Seder: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Drozdp (dyskusja | edycje)
Anulowanie wersji nr 20972858 autora 213.195.215.130 brak źródła
Linia 1:
[[Plik:Maurice Ascalon Pal-Bell Seder Plate.jpg|thumb|right|200px|Maurice Ascalon - Pal-Bell (1948)]]
'''Seder''' ([[język hebrajski|hebr.]]) '''סדר''', [[jidysz]] ''sajder'') – w [[judaizm]]ie pierwszy wieczór [[Pesach]], a w [[diaspora|diasporze]] pierwsze dwa wieczory są zwane Wieczorem sederowym. Spożywa się wtedy specjalną wieczerzę rytualną, w której przeważnie uczestniczy bliższa i dalsza rodzina z dziadkami, ciotkami, wujami i kuzynami, a także zaproszeni goście. Posiłek ten wzorowany jest na urządzanych przez zgromadzenia rodzinne w [[Świątynia Jerozolimska|Świątyni Jerozolimskiej]] dla spożycia ofiarnego baranka paschalnego. Zwyczaj sederu praktykują Żydzi o bardzo różnym stopniu zaangażowania religijnego, choć część z nich towarzyszące mu rytuały sprowadziła do minimum, traktując tę okazję jako znakomity pretekst do spotkań rodzinnych.
 
W czasie uczty sederowej czyta się jedną z [[Hagada|Hagad]] – tekst o wyjściu [[Żydzi|Żydów]] z [[Egipt]]u. Towarzyszy temu wiele innych rytuałów. Podczas uczty każdy wychyla cztery puchary [[Wino|wina]] dla upamiętnienia zapisanych w [[Księga Wyjścia|Księdze Wyjścia]] (6:6-7) czterech sposobów określenia wybawienia, przy czym pierwszy puchar wypija się w czasie świątecznego [[Kidusz]]u. Siedzący przy stole mężczyźni są lekko pochyleni w lewą stronę, co jest starożytnym znakiem człowieka wolnego. Jedno z obecnych dzieci zadaje specjalne, dotyczące tego wieczoru pytanie, na które odpowiada głowa rodziny. Biesiadnicy odmawiają śpiewne psalmy Halelu, jest też w zwyczaju spożywanie warzyw zanurzonych w słonej wodzie, pewnej, niewielkiej ilości [[maca|macy]] oraz gorzkich ziół – zazwyczaj [[chrzan]]u lub sałaty. Stół nakryty jest w określony sposób, a wśród różnych rytualnych dań sederowych znajduje się pieczony udziec z kością – symbol [[Żertwa|żertwy]] paschalnej – i jajko, oznaczające świąteczną ofiarę. Jednak żadnej z tych dwóch potraw nie spożywa się tego wieczoru. Na zakończenie uczty, przed odczytaniem końcowego fragmentu Hagady, podaje się ostatni kawałek macy, tak zwany [[afikoman]]. To greckie słowo oznacza spożywany po posiłku deser, połączony z zabawą. Jednak w rzeczywistości po zjedzeniu macy nie ma żadnego deseru, więc nazwa ta przylgnęła tylko do tego kawałka macy. Afikoman odkłada się na bok na początku uczty, a ponieważ należy go zjeść przed północą, w niektórych gminach panuje zwyczaj, że dzieci próbują go "ukraść". W zamian za jego zwrot żądają od prowadzącego seder okupu w postaci jakiegoś prezentu. Wokół tych rytuałów narosło wiele innych zwyczajów, jak napełnianie winem pucharu dla proroka [[Eliasz]]a, otwieranie drzwi wejściowych i zapraszanie go do środka czy też ulewanie wina z kielichów uczestników wieczerzy podczas wspominania każdej z dziesięciu plag egipskich, co ma oznaczać udział w niewątpliwie koniecznych cierpieniach Egipcjan. Mężczyźni zakładają również białe kitle lub ubierają się w strój Izraelitów, zbierających się do opuszczenia Egiptu.