Międzyrzecze Dunaju i Cisy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
m dr |
||
Linia 1:
'''Międzyrzecze Dunaju i Cisy''' (węg. ''Tisza Duna köze'') - jedna z dwóch głównych części, na które dzieli się tradycyjnie [[Wielka Nizina Węgierska|Wielką Nizinę Węgierską]] (druga to ''[[Tiszántul]]'' - "kraj za Cisą"). Międzyrzecze [[Dunaj|Dunaju]] i [[Cisa|Cisy]] leży między tymi dwiema wielkimi rzekami, które na Nizinie płyną równolegle do siebie w odległości 80-100 km. Rozciąga się na osi północ-południe i stanowi zachodnią część Niziny. Międzyrzecze dzieli się zwykle na trzy mniejsze jednostki:
# '''dolina Dunaju''' - szerokości 20-30 km, ciągnąca się wzdłuż rzeki od [[Zakole Dunaju|Zakola Dunaju]] do (w przybliżeniu) granicy [[Węgry|węgiersko]]-[[Serbia|serbskiej]]. Ma płaską powierzchnię, występują na niej [[torfowisko|torfowiska]] i piaszczyste wydmy. Do czasu regulacji Dunaju i obudowania go wałami przeciwpowodziowymi dolina ta była jego [[terasa zalewowa|terasą zalewową]], pełną meandrów i starorzeczy oraz silnie zabagnioną (największe bagna - ''Solti-lapály'' na południe od [[Budapeszt|Budapesztu]]). Obecnie, po osuszeniu bagien, dolina Dunaju jest właściwie jednym wielkim ogrodem warzywnym, o czym decydują żyzne gleby ([[mady]]), ciepły [[klimat]] i duże nasłonecznienie. Unikalnym w skali europejskiej reliktem lasów łęgowych, występujących w dolinie Dunaju przed regulacją, jest las [[Gemenc]] w krainie ''[[Sárköz]]'' na zachodnim brzegu Dunaju.
# '''właściwe międzyrzecze Cisy i Dunaju''' - obszar położony między dolinami tych rzek, które na terenie Węgier płyną równolegle do siebie z północy na południe. Na północy, na obszarze sąsiadującym ze [[Średniogórze Północnowęgierskie|Średniogórzem Północnowęgierskim]], dominują gleby lessowe, w leżącej bardziej na południe [[Mała Kumania|Małej Kumanii]] (węg. ''Kiskunság'') - piaski, na południu, już na terenach [[Baczka|Baczki]] - znów lessy. Mała Kumania jest najwyżej wyniesioną częścią Międzyrzecza - przeciętnie 30-50 m ponad dna dolin Dunaju i Cisy, czyli około 130 m n.p.m.; maksymalnie do 172 m n.p.m. (wzgórze ''Ólom-hegy'' koło miasta [[Baja]]). Jest to kraina rolnicza, w Małej Kumanii jest więcej pastwisk.
# '''dolina Cisy''' - rozciąga się od stóp [[Góry Tokajskie|Gór Tokajskich]] do południowych granic Węgier. Do czasu regulacji pod koniec XIX wieku Cisa płynęła szeroką doliną (znacznie szerszą, niż dolina Dunaju) pełną jezior, meandrów, starorzeczy i bagnisk. Coroczne powodzie, zalewające wielkie obszary Niziny, powodowały cykliczne zmiany koryta rzeki i nanoszenie nowych osadów. Obecnie Cisa została uregulowana i otoczona wałami przeciwpowodziowymi, zbudowano również dwa wielkie zbiorniki retencyjne (''Tiszalök'' i ''Kisköre''), które w zasadzie wyeliminowały powodzie. Dolina Cisy została osuszona i zamieniona na użytki rolnicze. W północnej części doliny Cisy, między rzeką a Sredniogórzem Północnym, leży kilka krain - równiny ''[[Borsod]]'' i ''[[Heves]]'' u stóp [[Góry Bukowe|Gór Bukowych]], kraina ''
[[Kategoria:Geografia Europy]]
| |||