Wikipedia

Palatynat saski: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
tłumaczenie z niemieckiego, skrócone, nieco zweryfikowane z de.wiki, ale to wciąż zapuszczony kawałek Wikipedii (na de.wiki w zasadzie również)...
Linia 1:
{{źródła}}
{{dopracować|formatowanie, stylistykę, zdefiniować termin, dokończyć tłumaczenie z jęz. niemieckiego}}
'''Palatynat saski''' – istniejące w średniowieczu jedno z państw [[Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego|Rzeszy]], położone na terenie centralnych Niemiec, w rejonie [[Soława|Soławy]] i [[Unstruta|Unstruty]]. Został utworzony przez [[władcy Niemiec|cesarza]] [[Otton I Wielki|Ottona I]] w 965 r. w południowej części ówczesnego księstwa saskiego. W 1180 r. dostał się pod berło [[władcy Turyngii|landgrafów Turyngii]] z dynastii [[Ludowingowie|Ludowingów]]. Po śmierci ostatniego z nich, antykróla Niemiec [[Henryk Raspe|Henryka Raspe]] w 1247 r. godność palatynów saskich przeszła w ręce [[Wettynowie|Wettynów]]. Utracona przez nich pod koniec XIII w. została odzyskana w 1423 r. i palatynat saski połączony z Saksonią-Wittenbergią, [[Marchia Miśnieńska|Miśnią]] i [[Turyngia|Turyngią]] stał się częścią elektoratu saskiego.
== Historia ==
Król Otto I. utworzył w południowej części księstwa saksońskiego (w regionie Soławy-Unstruty) '''Palatynat Saksoński'''. Pierwszym [[Palatyn]]em Saksońskim z rodu [[Goseck]] był Burchard (1003-1017, wnuk [[Dedi]]ego). Śmiercią Friedrich (Fryderyka) V wygasła w roku [[1179]] gałąź Palatynów z tego rodu. Cesarz [[Fryderyk I Barbarossa|Friedrich (Fryderyk) Barbarossa]] przekazał Palatynat jeszcze w tym samym roku [[Ludwig III Turyński|Ludwigowi Popożnemu]] z rodu [[Ludowingowie|Ludowingów]]. On zaś odstąpił go w roku [[1181]] swemu bratu [[Hermann I Turyński|Hermannowi]]. Po śmierci Hermanna w roku [[1217]] przeszedł w ręce jego syna [[Ludwig IV Turyński|Ludwiga]].
 
== Palatyni sascy ==
Kiedy Ludwig zginał w roku [[1227]] podczas [[krucjata|krucjaty]] przejął jego brat [[Heinrich (Henryk) Raspe]] rządy w imieniu niepełnoletniego syna Ludwiga [[Hermann II Turyński|Hermanna II]]. Hermann II umarł w roku [[1241]] w wieku 19 lat i Heinrich (Henryk) Raspe przejął władzę oficjalnie.
 
* 965–982 Adalbert (hrabia Hessengau i Liesgau)
Także Heinrich (Henryk) Raspe został bezdzietny. W roku [[1242]] ubiegał dlatego u cesara Friedrich (Fryderyka) o zezwolenie na nadanie palatynatu swemu [[Wettynowie|wettyńskiemu]] bratanku [[Heinrich III Miśnieński|Heinrich (Henryk)]] oraz Landgrafostwo Turyńskie w chwili ewentualnej śmierci bez własnego potomstwa.
* 982–995 Dytryk (być może syn Adalberta)
* 995–1003 Fryderyk (hrabia Harzgau i Nordthüringgau)
* 1003–1017 Burchard I z Goseck (hrabia Hassegau i [[Merseburg]]a)
* do 1038 Zygfryd
* 1038–1042 Fryderyk I z Goseck (syn Burcharda I, hrabia Hassegau)
* od 1042 Wilhelm IV (hrabia Weimar-Orlamünde)
* 1043–1056 Dedo z Goseck (syn Fryderyka I)
* 1056–1088 Fryderyk II z Goseck (syn Fryderyka I)
* Fryderyk III z Goseck (syn Fryderyka II, zm. 1085)
* Fryderyk IV z Goseck (syn Fryderyka III, zm. 1125)
* 1111–1121 Fryderyk V z Sommerschenburga (wnuk Fryderyka I)
* 1121–1162 Fryderyk VI z Sommerschenburga (syn Fryderyka V)
* 1129–1130 Herman II z Winzenburga
* 1162-1179 Adalbert z Sommerschenburga (syn Fryderyka VI)
 
[[Ludowingowie]]:
Książę Friedrich (Fryderyk) IV der Streitbare (* 11.IV.1370 - † 4.I.1428 w Altenburg) z rodu Wettynów. Po śmierci ojca Friedrich (Fryderyka) III w roku 1381 był Margrabią Miśnieńskim, Landgrafem Turyńskim i Palatynem Saksońskim.
* 1180–1181 [[Ludwik III (landgraf Turyngii)|Ludwik III]] (landgraf Turyngii)
Od roku 1420 brał udział u boku króla Sigismund w wojnach husyckich. W Sierpieniu 1421 r. osiągnął pod Brüx jeden z nielicznych wojskowych sukcesów przeciw Husytom. Za jego zaangażowanie się w owym konflikcie wynagrodzono go 6.I.1423 r. księstwem Saksonia-Wittenberg i Palatynatem Saksoćskim. Tym samym awnasował na księcia ("wojewoda") i księcia elektora po czym zwał się Friedrich (Fryderyk) I.
* 1181–1217 [[Herman I (landgraf Turyngii)|Herman I]] (landgraf Turyngii, brat Ludwika III)
* 1217-1227 [[Ludwik IV (landgraf Turyngii)|Ludwik IV]] (landgraf Turyngii, syn Hermana I)
* przed 1231–1247 [[Henryk Raspe]] (landgraf Turyngii, antykról Niemiec, syn Hermana I)
 
[[Wettynowie]]:
==Palatyny Saksońscy==
* 1247–1265 [[Henryk III Dostojny]] (margrabia Miśni, landgraf Turyngii)
* 1265–1281 [[Albrecht II Wyrodny]] (margrabia Miśni, landgraf Turyngii, syn Henryka III)
* 1281–1291 [[Fryderyk I Dzielny]] (margrabia Miśni, landgraf Turyngii, syn Albrechta II)
 
* od 1291 [[Henryk I (Brunszwik-Grubenhagen)|Henryk I]], książę Brunszwik-Grubenhagen
Palatynami Saksońskimi byli hrabiowie z [[Goseck]], którzy zostawili w spadku tytuł hrabiom von [[Sommerschenburg]], którzy z kolej zostawili go w spadku Landgrafom Turyńskim:
* ...▼
 
* od 1423 [[Fryderyk I Kłótnik]] (elektor saski)
* Athelbero (Berno) († [[982]]), 965-966 Palatyn (w Saksonii), hrabia w [[Hessengau|Hessen-]] und [[Liesgau]], 972 Palatyn
* Thiedrich († [[995]], chyba 6. Marca), 992 Palatyn
* Friedrich († Juli 1002/15. Marca 1003) 995-996 Palatyn, hrabia w [[Harzgau|Harz-]] und [[Nordthüringgau]]
* Burchard († po Listopadzie 1017) 991/1017 Graf im [[Hassegau]], 1003 Palatyn (w Saksonii), [[1004]] hrabia [[Merseburg|merseburski]]
* Siegfried († [[25. Kwiecień]] [[1038]]) 1028 Palatyn (w Saksonii)
* [[Fyderyk I (Palatyn Saksoński)|Friedrich (Fryderyk) I z Goseck]] († wohl 1042), 1040 Palatyn w Saksonii, hrabia w [[Hassegau]]
* [[Wilhelm IV (Meißen)|Wilhelm IV.]] († [[1062]]) [[hrabstwo Weimar|hrabia Weimarski]], chyba 1042 Palatyn Saksoński
* Dedo (erschlagen [[5. Maj]] [[1056]] w [[Pöhlde]]) syn Friedrichs I., 1042-1044 Palatyn,
* [[Friedrich II. (Pfalzgraf von Sachsen)|Friedrich II.]] († [[27. Mai]] [[1088]] in [[Barby (Elbe)|Barby]]), Bruder Dedos, 1056 Pfalzgraf
* [[Friedrich III. (Pfalzgraf von Sachsen)|Friedrich III.]] (ermordet [[5. Februar]] [[1087]] bei [[Scheiplitz]]), dessen Sohn
* [[Friedrich IV. (Pfalzgraf von Sachsen)|Friedrich IV.]] von Putelendorf (Bottendorf an der Unstrut) († [[1125]] wohl 26. Juni in [[Dingelstedt]]), dessen Sohn, 1114 Pfalzgraf
* [[Friedrich V. (Pfalzgraf von Sachsen)|Friedrich V.]] vom Sommerschenburg († [[18. Oktober]] 1120/21), Enkel Friedrichs I., Pfalzgraf in Sachsen 1097, Pfalzgraf von Sachsen 1111,
* [[Friedrich VI. (Pfalzgraf von Sachsen)|Friedrich VI.]] († [[19. Mai]] [[1162]]), 1121 Pfalzgraf, 1123-1124 Pfalzgraf von Sommerschenburg, Sohn Friedrichs V.
* [[Hermann II. von Winzenburg]] (ermordet [[30. Januar]] [[1152]]) aus dem Haus der [[Grafschaft Formbach|Grafen von Formbach]], 1129-1130 Pfalzgraf (von Sachsen); [[Markgraf von Meißen]] 1130 abgesetzt; heiratet 1148 die Witwe Friedrichs VI.
* Adalbert († 15. Januar/17. März [[1179]]), 1162-1179 Pfalzgraf von Sommerschenburg, Sohn Friedrichs VI.
 
Auf dem Reichstag zu [[Gelnhausen]] wird Landgraf [[Ludwig III. (Thüringen)|Ludwig III.]] von [[Turyngia|Thüringen]] am [[13 kwietnia|13. April]] [[1180]] zum Pfalzgrafen von Sachsen ernannt.
 
* [[Ludwig III. (Thüringen)|Ludwig III.]] († 1190) 1180 Pfalzgraf von Sachsen, verzichtet 1181, 1172-1190 Landgraf von Thüringen
* [[Hermann I. (Thüringen)|Hermann I.]] († 1217) 1181 Pfalzgraf von Sachsen, 1190 Landgraf von [[Thüringen]]
* [[Ludwig IV. (Thüringen)|Ludwig IV.]] († 1227) 1217-1227 Pfalzgraf von Sachsen und Landgraf von Thüringen
* [[Heinrich Raspe]] († 1247) 1228-1247 Landgraf von Thüringen, vor 1231-1247 Pfalzgraf von Sachsen und 1246/47 dt. König
 
Nach dem Tod Heinrich Raspes geht das Amt des Pfalzgrafen von Sachsen aufgrund einer Eventualbelehnung durch Kaiser [[Friedrich II. (HRR)|Friedrich II.]] zunächst auf die Wettiner über.
 
* [[Heinrich III. (Meißen)|Heinrich III. der Erlauchte]] († 1288) 1247-1265 Landgraf von Thüringen und Pfalzgraf von Sachsen, 1227-1288 Markgraf von Meißen
* [[Albrecht der Entartete|Albrecht II., der Entartete]] († 1314) 1265-1314 Landgraf von Thüringen und Pfalzgraf von Sachsen
* [[Friedrich I. (Meißen)|Friedrich I. der Freidige]] (auch: ''der Gebissene'', † 1323) 1291-1323 Markgraf von Meißen und Landgraf von Thüringen, seit 1280- vor 1291 Pfalzgraf von Sachsen
 
Unter König [[Rudolf I. (HRR)|Rudolf I. von Habsburg]] ging das Amt des Pfalzgrafen von Sachsen auf die braunschweigischen Welfenherzöge über.
 
* [[Heinrich I. (Braunschweig-Grubenhagen)|Herzog Heinrich von Braunschweig-Lüneburg]] († 1322) 1291-1322 Herzog von Braunschweig-Grubenhagen, vor 1291 -1322 Pfalzgraf von Sachsen
▲* ...
 
[[Kategoria:Historia Saksonii]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Palatynat_saski”