Herb Białegostoku: Różnice pomiędzy wersjami

 

 

Kiedy [[Białystok]] uzyskał [[prawa miejskie]], co za tym idzie Herb Miejski, dokładnie nie wiadomo, ale na pewno przed rokiem [[1692]], o czym świadczy zapis poczyniony przez miejskiego proboszcza: ''Rok [[1692]]. '''Miasto Białystok'''. Za przywilejami na wolność do lat pewnych danych, rok pierwszy teraz się buduje...''

 

Przyjmuje się, że herbem danego miasta jest godło napieczętne lub wykształcony herb, którego wizerunek użyto jako pierwszy na najstarszej pieczęci miejskiej. Najstarsza zachowana pieczęć przedstawiająca '''wizerunek jelenia''' pojawił się na dokumencie urzędu miejskiego z [[23 sierpnia]] [[1745]] r. Oficjalnie posługiwano się herbem tym do połowy XVIII w. Dopiero król [[August III]] w przywileju dla miasta z [[1 lutego]] [[1749]] r. nadał miastu jako nowy herb znak herbowy Branickich - fundatorów i właścicieli miasta. Był to Gryf wspierający się na inicjałach [[Jan Klemens Branicki (hetman)|Jana Klemensa Branickiego]] (JKB). Pomimo to na dokumentach miejskich wciąż używano pieczęci z jeleniem.

 

Po śmierci Jana Klemensa Branickiego w [[1771]] r. właścicielką Białegostoku została [[Izabella Poniatowska|Izabela Branicka z Poniatowskich]], żona Jana Klemensa. Po [[1795]] r. Białystok stał się siedzibą nowo utworzonej prowincji [[Prusy Nowowschodnie|Prus Nowowschodnich]], ale nadal był miastem prywatnym Izabeli Branickiej.

 

Władze pruskie podjęły starania o zakup miasta. Udało się to im [[2 kwietnia]] [[1802]] r., kiedy to Białystok został sprzedany przez właścicielkę za sumę ponad 270 tys. talarów. Branickiej zapewniono także dochody z miasta. W [[Archiwum Państwowe|Archiwum Państwowym]] w Białymstoku znajduje się zespół archiwalny ''[[Kamera Wojny i Domen Departamentu Białostockiego Nowych Prus Wschodnich 1795-1807]]''. W aktach tegoż zespołu widnieje pieczęć z odciśniętym herbem Białegostoku. Na pieczęci z prawej strony (lewej heraldycznej) stoi gryf wspierający się przednimi łapami na inicjale IB. Inicjały znajdują się z lewej strony (prawej heraldycznej). Nad inicjałami i gryfem widnieje otwarta korona z pięcioma [[fleuron]]ami. Napis na otoku w języku łacińskim ''SIGILLUM CIVIT BIALOSTOCIENISIS BORUS. ORIENT. NOV'', co oznacza: ''Pieczęć miasta Białegostoku Prus Nowo Wschodnich''. W porównaniu z herbem nadanym przez Augusta III wprowadzono zmianę inicjałów z JKB na IB, tj. pierwsze litery imion i nazwiska Jana Klemensa Branickiego zamieniono na inicjały Izabeli Branickiej.

 

W [[1807]] r. został podpisany traktat pokojowy pomiędzy [[Napoleon Bonaparte|Napoleonem]] a [[Aleksander I Romanow|Aleksandrem I]], na mocy którego Białystok z okolicą został przyłączony do Rosji pod nazwą [[Obwód białostocki (Rosja)|Obwodu Białostockiego]]. [[8 sierpnia]] [[1809]] r. car Aleksander I nadał Obwodowi herb przedstawiający na tarczy herbowej dzielone w pas, na czerwonym tle Orła Białego i Litewską Pogoń w polu pomarańczowym. Nie był to herb tylko miasta, ale herb ziemski przynależny całemu Obwodowi Białostockiemu. Orzeł był bez korony. Herb nie nawiązywał do tradycji heraldyki polskiej, według której tarcza herbowa powinna być dzielona w słup, a nie w pas.

 

W [[1882]] r. car [[Aleksander III Romanow|Aleksander III]] przyjął tytuł księcia białostockiego oraz herb miasta Białegostoku, który prezentował się następująco: ''w górnym polu czerwonym orzeł srebrny, spodem w polu złotym rycerz w zbroi błękitnej z mieczem wzniesionym do ciosu i tarczą srebrną, na której czerwony krzyż, koń kary pod czaprakiem czerwonym z potrójną frędzla złotą''. Dawny herb Obwodu stał się więc herbem miejskim.

 

W [[1910]] r. gubernator grodzieński rozkazał zdjąć z gmachu Magistratu herbu używanego od [[1882]]

r. i nakazał używać herbu powiatowego z żubrem i orłem ukoronowanym.

W okresie okupacji niemieckiej w latach [[1915]]-[[1919]] powrócono do motywu herbu z orłem i Pogonią. Jego stylizowany wizerunek (nie zachowano barw heraldycznych, ponieważ herb był w kolorze różowym, a Orzeł i Pogoń czarne)znajdował się na znaczkach pocztowych.

 

Po przyłączeniu Białegostoku do Polski w 1919 r. zaczęto używać herbu z Pogonią sprzed 1910 r.

 

Kolejną modyfikację herbu Białegostoku wprowadziła uchwała nr XIII/76/95 Rady Miejskiej w Białymstoku z dnia 27 lutego 1995 r. o zmianie Statutu Miasta, Regulaminu Rady Miejskiej oraz ustalenia graficznego Herbu Miasta. Ustalono ostateczną wersję Herb Miasta obowiązującą do dnia dzisiejszego.

 

Nie każdy może dowolnie korzystać z Herbu Białegostoku. Za komercyjne jego wykorzystanie nie trzeba co prawda płacić, ale trzeba mieć na to zgodę prezydenta miasta. Uchwała Rady Miejskiej wnosząca to ograniczenie jest konsekwencją właśnie komercyjnego używania herbu na przykład przez browary w swoich kampaniach reklamowych. Władze miasta nie mają nic przeciwko używaniu herbu nawet w takich sytuacjach, ale chcą być o tym poinformowane.

 

Z herbu Białegostoku bez przeszkód mogą między innymi korzystać jednostki samorządowe w mieście, także radni - ale na potrzeby samorządu - organizatorzy imprez, którym patronuje miasto, autorzy publikacji naukowych i encyklopedycznych o mieście i jego historii.

 

* [[Flaga Białegostoku]]

 

 

{{Szablon:Herby podlaskich powiatów}}