Stanisław Szczotka

Stanisław Szczotka (ur. w 1912 r. w Milówce, zm. w 1954 r. w Poznaniu) – profesor historii i socjogii wsi, doktor filozofii, badacz dziejów Żywiecczyzny.
Stanisław Szczotka urodził się w biednej chłopskiej rodzinie. Uczęszcał do gimnazjum w Żywcu, które ukończył w 1930 roku. Następnie, w latach 1930-1934 studiował historię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W 1936 roku uzyskał tytuł doktora filozofii. Od 1937 do wybuchu wojny pełnil funkcję asystenta w katedrze Historii Kultury. W wyniku Sonderaktion Krakau został aresztowany i więziony w obozach w Sachsenhausen i Dachau. Po zwolneniu z obozu 8 lutego 1940 roku brał udział w walce zbrojnej w szeregach Batalionów Chłopskich. Ponownie aresztowany, zbiegł z transportu do obozu koncentracyjnego i do końca wojny ukrywał się w Krakowie. Działał także politycznie w Stronnictwie Ludowym, utrzymując kontakt z przebywającym na emigracji Wincentym Witosem.
Po zakończeniu wojny, w 1946 roku został profesorem historii i socjologii wsi na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1952 roku został przeniesiony na Wydział Filozoficzno-Historyczny jako profesor nadzwyczajny, gdzie wrótce zostaje jego dziekanem. Od 1954 roku pełnił funcję kierownika Pracowni Historycznej Rolnictwa i Hodowli w Polsce przy Instytucie Historii Kultury Materialnej PAN. Zmarł przedwcześnie w tym samy roku, jest pochowany na poznańskim Cmentarzu Górczyńskim.

Jeszcze przed wybuchem wojny Stanisław Szczotka rozpoczął badania nad historią społeczno-gospodarczą XVII wieku, kierując szczególnie zainteresowanie ku rodzinnej Żywiecczyźnie. Był jednym z założycieli w 1934 roku Towarzystwa Miłośników Ziemi Żywieckiej, w ramach ktorego podjął inicjatywę przetłumaczenia z łaciny i wydania „Dziejopisu Żywieckiego” Andrzeja Komonieckiego; udało się wydać dwa z trzech zaplanowanych tomów. Był współredaktorem kwartalnika ”Gronie (od 1938 roku) i współorganizatorem Muzeum Regionalnego w Żywcu. Z jego unicjatywy rozpoczęto prace wykopaliskowe na żywieckim Grojcu, a odkrytem tam znaleziska z okresu kultury łużyckiej zasiliły zbiory nowopowstałego muzeum. Podjął też nieudaną próbe wydania ”Kronik Żywieckich” ks. Franciszka Augustina. W swych pracach interesował się także zbójnictwem i zagadnieniami wołoskimi.

Niektóre publikacje

• Chłopi obrońcami niepodległości Polski w okresie Potopu (1946)
• Drobne przyczynki do dziejów reformacji na Śląsku (1936)
• Księża Żywczacy na Śląsku : stacje wojskowe w Żywiecczyźnie w latach 1661 i 1662 (1938)
• Materiały do dziejów zbójnictwa góralskiego z lat 1589-1782 (1952)
• Materiały do hodowli owiec w XVIII wieku w państwie ślemieńskim na Żywiecczyźnie (1948)
• Powstanie chłopskie pod wodzą Kostki Napierskiego (1951)
• Stosunki Żywiecczyzny ze Śląskiem od XVI wieku do upadku Rzeczypospolitej (1938)
• Z dawnych ksiąg metrykalnych parafii żywieckiej: (1666-1776) (1937)
• Zwalnianie chłopów z poddaństwa w województwie krakowskim w latach 1572-1794 (1951)

Źródła

• Znani ludzie z Milówki – Profesor Stanisław Szczotka www.milowka.info
• Ludzie Żywiecczyzny – Profesor Stanisław Szczotka www.zywiec.pl
• Krótka historia Towarzystwa Miłośników Ziemi Żywieckiej (1934-2004) www.tmzz.org.pl