Jezioro Północnoaralskie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
MastiBot (dyskusja | edycje)
poszerzenie o dane z 2008, drobne redakcyjne
Linia 3:
| inne nazwy =
| grafika = AralSea ComparisonApr2005-06.jpg
| opis_zdjęcia = Jezioro Północnoaralskie w 2005 (na dole) i w 2006 (u góry); w dolnej części zdjęcia z 2006 zaznaczona [[Tama Kokaral]] (jakoang. ''Kok-Aral Dam'')
| państwa = KAZ
| lokalizacja =
Linia 33:
| pozycja =
}}
'''Jezioro Północnoaralskie''', nazywane też Małym Jeziorem - północna część słonegobyłego [[Jezioro Aralskie|Jeziora Aralskiego]], w okolicy ujścia rzeki [[Syr-Daria]].
[[Plik:Survey of the Sea of Aral 1853.jpg|thumb|190px|left|"Małe Jezioro" (''The Little Sea'') na mapie Jeziora Aralskiego z 1853]]
Już w czasie wypraw europejskich podróżników i kartografów stosowano umowny podział Jeziora Aralskiego na część północną, zwaną Małym Jeziorem i znacznie większą część południową, zwaną Wielkim Jeziorem. Rozgraniczenie między obu częściami nie było ścisłe, przebiegało mniej więcej wzdłuż [[równoleżnik]]a 45°30' tak, że wyspa<ref>dziś w wyniku obniżenia się lustra wody w Jeziorze Aralskim cały teren wyspy znajduje się w głębi lądu stałego</ref> ''[[Barsa Kilmess]]'' leżała na pograniczu obu części.
 
== Zanik jeziora Aralskiego ==
W wyniku rabunkowej gospodarki wodnej w czasach [[ZSRR]] od [[lata 60. XX wieku|od lat 60. XX wieku]] woda w Jeziorze Aralskim wysycha w katastrofalnym tempie. Obniżenie się lustra wody spowodowało między innymi, że południowa część Jeziora Małego pomiędzy byłą wyspą ''Barsa Kilmess'' a dawnym wschodnim brzegiem jeziora zamieniła się w suchy półpustynny [[step]], a resztki jeziora pozostają jeszcze na północ od dawnej wyspy, a później półwyspu ''Kokaral'' (albo ''Kok-Aral'')<ref>na mapie z 1853 jest to wyspa ''Kug Aral'')</ref>. Obecnie ta część dawnego Jeziora Małego nazywana jest Jeziorem Północnoaralskim.
 
== Budowa tamy ==
Pod koniec [[XX wiek|XX]] wieku podjęto ambitną próbę uratowania Jeziora Północnoaralskiego przed dalszym wysychaniem. Trzykrotnie podejmowano próby budowy tamy, niedopuszczającej do ucieczki wód dostarczanych przez Syr-Darię do jeziora na południe, gdzie bezpowrotnie wsiąkała i parowała. Pierwsza tama zbudowana w [[1992]] za pieniądze miejscowej społeczności z najłatwiej dostępnego na miejscu piasku rozmyta została po 9 miesiącach przez przybierające przez ten czas wody jeziora. Druga, zbudowana nieco solidniej, ale także bez dostatecznych umocnień, wytrzymała napór wód od jesieni [[1996]] do wiosny [[1999]], kiedy została rozmyta na długości około pięciu kilometrów. Trzecia [[tama Kokaral]], sfinansowana częściowow przezponad rząd75% przez [[KazachstanBank Światowy]]u, a częściowow pozostałej części przez rząd [[Bank ŚwiatowyKazachstan]]u, została w zasadniczej części ukończona w sierpniu [[2005]]. Oczekuje się, że taTa zbudowana w oparciu o betonowe umocnienia budowla będzieokazała trwałasię znacznie trwalsza i nieoczekuje ulegniesię, katastrofieże nie podobnejgrozi dojej obupodobna poprzednichkatastrofa.
 
== Rezultaty ==
Projekt dopuszcza odpływ części wód z północnej do południowej części Jeziora Aralskiego, zbudowano w tym celu stosowne przepusty. W przeciągu pierwszego roku funkcjonowania tamy zaobserwowano istotne zmniejszenie się zasolenia wody w Jeziorze Północnoaralskim, podniesienie się lustra wody ze średniego poziomu poniżej 30 do ponad 38 metrów<ref>eksperci oceniają, że po to, by można było mówić o odrodzeniu się życia w jeziorze jego średnia głębokość powinna wzrosnąć do 42 metrów, co oczekiwane jest w ciągu następnych dwóch-trzech lat, tj. w roku 2008 lub 2009</ref>. Oczekuje się odrodzenia się zasobów ryb w jeziorze i idącego w ślad za tym rybołówstwa. Spodziewana jest także poprawa lokalnego klimatu, wzrost liczby chmur deszczowych i opadów deszczu, co zwiększyć powinno możliwości miejscowej gospodarki rolnej.
W ciągu trzech lat funkcjonowania tamy zaobserwowano istotne zmniejszenie się zasolenia wody w Jeziorze Północnoaralskim, podniesienie się lustra wody ze średniego poziomu poniżej 30 do 42 metrów [[n.p.m.]] i zwiększenie powierzchni o prawie 30%<ref name=Miracle>[http://www.ens-newswire.com/ens/aug2008/2008-08-01-01.asp The Kazakh Miracle: Recovery of the North Aral Sea]</ref>. Obserwuje się odradzanie zasobów ryb w jeziorze, a wraz z nimi rybołówstwa – w 2008 stwierdzono w jeziorze 15 gatunków ryb, w porównaniu z zaledwie jednym w niedalekiej przeszłości<ref name=Miracle/>. Spodziewana jest także poprawa lokalnego klimatu, wzrost liczby chmur deszczowych i opadów deszczu, co zwiększyć powinno możliwości miejscowej gospodarki rolnej. Projekt dopuszcza odpływ części wód z północnej do południowej części Jeziora Aralskiego, zbudowano w tym celu stosowne przepusty.
 
{{Przypisy}}
 
 
{{stub}}