Odpuszczanie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Popups: Zmiana linku ze strony przekierowującej Sorbit na Sorbit (stal), WP:SK
integracja z Odpuszczanie
Linia 1:
'''Odpuszczanie''' – jest [[obróbka cieplna stopów żelaza|operacją cieplną]], któremu poddawana jest [[stal]] wcześniej [[Hartowanie|zahartowana]]. Celem odpuszczania jest usunięcie naprężeń hartowniczych oraz zmiana własności fizycznych zahartowanej stali, a przede wszystkim zmniejszenie [[twardość|twardości]], a podniesienie [[udarność|udarności]] zahartowanej stali.
{{integruj z|Odpuszczanie (obróbka cieplna stopów żelaza)}}
'''Odpuszczanie''' – jest to [[zabieg]] cieplny stosowany do przedmiotów uprzednio [[hartowanie|zahartowanych]], polegający na nagrzaniu ich do [[temperatura|temperatury]] niższej od [[przemiana fazowa|przemian fazowych]], wygrzaniu w tej [[temperatura|temperaturze]] z następnym chłodzeniem powolnym lub przyspieszonym. Jest ono stosowane w celu polepszenia właściwości [[element]]ów przy jednoczesnym usunięciu [[naprężenie|naprężeń]] własnych, które mogłyby doprowadzić do ich pękania. Przemiany zachodzące w [[martenzyt|martenzycie]] podczas nagrzewania można podzielić na cztery etapy. Śledzenie tych przemian umożliwiają badania dylatometryczne. Pierwsze stadium 80–200 °C jest związane z rozkładem martenzytu i wydzieleniem w nim węglika  Fe2C o strukturze heksagonalnej. Następuje zmniejszenie stężenia węgla w austenicie; zmniejszenie tetragonalności [[martenzyt]]u, tworzy się martenzyt o sieci regularnej – martenzyt odpuszczony. Drugie stadium 200–300 °C jest związane z dalszym wydzielaniem się z [[roztwór|roztworu]] węglika , skutkiem czego zawartość [[Węgiel (pierwiastek)|węgla]] w martenzycie maleje do około 0,15%; równocześnie zachodzi dyfuzyjna przemiana [[austenit]]u szczątkowego w strukturę o charakterze bainitycznym; w etapie tym otrzymujemy mieszaninę ferrytu nieznacznie przesyconego węglem oraz węglika . W miarę wydzielania się węglików z martenzytu stopień tetragonalności jego struktury sieciowej c/a maleje Trzecie stadium 300–400 °C następuje całkowite wydzielenie węgla z roztworu a wydzielone węgliki  ulegają przemianie na cementyt; otrzymana struktura w tym etapie jest mieszaniną ferrytu i cementytu. Czwarte stadium 400–650 °C zachodzi w nim [[koagulacja]] cząsteczek cementytu, wzrastająca ze wzrostem temperatury. [[Struktura]] otrzymana w tym zakresie temperatur będąca mieszaniną [[ferryt]]u i [[cementyt]]u nazywa się [[Sorbit (stal)|sorbitem]] (cząstki cementyt u mają kształt globularny). Na tym etapie następuje całkowite usunięcie naprężeń.
 
Odpuszczanie polega na rozgrzaniu zahartowanego wcześniej przedmiotu do temperatury w granicach 150° do 650 °C, przetrzymywaniu w tej temperaturze przez pewien czas, a następnie schłodzeniu. W czasie odpuszczania całość lub część [[martenzyt]]u zawartego w zahartowanej stali rozpada się, wydzielając bardzo drobne ziarna [[cementyt]]u, tworząc fazę zwaną [[Sorbit (stal)|sorbitem]] lub [[troostyt]]em.
Wyróżnia się odpuszczanie:
* niskie 150–250 °C
* średnie 250–500°
* wysokie 500 °C – Ac1
 
Przemiany zachodzące w [[martenzyt|martenzycie]] podczas nagrzewania można podzielić na cztery etapy. Śledzenie tych przemian umożliwiają [[dylatometria|badania dylatometryczne]].
* Pierwsze stadium, w temperaturze 80–200 °C, jest związane z rozkładem martenzytu i wydzieleniem w nim [[węglik żelaza(II)|węglika ε-Fe<sub>2</sub>C]] o [[Układ heksagonalny|strukturze heksagonalnej]]. Następuje zmniejszenie stężenia węgla w [[austenit|austenicie]], zmniejszenie [[Układ tetragonalny|tetragonalności]] [[martenzyt]]u i tworzy się martenzyt o [[Układ regularny|sieci regularnej]] – martenzyt odpuszczony.
* Drugie stadium, w temperaturze 200–300 °C, jest związane z dalszym wydzielaniem się z [[roztwór|roztworu]] węglika ε, skutkiem czego zawartość [[Węgiel (pierwiastek)|węgla]] w martenzycie maleje do około 0,15%; równocześnie zachodzi dyfuzyjna przemiana austenitu szczątkowego w strukturę o charakterze [[bainit]]ycznym; w etapie tym powstaje mieszanina ferrytu nieznacznie przesyconego węglem oraz węglika ε. W miarę wydzielania się węglików z martenzytu stopień tetragonalności jego struktury sieciowej c/a maleje.
* Trzecie stadium przebiega w temperaturze 300–400 °C. Następuje całkowite wydzielenie węgla z roztworu, a węglik ε ulega przemianie w cementyt; struktura otrzymana na tym etapie jest mieszaniną ferrytu i cementytu.
* Czwarte stadium przebiega w temperaturze 400–650 °C. Zachodzi [[koagulacja]] cząsteczek cementytu, wzrastająca ze wzrostem temperatury. Struktura otrzymana w tym zakresie temperatur, będąca mieszaniną [[ferryt]]u i [[cementyt]]u, nazywa się [[Sorbit (stal)|sorbitem]] (cząstki cementytu mają kształt globularny). Na tym etapie następuje całkowite usunięcie naprężeń.
 
 
'''Rodzaje odpuszczania ze względu na temperaturę:'''
* '''Odpuszczanie niskie'''
: Przeprowadza się je w temperaturach w granicach 150–250 °C. Celem jego jest usuniecie naprężeń hartowniczych, przy zachowaniu w strukturze wysokiego udziału [[martenzyt]]u, a przez to zachowanie wysokiej [[twardość|twardości]]. Stosuje się przy [[narzędzie|narzędziach]].
* '''Odpuszczanie średnie'''
: Przeprowadza się je w temperaturach w granicach 250°–500 °C. Stosowane w celu uzyskania wysokiej [[Wytrzymałość materiałów|wytrzymałości]] i [[sprężystość|sprężystości]] przy znacznym obniżeniu twardości. Stosowane przy obróbce [[sprężyna|sprężyn]], [[resor]]ów, części [[mechanizm]]ów pracujących na uderzenie np. [[młot mechaniczny|młoty]], części [[broń maszynowa|broni maszynowej]], części [[samochód|samochodowych]] itp.
* '''Odpuszczanie wysokie'''
: Przeprowadza się je w temperaturach powyżej 500 °C w celu uzyskania wysokiej wytrzymałości przy niskiej twardości. Stal odpuszczana wysoko nadaje się do [[obróbka skrawaniem|obróbki skrawaniem]].
 
 
Podczas odpuszczania występuje kruchość odpuszczania, którą dzieli się na:
* '''kruchość odpuszczania I rodzaju''' – kruchość nieodwracalna, występuje w zakresie temperatur 250-450 °C, powoduje zmniejszenie odporności na pękanie
* '''kruchość odpuszczania II rodzaju''' – kruchość odwracalna, występuje powyżej 500 °C i powolnym chłodzeniu
 
[[Kategoria:Stopy żelaza]]
[[Kategoria:Metalurgia]]
 
[[cs:Popouštění]]
[[de:Anlassen]]
[[el:Επαναφορά (μεταλλουργία)]]
[[en:Tempering]]
[[es:Revenido]]
[[fr:Revenu (métallurgie)]]
[[gl:Revenimento]]
[[it:Normalizzazione (metallurgia)]]
[[ja:焼き戻し]]
[[pt:Revenido]]
[[ru:Отпуск (металлургия)]]
[[sk:Popúšťanie]]
[[sl:Popuščanje]]
[[uk:Відпуск сталей]]
[[zh:回火]]