Wersja z 12:14, 30 mar 2011 edytuj WikitanvirBot (dyskusja \| edycje) 111 611 edycji m r2.7.1) (robot poprawia: ko:캘리포니아 만 ← poprzednia edycja		Wersja z 22:56, 15 kwi 2011 edytuj anuluj edycję Ark (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 54 696 edycji WP:SK następna edycja →
Linia 1: [[Plik:Wpdms nasa topo gulf of california.jpg\|thumb\|250px\|Zatoka Kalifronijska (jasnoniebieski kolor)]] '''Zatoka Kalifornijska''' ('''Morze Korteza''', [[język angielski\|ang.]] ''Gulf of California'' lub ''Sea of Cortés'', [[język hiszpański\|hiszp.]] ''Golfo de California'' lub ''Mar de Cortés'') -– duża i wąska zatoka leżąca na wschodnim [[~~Pacyfik~~Ocean Spokojny\|Pacyfiku]]u, rozpościerająca się wzdłuż północno-zachodniego wybrzeża [[Meksyk]]u. Od zachodu zamyka ją górzysty [[Półwysep Kalifornijski]] a od wschodu kontynentalne wybrzeże meksykańskie. Zatoka ma 1200 km długości a jej średnia szerokość sięga 153 km (u wyjścia 320 km). Ogólna powierzchnia wynosi 160 tys. km ². Można ją podzielić na dwie części, które oddziela od siebie zwężenie wyznaczone przez wyspy [[Angel de la Guarda]] i [[Tiburón]]. Północna część jest stosunkowo płytka, głębokość rzadko przekracza tu 180 m. W południowej części występuje kilka obniżeń, najgłębsze z nich ma ponad 3 tys. m. Występują tu jedne z największych [[Pływy morskie\|pływów]] na Ziemi -– na północnym krańcu poziom wody w zatoce może podnieść się aż o 9 metrów. Wpadają do niej rzeki: [[Kolorado (rzeka)\|Kolorado]] (poprzez deltowate ujście u podnóża Zatoki) oraz [[Fuerte]], [[Mayo (rzeka)\|Mayo]], [[Sinaloa]], [[Sonora (stan)\|Sonora]], [[Yaqui (rzeka)\|Yaqui]] z nadbrzeżnej wschodniej równiny. Główne porty morskie leżące nad jej brzegami to: [[La Paz (miasto w Meksyku)\|La Paz]] na Półwyspie Kalifornijskim i [[Guaymas]] na po drugiej wschodniej stronie Zatoki. Spotyka się tu ponad 890 gatunków ryb, z których ok. 90 to [[endemit]]y, toteż zatoka jest swoistym laboratorium do badań podmorskiego życia. Znajdują się tu bogate w ryby łowiska (m.in. [[~~krewetka\|~~krewetki]], [[~~tuńczyk~~tuńczyki]]i i [[sardynka\|sardynki]]). Na południowo-zachodnim wybrzeżu poławia się [[perła\|perły]]. Ponadto występują tu okresowo liczne migrujące gatunki ssaków morskich, takich jak chociażby: [[~~humbak~~Długopłetwiec\|humbaki]]i. Spotyka się też [[~~żółw morski\|~~żółwie morskie]]. Występuje tu także nieuchwytny [[morświn]] nazywany po [[~~Język~~język hiszpański\|hiszpańsku]] ''vaquita'', czyli "krówka" -– odkryty w [[1958]] roku gdy na plaży Półwyspu Kalifornijskiego znaleziono trzy czaski tych zwierząt. W południowym rejonie zatoki w [[rów tektoniczny\|rowie tektonicznym]] [[Guaymas]] -– mającym prawie 2000 metrów głębokości -– żyją organizmy czerpiące energię z [[Siarkowodór\|siarkowodoru]], wydobywającego się z wylotów hydrotermalnych. Należą do nich między innymi kolonie [[Rurkoczułkowce\|rurkoczułkowców]]. Oprócz rybołówstwa przemysłowego region ten jest "mekką" wędkarzy sportowych. Zatoka została odkryta w [[1532]] przez ekspedycję pod dowództwem [[Nuñez de Guzmán\|Nuñeza de Guzmána]], którą wysłał [[Hernán Cortés]], przy czym nie zdawano sobie początkowo sprawy iż akwen ten jest zatoką. Trzy lata później sam Cortés poprowadził drugą wyprawę w ten rejon, tym razem przekroczono Zatokę i udano się na Półwysep Kalifornijski. Ale dopiero w [[1539]] ostatecznie potwierdzono, iż Półwysep Kalifornijski nie jest wyspą (dzięki ekspedycji [[Francisco Uloa\|Francisco Uloy]]). Francisco Uloa nazwał Zatokę ''Mar Bermejo'' ("Morze Vermillona") ze względu na dużą ilość czerwonego planktonu obecnego w jej wodach. Natomiast badacz oceanów [[Jacques-Yves Cousteau]] ze względu na czystość akwenu i niezwykłej bioróżnorodności nazwał ją ''akwarium świata''

Zatoka Kalifornijska: Różnice pomiędzy wersjami