Mahmud z Ghazny: Różnice pomiędzy wersjami

'''Mahmud z Ghazny''', [[język perski|pers.]]:'''محمود غزنوی''' (właściwie: '''Jamin ad-Daula Abu al-Kasim Mahmud Ibn Sebüktigin''') (ur. w r. [[971]] - zm. [[30 kwietnia]] [[1030]] r. w Ghaznie, dzis. [[Ghazni]] w [[Afganistan]]ie) -– [[sułtan]] z dynastii [[Ghaznawidzi|Ghaznawidów]], panujący w latach [[998]] - [[1030]].

Mahmud był najstarszym synem [[Sebüktigin]]a (977 - 997)<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.britannica.com/eb/article-26906/Islamic-world| tytuł = Islamic World. The Gaznavids| data dostępu = 10 lutego 2008| opublikowany = Encyclopaedia Britannica| język = en }}</ref>. W roku 992 w zamian za pomoc w stłumieniu buntu udzieloną [[emir]]owi [[Samanidzi|Samanidów]] [[Nuh II Ibn Mansur|Nuhowi]] (976 - 997) ojciec Mahmuda uzyskał dla niego namiestnictwo [[Chorasan]]u. Przed śmiercią Sebüktigin ustanowił jednak swoim następcą swojego młodszego syna, [[Ismaʾil Ibn Sebüktigin|Ismaʾila]] (997 - 998). Mahmud nie pogodził się z zaistniałą sytuacją i pokonał brata. Wykorzystując upadek Samanidów przestał uznawać ich zwierzchność i ostatecznie podzielił się ich terytoriami z [[Karachanidzi|Karachanidami]], ustanawiając granicę pomiędzy obu państwami na [[Amu-Daria|Amu-Darii]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko= Składanek | imię=Bogdan | tytuł= Historia Persji. T. 2, Od najazdu Arabów do końca XV wieku | data=2003 | wydawca=Dialog | miejsce=Warszawa | isbn=83-88938-32-0 |strony=159, 203 - 204}}</ref>. W trakcie siedemnastu wypraw na [[Indie]] w latach 1002 - 1026 Mahmud przyłączył do Ghazny [[Pendżab]] i zdobył gigantyczne łupy wdzierając się w głąb doliny [[Ganges]]u i plądrując takie miasta jak stolica [[Pratiharowie|Pratiharów]] [[Kanaudź]], oraz wielkie ośrodki [[hinduizm]]u [[Mathura]] i [[Somnath]]<ref>{{Cytuj książkę | autor= Jerzy Hauziński | inni= | tytuł= Irańskie intermezzo | data=2008 | wydawca=Wydawnictwo Adam Marszałek | miejsce=Warszawa | isbn=83-7441-970-3 | strony=156 - 157}}; {{Cytuj książkę | nazwisko= Kieniewicz | imię=Jan | autor link=Jan Kieniewicz | tytuł= Historia Indii | data=1985 | wydawca=Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydaw. | miejsce=Wrocław | isbn=83-04-01896-9 | strony=220, 230}}</ref>. Dzięki tym działaniom zdobył sobie w całym świecie islamu opinię wielkiego wojownika [[dżihad]]u przeciwko niewiernym, lecz jego cele miały raczej charakter świecki i sprowadzały się do zagarnięcia jak największej zdobyczy, a nie nawrócenia Hindusów na islam czy poszerzenia jego terytorium<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.iranica.com/articles/iran-ii2-islamic-period-page-2 | tytuł = Iran (2)Iran in the Islamic Period (651-1980s) FORMATION OF LOCAL DYNASTIES| data dostępu = 2 maja 2010 | autor = Ehsan Yarhsater| opublikowany = Encyclopaedia Iranica| język = en}}</ref>. Wyprawy na Indie nie przeszkodziły Mahmudowi w zwycięskich wojnach z Karachanidami oraz zagarnięciu [[Sistan]]u w roku 1003, [[Chorezm]]u w roku 1017 i pod pretekstem antyszyickiej krucjaty należącego do [[Bujidzi|Bujidów]] [[Rej]]u w roku 1029<ref>{{Cytuj książkę | autor= Jerzy Hauziński | inni= | tytuł= Irańskie intermezzo | data=2008 | wydawca=Wydawnictwo Adam Marszałek | miejsce=Warszawa | isbn=83-7441-970-3 | strony=95, 157}}; {{Cytuj książkę | nazwisko=Gafurow | imię=Bobodżan | autor link=Bobodżan Gafurow | tytuł=Dzieje i kultura ludów Azji Centralnej | data=1978 | wydawca=Państ. Instytut Wydawniczy | miejsce=Warszawa | strony=412}}</ref>. Mahmud przedstawiał się bowiem jako żarliwy [[sunnici|sunnita]], składający [[kalif]]owi sprawozdania i dary po każdej wyprawie, w zamian za co otrzymał od tego ostatniego szereg honorów, w szczególności zaś tytuł [[sułtan]]a<ref>{{Cytuj książkę | autor= Jerzy Hauziński | inni= | tytuł= Burzliwe dzieje Kalifatu Bagdadzkiego | data=1993 | wydawca=Kraków : Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce=Warszawa | isbn=83-01-10988-2 | strony=303}}</ref><ref name="GHAZNAVIDS">{{cytuj stronę| url = http://www.iranica.com/articles/ghaznavids| tytuł = GHAZNAVIDS| data dostępu = 29 czerwca 2010 | autor = C. Edmund Bosworth| opublikowany = Encyclopaedia Iranica| język = en}}</ref>. Dzięki bezustannym kampaniom udało mu się stworzyć "najpotężniejsze i najrozleglejsze imperium znane światu muzułmańskiemu od szczytowego okresu kalifatu [[abbasydziAbbasydzi|Abbasydów]]"<ref name="GHAZNAVIDS"/>. Dwór Mahmuda był ważnym ośrodkiem kultury, na którym kwitła perska liryka dworska, z takimi wybitnymi przedstawicielami jak [[Unsuri]] i [[Farruchi Sistani|Farruchi]]. Przebywali na nim także historyk [[Abu al-Utbi|Utbi]] i słynny uczony [[Biruni]], chociaż sułtan poważał go jedynie jako [[astrologia|astrologa]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko= Składanek | imię=Bogdan | tytuł= Historia Persji. T. 2, Od najazdu Arabów do końca XV wieku | data=2003 | wydawca=Dialog | miejsce=Warszawa | isbn=83-88938-32-0 |strony=14, 219 - 220}}</ref>.