2. List do Tesaloniczan: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Ałiku (dyskusja | edycje)
Ałiku (dyskusja | edycje)
odn.
Linia 7:
 
== Okoliczności powstania Listu ==
Z treści Listu wynika, że niektórzy spośród Tesaloniczan tak bardzo byli pochłonięci wyczekiwaniem na przyjście Pana, że zaniedbali codzienne obowiązki oddając się bezczynności (2 Tes 3, 6-16)<ref group="od.">{{Biblia|księga = 2 Tes2Tes |rozdział =3 |wersety =6-16}}</ref>. Stan ten pogarszał jeszcze fakt, że na zebraniach liturgicznych pojawili się ludzie roszczący sobie pretensje do daru proroctwa, pozostający rzekomo pod wpływem Ducha Świętego. Zaczęto też rozpowszechniać sfałszowany list Pawła (2 Tes 2, 1-2)<ref group="od.">{{Biblia|księga = 2 Tes2Tes |rozdział =2 |wersety =1-2}}</ref>. W tej sytuacji Apostoł doszedł do wniosku, że musi interweniować<ref>{{cytuj książkę |tytuł= Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Biblia Tysiąclecia |strony=1368}}</ref>.
 
== Autor, czas i miejsce powstania ==
Linia 90:
W. Wrede podniósł w swojej pracy przede wszystkim argumenty z podobieństwa:
# Istnieje bardzo wyraźne podobieństwo strukturalne pomiędzy obydwoma listami: w rozpoczynającym List dziękczynieniu, w modlitwach o wytrwanie, w zakończeniu, w częściach zawierających napomnienia<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko= Bednarz |imię= M. |autor link= Michał Bednarz|tytuł=1-2 List do Tesaloniczan |strony=59}}</ref>.
# Niektóre fragmenty 2 Tes w zakresie słownictwa, teologii i stylu tak bardzo przypominają fragmenty 1 Tes (np. 2 Tes 3, 8a i 1 Tes 2, 9)<ref group="od.">{{BibliaTBiblia|2|Tesksięga = 2Tes |rozdział =3 |wersety =8}} {{Biblia|księga = 1Tes |rozdział =2 |wersety =9}} {{BibliaT|1|Tes|2|9}}</ref>, że nasuwa się przypuszczenie, że zostały skopiowane. Zbieżność terminologiczna i stylistyczna, nigdzie więcej nie spotykana, jest zbyt daleko posunięta, by można było przyjąć, że Paweł przypominał sobie słowa i zwroty, którymi posłużył się wcześniej. Dlatego najlepszym wytłumaczeniem jest przyjęcie, że późniejszy autor posłużył się wcześniejszym wzorem<ref name="Soa1568">{{cytuj książkę |tytuł= Międzynarodowy Komentarz do Pisma Świętego |strony=1568-1569 |nazwisko r=Soares-Prabhu |imię r= Georges }}</ref>.
Rozwijając stanowisko Wredego, W. Trilling wskazał z kolei na różnice pomiędzy listami:
# Obydwa listy jednocześnie znacząco różnią się słownictwem i stylem. Pierwszy posiada prostą typowo Pawłową strukturę gramatyczną, wyrażenia i zwroty tworzą głównie zdania współrzędne, list obfituje w antytezy (nie … ale; 1 Tes 2, 3-4. 6-7. 13. 17), zdradza szczególne zamiłowanie do triad (1 Tes 1, 3. 5; 2, 3. 10; 4, 16; 5, 14). 2 Tes, podobnie jak deutero-Pawłowe Listy do Kolosan i Efezjan, przejawia złożoną strukturę zdań podrzędnych wtrąconych (zwł. 2 Tes 1, 3-12), zamiast paralel antytetycznych, paralele synonimiczne charakterystyczne dla piśmiennictwa żydowskiego (2 Tes 1, 6-12; 2, 8-9. 13-17; 3, 1-5, antytezy tylko: 2, 12 i 3, 5)<ref name="Soa1568"/>.
# Listy utrzymane są w różnym tonie: 1 Tes tchnie ciepłem i osobistym zaangażowaniem (1 Tes 1, 8; 3, 8-10), jest pełen konkretnych wspomnień z pobytu Pawła w Tesalonice, kilkakrotnie wspomina o zamiarze ponownego odwiedzenia adresatów. Drugi list ma charakter bezosobowy i pouczający i z wyjątkiem 2 Tes 2, 5 jest pozbawiony wzmianek o pobycie Pawła w Tesalonice<ref name="Soa1568"/>.
# Obydwa listy nie zgadzają się ze sobą, gdy idzie o myśl eschatologiczną. Pierwszy kieruje spojrzenie w przyszłość, ku paruzji, która przyjdzie nagle w sposób niemożliwy do przewidzenia (1 Tes 5, 1-3)<ref group="od.">{{BibliaTBiblia|1|Tesksięga = 1Tes |rozdział =5 |wersety =1|-3}}</ref>. Drugi kreśli pewnego rodzaju apokaliptyczny scenariusz (2 Tes 2, 1-8)<ref group="od.">{{BibliaTBiblia|2|Tesksięga = 2Tes |rozdział =2 |wersety =1|-8}}</ref>, dzięki któremu można rozpoznać czas paruzji po towarzyszących jej wydarzeniach<ref name="Soa1568"/>.
# Często powtarzające się w 2 Tes wezwanie do zachowywania tradycji (2 Tes 2, 15; 3, 6); systematyczne posługiwanie się słowem „Pan” , tam gdzie w 1 Tes pojawia się „Bóg” (2 Tes 2, 13 – 1 Tes 1, 4; 2 Tes 3, 3 – 1 Tes 5, 24) również sugeruje, że List pochodzi z czasów późniejszych – kiedy obecność apostolska została zastąpiona przez późniejszą tradycję<ref name="Soa1568"/>.
# Podkreślanie apostolskiego autorytetu widoczne w 2 Tes nie jest typowe dla Pawła. Wątpliwości budzi również szczególne podkreślenie przez Apostoła autentyczności jego podpisu, nigdzie poza tym nie spotykane<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko= Bednarz |imię= M. |autor link= Michał Bednarz|tytuł=1-2 List do Tesaloniczan |strony=63}}</ref>.
Linia 104:
# Uważają również, że nie należy zbytnio podkreślać podobieństwa słownictwa obydwu listów. Gdy jakiś autor omawia identyczne tematy, w sposób nieunikniony korzysta z tych samych słów. Również podobieństwa stylu nie są tak oczywiste jak twierdzą autorzy zarzutów i dadzą się całkiem dobrze wytłumaczyć prawie identycznymi okolicznościami napisania listów, niewielkim odstępem czasowym i koniecznością powrotu do tych samych zagadnień<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko= Bednarz |imię= M. |autor link= Michał Bednarz|tytuł=1-2 List do Tesaloniczan |strony=67}}</ref>.
# Podobnie sceptycznie odnoszą się do wyolbrzymianych ich zdaniem różnic pomiędzy obydwoma listami. 2 List do Tesaloniczan posiada liczne cechy charakterystyczne dla stylu Pawła. 90 % słownictwa z obydwu listów do Tesaloniczan występuje również w tzw. ''listach wielkich'' i ''listach więziennych''. W oparciu o analizę stylu Drugi List do Tesaloniczan lepiej mieści się w ''corpus Paulinum'' niż Pierwszy. Wreszcie podobne różnice jak pomiędzy 1 Tes a 2 Tes występują także pomiędzy innymi autentycznymi pismami Pawła, np. pomiędzy 1 i 2 Listem do Koryntian. Dlatego wydaje się bezcelowe kładzenie zbyt dużego nacisku zarówno na podobieństwa jak i na różnice między obydwoma listami<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko= Bednarz |imię= M. |autor link= Michał Bednarz|tytuł=1-2 List do Tesaloniczan |strony=68}}</ref>.
# 2 Tes nie jest niewątpliwie tak wylewny jak 1 Tes. Trudno jednak nie dostrzegać przejawów serdeczności i ciepła znajdujących się w tekście: w dwóch początkowych wersetach, we fragmentach 2 Tes 3, 7-10; 1, 7; 1, 10; 2, 14<ref group="od.">{{BibliaTBiblia|2|Tesksięga = 2Tes |rozdział =3 |wersety =7|-10}} {{BibliaTBiblia|2|Tesksięga = 2Tes |rozdział =1 |wersety =7}} {{BibliaTBiblia|2|Tesksięga = 2Tes |rozdział =1 |wersety =10}} {{BibliaTBiblia|2|Tesksięga = 2Tes |rozdział =2 |wersety =14}}</ref>, w ciągłym zwracaniu się do adresatów słowem: ''bracia''. Jednocześnie nie dziwi fakt, że w sytuacji, gdy Tesaloniczanie nadal trwają w swych błędach stanowiących zagrożenie dla młodego Kościoła, stosunek Apostoła do nich stał się bardziej powściągliwy<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko= Bednarz |imię= M. |autor link= Michał Bednarz|tytuł=1-2 List do Tesaloniczan |strony=69}}</ref>.
# Sprzeczność pomiędzy eschatologią 1 i 2 Listu do Tesaloniczan jest tylko pozorna. W 1 Liście Paweł podkreśla, konieczność czuwania, ponieważ dzień Pański przyjdzie niespodziewanie. Jednak z faktu, że w 2 Tes Apostoł pisze o znakach poprzedzających przyjście Pana, nie wynika bynajmniej, że czas nadejścia paruzji jest znany. Oba ujęcia nie wykluczają się, poruszają tylko różne aspekty zagadnienia. Paweł rozwija tu zresztą nauczanie samego Jezusa, który głosił, że nikt nie wie, kiedy nadejdzie dzień Pański i wzywał do czujności (Mt 24, 36-42)<ref group="od.">{{BibliaT||Mt|24|36|42}}</ref>, choć jednocześnie mówił o znakach, które poprzedzą paruzję (Mt 24, 6-14)<ref group="od.">{{BibliaT|Biblia|księga = Mt |rozdział =24 |wersety =6|-14}}</ref><ref>{{Cytuj książkę |nazwisko= Bednarz |imię= M. |autor link= Michał Bednarz|tytuł=1-2 List do Tesaloniczan |strony=70}}</ref>.
# Podobnie jest z innnymi tematami teologicznymi. Nieprawdą jest, że koncepcja tradycji pojawia się tylko w 2 Tes, występuje bowiem także w 1 Kor 11, 2<ref group="od.">{{BibliaTBiblia|1|Korksięga = 1Kor |rozdział =11 |wersety =2}}</ref>, a także w 1 Tes 2, 13 i 4, 1-2<ref group="od.">{{BibliaTBiblia|1|Tesksięga = 1Tes |rozdział =2 |wersety =13}} {{BibliaTBiblia|1|Tesksięga = 1Tes |rozdział =4 |wersety =1|-2}}</ref>. Tytułu ''Pan'' używa Paweł również w 1 Tes 1, 3 i 2, 15<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko= Bednarz |imię= M. |autor link= Michał Bednarz|tytuł=1-2 List do Tesaloniczan |strony=71}}</ref>.
# Paweł tak mocno podkreśla swój autorytet apostolski i zwraca taką uwagę na autentyczność podpisu, ponieważ w Tesalonice pojawił się list rzekomo od niego pochodzący – zwracając uwagę na swój podpis Paweł chce zdemaskować oszustwo<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko= Bednarz |imię= M. |autor link= Michał Bednarz|tytuł=1-2 List do Tesaloniczan |strony=72}}</ref>.
 
Linia 131:
[[Plik:Vitrail Chartres 210209 13.jpg|thumb|320px|Praca w warsztacie stolarskim. Witraż z katedry w Chartres.]]
* 2 List do Tesaloniczan przyczynił się do rozwoju w chrześcijańskiej eschatologii tematu przyjścia antychrysta – określanego jako ''człowiek grzechu'', ''syn zatracenia'' i ''niegodziwiec'' (2 Tes 2, 3. 8. 9). Jest on przedstawiany jako przeciwnik Boga w dniach ostatnich, wysłannik szatana, który wyrośnie ponad wszystko, dowodząc że jest Bogiem i wprowadzając w błąd. Odpowiada to szeroko rozpowszechnionemu w apokaliptyce żydowskiej przekonaniu, że konflikt między Bogiem a szatanem osiągnie punkt kulminacyjny w ostatnich dniach (2 Ba 36-40; 4 Ezd 5; TestMż 8). Postać ''Niegodziwca'' wykazuje związki z postaciami ''Antychrysta'' z listów Jana (1 J 2, 18. 22; 4, 3; 2 J 7), ''fałszywych Chrystusów'' z Ewangelii (Mt 24, 24 // Mk 13, 22), ''Bestii wychodzącej z morza'' w Apokalipsie Janowej (Ap 13, 1-10)<ref>{{cytuj książkę |tytuł= Międzynarodowy Komentarz do Pisma Świętego |strony=1570 |nazwisko r=Soares-Prabhu |imię r= Georges }}</ref>.
* List przynosi też naukę Apostoła na temat pracy, koncentrującą się wokół ''złotej zasady'' dotyczącej pracy chrześcijańskiej: ''Kto nie chce pracować, niech też nie je'' (2 Tes 3, 10)<ref group="od.">{{BibliaTBiblia|2|Tesksięga = 2Tes |rozdział =3 |wersety =10}}</ref>. Przeciwstawiając się normom znanym w kulturze greckiej, a charakteryzujących się pogardą dla pracy fizycznej, Paweł potwierdza religijną wartość pracy fizycznej. W oparciu o stanowisko Pawła autor ''[[Didache]]'' opracował zręby chrześcijańskiej nauki na temat pracy (12, 2-5). Zalecając pracę jako jedyne źródło utrzymania, Apostoł piętnuje wszystkie próby życia na koszt bliźniego, jako sprzeczne z miłością braterską, podważając tym samym ideowe podstawy społecznego niewolnictwa<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko= Bednarz |imię= M. |autor link= Michał Bednarz|tytuł=1-2 List do Tesaloniczan |strony=682-683}}</ref>.
 
== Odesłania do tekstu Pisma Świętego ==