Chakasja: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
WikitanvirBot (dyskusja | edycje)
m r2.7.1) (robot poprawia: cs:Chakasie
MZM (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne, linki zewnętrzne
Linia 20:
strefa=6 [[Rosja#Strefy czasowe|rosyjska strefa czasowa]] (czas moskiewski+4) [[Uniwersalny czas koordynowany|UTC]] +7:00
}}
'''Chakasja''' (''Республика Хакасия'') – [[autonomia|autonomiczna]] republika w [[Rosja|Federacji Rosyjskiej]].
 
== Geografia ==
 
Republika położona jest w południowo-zachodniej części Wschodniej [[Syberia|Syberii]], w lewej części basenu [[Jenisej]]u, na wysoczyźnie Sajano-Ałtajskiej oraz w kotlinie Chakasko-Minusinskiej.
 
Linia 29 ⟶ 28:
 
== Demografia ==
Najliczniejszą grupą narodowościową w Chakasji są [[Rosjanie]], stanowiący ok. 80 % mieszkańców. Narodowość tytularna republiki - [[Chakasi]] stanowi obecnie ok 11-procentową mniejszość, co wywołuje obawy o jej przyszłość. [[Język chakaski]] odgrywa w republice wyraźnie drugorzędną rolę, nie wytrzymując silnej konkurencji ze strony [[język rosyjski|języka rosyjskiego]].
 
Najliczniejszą grupą narodowościową w Chakasji są [[Rosjanie]], stanowiący ok. 80% mieszkańców. Narodowość tytularna republiki - [[Chakasi]] stanowi obecnie ok 11-procentową mniejszość, co wywołuje obawy o jej przyszłość. [[Język chakaski]] odgrywa w republice wyraźnie drugorzędną rolę, nie wytrzymując silnej konkurencji ze strony [[język rosyjski|języka rosyjskiego]].
 
== Gospodarka ==
 
Chakasja to ważny obszar rolniczy. Uprawiana jest zwłaszcza [[pszenica]]. Hodowla nastawiona jest na przemysł mleczarski, ważne miejsce w rolnictwie republiki zajmuje także hodowla owiec. Równocześnie umiejscowione są w niej zakłady przemysłowe. Prowadzi się wydobycie węgla, rozwinięta jest przeróbka drewna. Na przemysł Chakasji składają się również zakłady metalurgiczne, huty stali, prowadzone jest wydobycie [[molibden]]u. Rozwinięty jest przemysł elektroenergetyczny, z Sajano-Szuszenską [[elektrownia wodna|hydroelektrownią]], najefektywniejszym tego typu obiektem w Rosji.
 
== Historia ==
Pierwszy organizm państwowy na terytorium południowej [[Syberia|Syberii]] powstał około IV-III w. p.n.e. Kroniki starochińskie jego założycieli określali mianem ludu Dinlin, a samo państwo Dinlin-go. Około 201 r. p.n.e. państwo ludu Dinlin zostało rozbite przez wojska [[Xiongnu]]. Na obszar kotliny Chakasko-Minusinskiej zaczęli zaś napływać tureckojęzyczni [[Kirgizi]]. Stali się oni arystokracją w nowym społeczeństwie, zdominowanym dotąd przez ludność chińską. Mimo licznych napaści ze strony agresywnych sąsiadów (kaganatów tureckich i ujgurskich), państwo Kirgizów jenisejskich zdołało obronić niezależność aż do XIII w. Ich państwo, a wraz z nim oryginalną kulturę zniszczyło dopiero [[Imperium Mongolskie]], rządzone przez [[Czyngis-chan]]a i jego potomków. Autochtoniczna ludność poddawana była wyniszczeniu. W XVII wieku, kiedy zaczęli pojawiać się tu [[Rosjanie]], ziemie należące do dzisiejszej Chakasji podzielone były na cztery niewielkie księstwa. Za oficjalną datę wejścia Chakasji w skład [[Imperium Rosyjskie]]go można uważać [[20 sierpnia]] [[1727]], kiedy między Chinami a Rosją zawarty został pakt graniczny, mówiący o tym, iż wszystkie ziemie na północ od [[Sajany|Sajanów]] przechodzą we władanie Rosji, a na południe- Imperium Chińskiego. Faktyczną kontrolę nad Chakasją Rosja przejęła dopiero w latach 60. [[XVIII]] w., kiedy zaczęła tam rozmieszczać kozackie garnizony. Miały one stanowić obronę przed Chinami, które w [[1758 ]]roku zawładnęły [[Dżungaria|Dżungarią]] i stanowiły realne niebezpieczeństwo dla ziem rosyjskich. W [[1923]] roku powstał ujezd chakaski. W [[1930]] roku stworzono [[Chakaski Obwód Autonomiczny]], w [[1991 ]]roku przekształcony w [[Chakaska ASRR|Chakaską ASRR]]. Od [[1992]] istnieje Republika Chakasji, mająca status jednego z [[podmioty Federacji Rosyjskiej|podmiotów Federacji Rosyjskiej]].
 
Pierwszy organizm państwowy na terytorium południowej [[Syberia|Syberii]] powstał około IV-III w. p.n.e. Kroniki starochińskie jego założycieli określali mianem ludu Dinlin, a samo państwo Dinlin-go. Około 201 r. p.n.e. państwo ludu Dinlin zostało rozbite przez wojska [[Xiongnu]]. Na obszar kotliny Chakasko-Minusinskiej zaczęli zaś napływać tureckojęzyczni [[Kirgizi]]. Stali się oni arystokracją w nowym społeczeństwie, zdominowanym dotąd przez ludność chińską. Mimo licznych napaści ze strony agresywnych sąsiadów (kaganatów tureckich i ujgurskich), państwo Kirgizów jenisejskich zdołało obronić niezależność aż do XIII w. Ich państwo, a wraz z nim oryginalną kulturę zniszczyło dopiero [[Imperium Mongolskie]], rządzone przez [[Czyngis-chan]]a i jego potomków. Autochtoniczna ludność poddawana była wyniszczeniu. W XVII wieku, kiedy zaczęli pojawiać się tu [[Rosjanie]], ziemie należące do dzisiejszej Chakasji podzielone były na cztery niewielkie księstwa. Za oficjalną datę wejścia Chakasji w skład [[Imperium Rosyjskie]]go można uważać [[20 sierpnia]] [[1727]], kiedy między Chinami a Rosją zawarty został pakt graniczny, mówiący o tym, iż wszystkie ziemie na północ od [[Sajany|Sajanów]] przechodzą we władanie Rosji, a na południe- Imperium Chińskiego. Faktyczną kontrolę nad Chakasją Rosja przejęła dopiero w latach 60. [[XVIII]] w., kiedy zaczęła tam rozmieszczać kozackie garnizony. Miały one stanowić obronę przed Chinami, które w [[1758 ]]roku zawładnęły [[Dżungaria|Dżungarią]] i stanowiły realne niebezpieczeństwo dla ziem rosyjskich. W [[1923]] roku powstał ujezd chakaski. W [[1930]] roku stworzono [[Chakaski Obwód Autonomiczny]], w [[1991 ]]roku przekształcony w [[Chakaska ASRR|Chakaską ASRR]]. Od [[1992]] istnieje Republika Chakasji, mająca status jednego z [[podmioty Federacji Rosyjskiej|podmiotów Federacji Rosyjskiej]].
 
== Podział administracyjny ==
Linia 53 ⟶ 49:
|-
|[[Abakan (miasto)|Abakan]]
| ''Абакан''
| align="right" |163 980
|-
|[[Abasa]]
| ''Абаза''
| align="right" |17 313
|-
|[[Sajanogorsk]]
|''Саяногорск''
| align="right" |63 931
|-
|[[Sorsk]]
|''Сорск''
| align="right" |12 914
|-
|[[Czernogorsk]]
|''Черногорск''
| align="right" |76 443
|-
Linia 120 ⟶ 116:
 
== Tablice rejestracyjne ==
 
Tablice pojazdów zarejestrowanych w Chakasji mają oznaczenie 19 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.
 
==Linki zewnętrzne==
*[http://www.r-19.ru/ strona republiki]
 
{{Commonscat|Khakassia}}