Gryzelda Batorówna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne |
WP:SK rozbudowa |
||
Linia 1:
{{Szlachcic infobox
'''Gryzelda z Batorych Zamoyska''' (ur. [[1569]], zm. [[1590]]) – córka [[Krzysztof Batory|Krzysztofa Batorego]], bratanica króla Polski [[Stefan Batory|Stefana Batorego]]. ▼
|imię = Gryzelda Batory
|zdjęcie =
|opis zdjęcia =
|nazwa herbu = [[Trzy Zęby]]
|zdjęcie herbu = PB Zeby CoA.png
|data urodzenia = [[1569]]
|miejsce urodzenia =
|data śmierci = [[14 marca]] [[1590]]
|miejsce śmierci = [[Zamość]]
|rodzina = [[Batory (dynastia)|Batory]]
|ojciec = [[Krzysztof Batory]]
|matka = [[Elżbieta Bocskai]]
|malzonka = [[Jan Zamoyski]]
|dzieci = dwie córki
}}
▲'''Gryzelda (Krystyna) z Batorych Zamoyska''' (ur. [[1569]], zm. [[14 marca]] [[1590]] w [[Zamość|Zamościu]]) – córka [[Krzysztof Batory|Krzysztofa Batorego]] i [[Elżbieta Bockskai|Elżbiety Bocskai]], bratanica króla Polski [[Stefan Batory|Stefana Batorego]].
== Życiorys ==
=== Dzieciństwo ===
Gryzelda Batory była trzecim z kolei dzieckiem magnata [[Węgry|węgierskiego]] Krzysztofa Batorego, a zarazem drugim potomkiem z jego drugiego małżeństwa z Elżbietą Bocskai. Miała dwóch starszych braci: przyrodniego [[Baltazar Batory (zm. 1577)|Baltazara]] i rodzonego Mikołaja. Została ochrzczona pod imieniem Krystyny nadanym jej na cześć babki ze strony matki, Krystyny Sulyok. W 1572 urodził się najmłodszy z braci Batorówny – [[Zygmunt Batory|Zygmunt]], późniejszy [[Władcy Siedmiogrodu|książę siedmiogrodzki]]. Od dzieciństwa Krystynę fascynowała jazda konno. Specjalnie dla niej sprowadzono z [[Turcja|Turcji]] kucyka, dzięki któremu nauczyła się powozić z wielką wprawą. Dziewczyna była również dobrze wykształcona. Wynajęto dla niej nauczycieli, od których pobierała lekcje literatury i łaciny. Wychowywana była przez matkę w religii [[Ewangelicyzm|ewangelickiej]], której nie wyrzekła się aż do śmierci.
=== Małżeństwo ===
W 1576 stryj Krystyny, Stefan Batory został koronowany na króla Polski. Pod koniec 1580 Batory zaplanował małżeństwo bratanicy z owdowiałym [[Kanclerz wielki koronny|kanclerzem wielkim koronnym]] [[Jan Zamoyski|Janem Zamoyskim]]. Małżeństwo miało wzmocnić wpływy rodu [[Batory (dynastia)|Batorych]] w [[Polska|Polsce]]. Z powodu młodego wieku dziewczyny zaręczyny zostały odłożone do 1582. Król zaplanował przejście Krystyny na [[katolicyzm]], czemu jednak dziewczyna stanowczo się sprzeciwiała. Po śmierci matki Batorówny w 1581, [[jezuici]] z [[Kolozsváru]] przez półtora roku bezskutecznie próbowali nawrócić dziewczynę.
Wkrótce przed ślubem z Zamoyskim, Krystyna zmieniła imię na Gryzelda. Przypuszcza się, że do zmiany imienia doszło z inicjatywy Giorgia Blandraty, medyka w służbie królowej węgierskiej [[Izabela Jagiellonka|Izabeli Jagiellonki]]. Pod imieniem Gryzeldy bratanica królewska pojawia się po raz pierwszy w źródłach w kwietniu 1583. Ślub Batorówny z Zamoyskim odbył się 12 czerwca 1583 w [[Bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie|katedrze na Wawelu]]. Uroczystości weselne trwały dziesięć dni. Gryzelda przybyła na Wawel z orszakiem tysiąca stu osób, wśród których znajdowało się sześciuset żołnierzy pilnujących posagu panny młodej. Zaślubiny i huczne wesele Zamoyskich zostało dokładnie opisane przez przebywającego wówczas na dworze królewskim [[heraldyka]] [[Bartosz Paprocki|Bartosza Paprockiego]].
Jako żona Zamoyskiego, Gryzelda utrzymywała bogatą korespondencję z możnowładcą siedmiogrodzkim Jánosem Gálffym i swym bratem stryjecznym, [[Biskupi warmińscy|biskupem warmińskim]] [[Andrzej Batory|Andrzejem Batorym]].
=== Śmierć ===
Po ślubie z Zamoyskim, Gryzelda długo nie mogła mieć dzieci. Po kilku latach małżeństwa, w sierpniu 1589 po siedmiomiesięcznej ciąży urodziła martwą dziewczynkę. Wkrótce Gryzelda zaszła w ciążę po raz drugi i w marcu 1590 na świat przyszła kolejna córeczka. Dziewczynka przyszła na świat przedwcześnie, jednak była zdrowa i wiązano z nią duże nadzieje. Nazajutrz po urodzeniu dziecka, Zamoyska zachorowała na [[ospa|ospę]], która okazała się śmiertelna dla Gryzeldy. Trzecia żona Jana Zamoyskiego zmarła 14 marca 1590. Córka Jana i Gryzeldy umarła dwa tygodnie później. Pogrzeb Batorówny odbył się w czerwcu. Po śmierci siostry, Zygmunt Batory zażądał od Zamoyskiego zwrotu posagu Gryzeldy, który wynosił dziewięćdziesiąt forintów w złocie.
== Bibliografia ==
* [[Sławomir Leśniewski|Leśniewski S.]], ''Jan Zamoyski. Hetman i polityk'', Bellona, Warszawa 2008, ISBN 978-83-11-11331-2, s. 80, 83, 122.
* [[Paweł Jasienica|Jasienica P.]], ''Ostatnia z rodu'', Prószyński i S-ka, Warszawa 2008, ISBN 978-83-7648-135-7, s. 240–241.
* Horn I., ''Andrzej Batory'', Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2010, ISBN 978-83-7543-163-6.
{{DEFAULTSORT:Zamoyska, Gryzelda}}
Linia 16 ⟶ 44:
[[Kategoria:Urodzeni w 1569]]
[[Kategoria:Zmarli w 1590]]
[[es:Griselda Báthory]]
[[hu:Báthory Griseldis]]
| |||