Szereg promieniotwórczy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Przywrócono starszą wersję, jej autor to 77.254.97.255. Autor wycofanej edycji to 149.156.124.21.
poprawki
Linia 1:
'''Szereg promieniotwórczy''' – zespółszereg [[Pierwiastek chemicznyNuklid|pierwiastków]]nuklidów [[promieniotwórczość|promieniotwórczych]] powstającyprzekształcających się kolejno jedne w wynikudrugie następującychna po sobiedrodze [[Rozszczepienierozpad jądra atomowegopromieniotwórczych|rozpadów promieniotwórczych]]. Kolejne produkty rozpadów promieniotwórczych tworzą szereg, który rozpoczyna się [[izotop]]em promieniotwórczym o długim [[Czas połowicznego rozpadu|okresie półtrwania]], a kończy izotopem trwałym (niepromieniotwórczym).
 
Przemiany wjądrowe wynikuzachodzące których powstaje szeregw promieniotwórczyszeregach to przemiany typu [[rozpad alfa|alfa]] α i [[rozpad beta|beta]] β<sup>-</sup>. W pierwszym przypadku następuje przesunięcie [[Pierwiastek chemiczny|pierwiastka]] w [[Układ okresowy|układzie okresowym]] o dwa miejsca w lewo (zmniejszenie [[Liczba atomowa|liczby atomowej]] o 2 i [[Liczba masowa|liczby masowej]] o 4), w drugim przypadku o jedno miejsce w prawo (wzrost wartości liczby atomowej o1o 1 i brak zmiany liczby masowej). Zasady te, wyrażają tzw. ''[[prawo przesunięć]] [[Frederick Soddy|Soddy'ego]] i [[Kazimierz Fajans|Fajansa]]'' z [[1913]] – mające dziś już tylko charakter historyczny.
 
== Przynależność nuklidów do szeregów promieniotwórczych ==
O tym, do którego szeregu należy dany nuklid decyduje wartość jego [[Liczba masowa|liczbyliczba masowejmasowa]] ''A''. W rozpadzie promieniotwórczym liczba masowa zmienia się o 4 poprzez emisję [[Cząstka alfa|cząstki α]]; można to przedstawić wzorem:
: <math>A = 4n + m\;</math>
gdzie:
Linia 10:
* m – przyjmuje wartości 0, 1, 2, 3.
 
W ten sposób otrzymujemyotrzymuje się 4 szeregi promieniotwórcze:
* występujące naturalnie w przyrodzie:
** (m = 2) [[uran (pierwiastek)|uranowo]]-[[Rad (pierwiastek)|radowy]] – <sup>238</sup>U → <sup>206</sup>Pb
Linia 20:
== Szereg uranowo–radowy ==
[[Plik:Szereg promieniotwórczy uranowo-radowy.svg||right|thumb|400px|Szereg promieniotwórczy uranowo-radowy]]
Szereg rozpoczyna się rozpadem izotopuizotopem [[uran (pierwiastek)|uranu]] <sup>238</sup>U o [[Czas połowicznego rozpadu|okresie półtrwania]] wynoszącym 4,5 miliarda lat, a kończy na stabilnym [[Ołów|ołowiu]] <sup>206</sup>Pb. Szereg opisuje wzór 4n + 2 i należy do niego 16 [[nuklid]]ów, między innymi: <sup>238</sup>U, <sup>234</sup>U, <sup>226</sup>Ra, <sup>222</sup>Rn, <sup>210</sup>Po, <sup>210</sup>Pb.
 
{| class="wikitable" style="margin:auto;"
Linia 128:
== Szereg uranowo–aktynowy ==
[[Plik:Szereg promieniotwórczy uranowo-aktynowy.svg||right|thumb|400px|Szereg promieniotwórczy uranowo-aktynowy]]
Szereg rozpoczyna się rozpadem izotopuizotopem [[uran (pierwiastek)|uranu]] <sup>235</sup>U o [[Czas połowicznego rozpadu|okresie półtrwania]] wynoszącym 700 milionów lat a kończy na stabilnym [[ołów|ołowiu]] <sup>207</sup>Pb. Szereg opisuje wzór 4n + 3 i należy do niego14niego 14 [[nuklid]]ów, między innymi: <sup>235</sup>U, <sup>231</sup>Pa, <sup>223</sup>Ra.
 
{| class="wikitable" style="margin:auto;"
Linia 224:
== Szereg torowy ==
[[Plik:Szereg promieniotwórczy torowy.svg||right|thumb|400px|Szereg promieniotwórczy torowy]]
Szereg rozpoczyna się rozpadem izotopuizotopem [[tor (pierwiastek)|toru]] <sup>232</sup>Th o [[Czas połowicznego rozpadu|okresie półtrwania]] wynoszącym 14 miliardów lat, a kończy na stabilnym [[Ołów|ołowiuołowiem]] <sup>208</sup>Pb. Szereg jest opisanym wzorem 4n + 0 i, należy do niego 12 [[nuklid]]ów, między innymi: <sup>232</sup>Th, <sup>228</sup>Th, <sup>228</sup>Ra, <sup>220</sup>Rn.
 
{| class="wikitable" style="margin:auto;"
Linia 308:
== Szereg neptunowy ==
[[Plik:Szereg promieniotwórczy neptunowy.svg||right|thumb|400px|Szereg promieniotwórczy neptunowy]]
Szereg rozpoczyna się rozpadem izotopuizotopem [[neptun (pierwiastek)|neptunu]] <sup>237</sup>Np o [[Czas połowicznego rozpadu|okresie półtrwania]] 2,1 miliona lat, a kończy na stabilnym [[bizmut|bizmucie]] <sup>209</sup>Bi. Szereg opisany jest wzorem 4n + 1 i należy do niego 13 [[nuklid]]ów, między innymi: <sup>237</sup>Np, <sup>233</sup>U, <sup>229</sup>Th.
 
Szereg neptunowy występuje jedynie w wyniku sztucznego otrzymywania (naświetlanie uranu strumieniem [[neutron]]ów). Okres półtrwania neptunu jest około 2000 razy krótszy od wieku [[Ziemia|Ziemi]] przez co zostały jedynie niewykrywalne jego ilości. Obecnie w [[uran (pierwiastek)|rudach uranowych]] występuje go ok. 1,8∙10<sup>-12</sup>% (2 [[atom]]y neptunu na bilion atomów uranu).