Białoruska Włościańsko-Robotnicza Hromada: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
lit. |
|||
Linia 1:
'''Białoruska Włościańsko-Robotnicza Hramada''' ([[język białoruski|biał.]] Беларуская Сялянска-Работніцкая Грамада) – białoruskie skrajnie lewicowe ugrupowanie polityczne w okresie międzywojennym w [[Polska|Polsce]]
W wyborach do [[Sejm|Sejmu]] w listopadzie [[1922]] r. Białorusini wystawili kandydatów w ramach [[Blok Mniejszości Narodowych|Bloku Mniejszości Narodowych]]. Do Klubu Białoruskiego weszło 11 posłów i 3 senatorów. Znaleźli się w nim przedstawiciele białoruskiej [[chrześcijańska demokracja|chadecji]], [[socjaldemokracja|socjaldemokracji]] i bezpartyjni. Wkrótce większość posłów białoruskich, dostrzegając radykalne nastroje rdzennej ludności zachodniej [[Białoruś|Białorusi]], doszła do przekonania, że tylko poprzez wykorzystanie tego powszechnego niezadowolenia w ramach legalnej partii politycznej można będzie wpłynąć na zmianę stanowiska władz polskich wobec problemu białoruskiego. Dlatego 24 czerwca [[1925]] r. powstał oddzielny klub poselski Białoruskiej Włościańsko-Robotniczej
Jednocześnie zaczęto w terenie tworzyć nową, masową partię polityczną. Na jej czele stanął B. Taraszkiewicz jako przewodniczący Komitetu Centralnego, jego zastępcą został S. Rak-Michajłouski, członkami KC – P. Wołoszyn i P. Miatła, funkcję kierownika Sekretariatu Centralnego objął [[Maksim Burcewicz]], zaś jego zastępcy – W. Makouski. Komitetowi Centralnemu podlegało 18 powiatowych komitetów: baranowicki, bielski, wołożyński, wołkowicki, wilejski, wileński, grodzieński, dziśnieński, kosawski, lidzki, mołodecki, nowogródzki, postawski, piński, sokolski, słonimski i stołbecki. Bronisław Taraszkiewicz opracował statut i program partii, które wydano w [[Wilno|Wilnie]] w [[1926]] r. Program łączył sprawy narodowe ze społecznymi. Na plan pierwszy wysunięta została walka o wyzwolenie narodowe ludności białoruskiej. Wszystkie ziemie białoruskie miały być zjednoczone w ramach jednego organizmu państwowego obejmującego ziemie białoruskie od Dźwińszczyny po Pińszczyznę i od Białostocczyzny po Mińszczyznę. Głoszono hasło sojuszu chłopów i robotników, którzy solidarnie mieli walczyć o sprawiedliwy ustrój społeczny, o władzę dla ludzi pracujących. Żądano reformy rolnej korzystnej dla chłopów (ziemia miała pochodzić z rozparcelowanych majątków polskich ziemian i osadników wojskowych), a także edukacji w języku ojczystym. Instytucje kościelne miały być oddzielone od struktur państwowych. Hramada wydawała wiele pism m.in. "Жыццё беларуса", "Беларуская ніва", "Беларуская справа", "Народная справа", "Наша справа", "Наш голас", "Наша воля", "Народны звон", "Маланка". Były one często rekwirowane lub zawieszane przez polskie władze. Prawie w każdej wsi białoruskiej powstały struktury Hromady. Jej liczebność osiągnęła ok. 120 tys. członków. Powstało ok. 2 tys. wiejskich komórek partyjnych.
Pod koniec 1926 r. działacze Hramady opanowali kierownictwo [[Towarzystwo Szkoły Białoruskiej|Towarzystwa Szkoły Białoruskiej]], jednej z najbardziej aktywnych białoruskich instytucji społeczno-kulturalnych. Jednocześnie w najwyższych władzach partii szerzyły się silnie wpływy [[komunizm|komunistyczne]]. Polskie władze, dostrzegając realne zagrożenie przejęcia władzy w regionie przez białoruskich działaczy w wyniku demokratycznych procedur, posłużyły się prowokacjami, które miały miejsce podczas powiatowych zjazdów partyjnych. Tak było np. w [[Białystok|Białymstoku]] w listopadzie 1926 r., a na terenie powiatu bielskiego doszło nawet do pogromu delegatów na zjazd, który miał się odbyć w [[Stare Berezowo|Starym Berezowie]]. Jednak dopiero aresztowanie działaczy kierownictwa
Działacze rozwiązanej Hramady utworzyli w grudniu 1927 r. w Wilnie [[Białoruski Włościańsko-Robotniczy Klub Poselski Zmahanie|Centralny Wyborczy Komitet Białoruskiego Chłopsko-Robotniczego Zjednoczenia "Zmahanie" za Interesy Chłopów i Robotników]], który wprowadził do Sejmu II kadencji 3 posłów. Od końca marca [[1928]] r. liczył 5 posłów białoruskich. Byli oni skupieni w Białoruskim Klubie Chłopsko-Robotniczym "Zmahanie", występującym od [[1929]] r. jako Białoruski Włościańsko-Robotniczy Klub Poselski "Zmahanie".
| |||