Hinajana w buddyzmie tybetańskim: Różnice pomiędzy wersjami

'''Nauki [[Hinajana|hinajany]] w [[Buddyzm tybetański|buddyzmie tybetańskim]]''' zawarte sa w przekazie sutr, winaji oraz abhidharmy. [[Buddyzm]] tybetański jest "buddyzmem trzech pojazdów: hinajany, mahajany i [[Wadżrajana|wadżrajany]]", gdzie przekazy hinajany istnieją obok przekazów mahajany w trzech zbiorach kanonu zawartych w [[Kangjur]]ze. Nauki hinajany stanowią tam podstawę i rdzeń nauk buddyzmu oraz odniesienie dla nauk [[Mahajana|mahajany]].

Przekaz [[Winaja|winaji]] do Tybetu ([[Vinaya Pitaka]], Kosz dyscypliny) ma swoje pochodzenie z [[Indie|Indii]] od czterech szkół śrawakajany bazujących na "Sutrze o indywidualnym wyzwoleniu" i "Sutrze pratimokszy", na zbiorach pism czterech przekazów winaji, na przekazie "Mahawibhaszy szkoły [[Wajbaszika|wajbhaszika]] oraz szkoły [[sautrantika]]. Przekaz tych tradycji dotarł do [[Tybet (region)|Tybetu]] w ósmym wieku za panowania króla [[Trisong Decen|Trisonga Decena]], kiedy Chokro Lui Gyaltsen oraz Śakjasena studiowali w Tybecie z dwoma wielkimi indyjskimi mistrzami przekazu winaji, Danaśilą i Jinamitrą. Przekaz rozprzestrzenił się na cały Tybet poprzez czterech scholastyków: Mar Shakyamune, Yo Gejong, Tsang i Lachen Gonpa Rabsal oraz uczniów Śakjaseny w ramach ówczesnej szkoły [[Ningma|ningma]]. W roku 1204 tybetański tłumacz Tropu Lotsała (Khro-phu Lo-tsa-ba Byams-pa dpal) zaprosił do Tybetu indyjskiego mistrza Shakyashribhadra, ostatniego dzierżawcy tronu sławnego instytutu monastycznego w Nalandzie tuż przed inwazją muzułmańskich Turków, który w towarzystwie swoich mnichów przekazał ponownie ordynację mnisią winaji [[Sarvastivada|mula-sarwastiwady]] Tybetańczykom w ramach szkoły [[Sakja|sakja]], której najbardziej znanym mnichem był wielki uczony [[Sakja Pandita]]<ref>[http://www.berzinarchives.com/web/en/archives/study/history_buddhism/buddhism_tibet/details_tibetan_history/history_mulasarvastivada_ordination.html] Historia przekazu ordynacji linii mulasarwastiwady w Tybecie (j. angielski)</ref>. Dwa wieki potem wielką postacią dla tybetańskiej winaji stał się mnich i mistrz tantryczny Dzie [[Tsongkhapa]]. Wszystkie cztery tradycje buddyzmu tybetańskiego posiadają obecnie nieprzerwaną linię winaji - monastyczne reguły [[Budda|Buddy]] wg winaji [[Sarvastivada|mulasarwastiwady]]. <ref name="The Rime Philospophy"> "The Ri-me Philosophy of Jamgon Kongtrul the Great: A Study of the Buddhist Lineages of Tibet", Ringu Tulku, Shambhala, London, [[2006]], strona nr 55-58: Vinaya, Abhidharma"</ref>.

Przekaz [[Abhidharma|abhidharmy}]], tj. zbioru [[Filozofia buddyjska|buddyjskiej filozofii]] i psychologii, do Tybetu wywodzi się głównie z tzw. wyższej abhidharmy, związanej z mahajaną, w oparciu o dzieła [[Asanga|Asangi]], oraz niższej abhidharmy, związanej ze śrawakajaną, której głównym dziełem jest "Skarbiec Abdhidharmy" (''Adbhidharmakośa''), ułożony przez indyjskiego mistrza [[Wasubandhu]], i komentarze Sanghabhadry, Dignagi, Sthiramatiego i Dzinaputry. Przekazy te dotarły do Tybetu w ósmym wieku poprzez panditę Dzinamitrę, lotsawę Kawa Paltseka i innych tłumaczy. Również wielki uczeń Naropy, pandita Mitrijnana, udał się do Tybetu, gdzie nauczał abhidarmy wielu tybetańskich scholastyków i mnichów. Powyżej wspomniany Sakja Pandita był również bardzo ważny dla przekazu abhidharmy. "Skarbiec abdhidharmy" należy do żywej tradycji buddyzmu tybetańskiego po dziś dzień. <ref name="The Rime Philospophy" />.

Sutry tzw. hinajany - ''Kosz sutt'' (''Sutta-pitaka''), zob. [[Sutra]] - mające źródła w języku [[Język pali|pali]], w buddyzmie tybetańskim zebrane są w kanonie [[Kangjur]]u obok sutr mahajany. Oryginalny tybetański Kangjur zawiera 100 tomów i utrzymywany jest dla kolejnych pokoleń nieprzerwanie również poprzez ustne przekazy tzw. lungi, które trwają kilka dni.

W zbiorze Vinaji z poziomu Hinajany zawarte są nakazy o dyscyplinie, moralnym postępowaniu, przestrzeganiu ślubowań, wg tradycji [[Sarvastivada]], które obowiązują również wyznawców Mahajany i Wadżrajany. <ref name="Gems of Dharma, Jewels of Freedom">, Je Gampopa "Gems of Dharma, Jewels of Freedom, Altea Publishing. ISBN 978-0-9524555-0-9"</ref>. Są to: