Sztuka koptyjska: Różnice pomiędzy wersjami

Architektura sakralna z IV – V wieku związana jest z wpływami sztuki rozwijającej się na terenie [[Syria|Syrii]] i [[Palestyna|Palestyny]] ([[Sztuka wczesnochrześcijańska|sztuka wczesnochrześcijańska Wschodu]]). Przeważają kamienne budowle w kształcie [[bazylika|bazyliki]]. Przykłady takich rozwiązań odnaleziono w Aszmunein (dawniej Hermopolis Magma) oraz w okolicach Sohag, tzw. Biały i Czerwony Klasztor oraz bazyliki w świątyniach: [[Hathor]] w [[Dendera|Denderze]] i [[Amon (bóg egipski)|Amona]] w [[Luksor]]ze.

 

Po oficjalnym odrzuceniu przez mnichów kanonów, na których opierała się sztuka hellenistyczna (po [[sobór chalcedoński|soborze chalcedońskim]]) nastąpił największy rozkwit sztuki koptyjskiej. Przypada on na okres od [[VI wiek|VI]] – [[VIII wiek]]u. Z połączenia wcześniejszych wpływów hellenistycznych, syryjsko-palestyńskich i własnych, rodzimych tradycji egipskich powstają dzieła inspirowane religią chrześcijańską. W architekturze kościoły budowane w osadach i miastach nadal mają absydy, natomiast świątynie monastycznych klasztorów, od połowy VII wieku, zamiast absyd mają trójdzielne prezbiteria zamknięte prostymi ścianami. W pobliżu budowano jednakowe cele. Zanika dekoracja rzeźbiarska w kamieniu. Zastępuje ją relief wykonywany w drewnie oraz przede wszystkim bogate dekoracje malarskie wypełniające całą przestrzeń zdobionej płaszczyzny. Złożone są z ornamentów roślinnych w postaci plecionek, wici, girlandy oraz pejzaży widocznych nad [[Nil]]em. Wśród nich krzyże tryumfalne adorowane przez zwierzęta, postacie mnichów i innych osób. Nie ma scen Ukrzyżowania. W absydzie kościoła w klasztorze św. Apollina w Bawit przedstawiona jest scena Wniebowstąpienia, na której Chrystus Pantokrator w aureoli unosi się na tęczy podtrzymywanej przez cztery apokaliptyczne istoty ukazany jest w górnej części obrazu, niżej Matka Boska z Dzieciątkiem pomiędzy apostołami i innymi świętymi. Podobny fresk odnaleziono w klasztorze św. Jeremiasza w [[Sakkara]]. Ten typ ikonografii został przejęty i rozbudowany w chrześcijańskiej sztuce nubijskiej.