Isfahan (miasto)|Isfahanie]] Barkijaruka przed niechybną śmiercią ochroniła gwardia niedawno zmarłego [[wezyr]]a [[Nizam al-Mulk|Nizama al-Mulka]]. Wkrótce w [[Rej]]u stronnictwo skupione wokół synów i dawnych współpracowników Nizama al-Mulka obwołało go [[sułtan]]em, prawdopodobnie uznając, że najlepiej nadaje się on do zachowania w całości dziedzictwa swojego ojca. Niedługo potem zwolennicy Barkijaruka pokonali oddziały popierające Mahmuda pod miasteczkiem Burudżird, niedaleko Isfahanu, a Mahmud ostatecznie zmarł jesienią [[1094]] roku, niedługo po swojej matce. Już kilka miesięcy wcześniej kalif formalnie uznał przewagę Barkijaruka wprowadzając jego imię do chutby. Nowy sułtan był teraz w stanie odeprzeć zamachy na swoją władzę powzięte przez ambitnych krewnych - wuja Arslana Arguna w [[Chorasan]]ie, oraz w roku [[1095]], znacznie poważniejszy, drugiego wuja, [[Tutusz Ibn Alp Arslan|Tutusza]], który zginął w bitwie. Władza Barkijaruka w [[Irak]]u i [[Dżibal]]u była teraz mocno ugruntowana, jednak był on zmuszony do pozostawienia jako w praktyce niezależnych władców synów Tutusza w [[Syria|Syrii]] oraz swoich przyrodnich braci - [[Muhammad Tapar|Muhammada Tapara]] i [[Ahmad Sandżar|Ahmada Sandżara]] odpowiednio w [[Azerbejdżan]]ie, i Chorasanie.
 
W [[1099]] roku Muhammad Tapar, popierany przez Sandżara i niedawnego wezyra Barkijaruka [[Mu'ajjad al-Mulk|Mu'ajjada al-Mulka ibn Nizam al-Mulka]], wszczął bunt. Dalsze dzieje panowania Barkijaruka to ciągłe wojny z Muhammadem, podczas których tureccy emirowie bezustannie przechodzili z jednej strony na drugą, nie chcąc dopuścić do powrotu silnej władzy centralnej, a z braku pieniędzy sułtan musiał się uciekać do desperackich środków w rodzaju konfiskaty prywatnych dóbr i korzystania z usług [[Isma'ilizm|isma'ilickich]] żołnierzy, co ściągnęło na niego oskarżenia o ich faworyzowanie. [[5 kwietnia]] [[1101]] roku w bitwie pod [[Hamadan (miasto)|Hamadanem]] Barkijaruk pokonał swoich braci, co utwierdziło jego władzę w Iraku oraz zachodnim i centralnym Iranie. Niedługo potem był już jednak poważnie chory, dlatego doprowadził do tego, że w marcu [[1104]] roku synowie Malikszaha zawarli między sobą układ, zgodnie z którym Barkijaruk uznał Muhammada malikiem (królem) Azerbejdżanu, [[Al-Dżazira (region)|Al-Dżaziry]] i [[Diyarbakir (region)|Diyarbakiru]], a Sandżara malikiem Chorasanu, samemu pozostając "wielkim sułtanem", dzierżącym władzę w [[Irak]]u i zachodnim [[Iran]]ie. Jeszcze w tym samym roku w wyniku kolejnego buntu Barkijaruk był zmuszony uznać Muhammada Tapara równorzędnym sułtanem Azerbejdżanu, [[Kaukaz (kraina historyczna)|Kaukazu]] i Syrii, po czym zmarł [[22 grudnia]] [[1104]] roku, pozostawiając po sobie małoletniego syna [[Malikszah II|Malikszaha]].