Nowa karłowata: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
LucienBOT (dyskusja | edycje)
m r2.6.4) (robot dodaje: ja:矮新星
m nie ma "stopni kelwina", WP:SK, lit.
Linia 3:
 
== Mechanizm działania ==
Nowa karłowata charakteryzuje się nagłym pojaśnieniem gwiazdy, podobnie jak zwykła [[Nowa klasyczna|nowa]], jednak amplituda rozbłysku jest mniejsza, a mechanizm działania jest inny. W przypadku nowej wybuch jest efektem [[fuzjaReakcja termojądrowa|fuzji]] i eksplozji zgromadzonego w otoczce [[wodór|wodoru]]. Nowa karłowata natomiast, zgodnie z teorią, rozbłyska na skutek niestabilności [[dysk akrecyjny|dysku akrecyjnego]], powodującej zwiększenie tempa przepływu materii przez dysk w stronę białego karła i w konsekwencji wyzwalanie wielkiej ilości [[energia potencjalna|energii potencjalnej]] w trakcie spadku [[gaz]]u na białego karła. Pewną rolę może też odgrywać towarzysząca temu zjawisku zmiana tempa wypływu masy z gwiazdy towarzysza oraz efekt oświetlania powierzchni dysku przez gorącego białego karła.
 
Standardowy model niestabilności dysku związany jest z występowaniem obszarów częściowej [[jonizacja|jonizacji]] [[wodór|wodoru]]. W temperaturach powyżej 10 000 [[Kelwin|K]] cały wodór w dysku jest zjonizowany, natomiast w temperaturach nie większych niż 1000 K wodór jest neutralny.
Dysk jest w obydwu przypadkach termicznie stabilny, ponieważ jego chłodzenie [[promieniowanie|promieniste]] zależy od temperatury silniej niż ogrzewanie wskutek [[lepkość|lepkości]]. Ta ostatnia zależność jest określona przez zmiany [[nieprzezroczystość|nieprzezroczystości]] plazmy w funkcji temperatury: w gorącym dysku
10000 [[kelwin|stopni Kelwina]] cały wodór w dsku jest zjonizowany, natomiast w temperaturach nie większych niż 1000 stopni wodór jest neutralny.
Dysk jest w obydwu przypadkach termicznie stabilny, ponieważ jego chłodzenie [[promieniowanie|promieniste]] zależy od temperatury silniej niż ogrzewanie wskutek [[lepkość|lepkości]]. Ta ostatnia zależność jest określona przez zmiany [[nieprzezroczystość|nieprzezroczystości]] plazmy w funkcji temperatury: w gorącym dysku
jest to zależność potęgowa z indeksem ujemnym, dlog(''kappa'')/dlog(''T'')≈-4.
W pośrednich temperaturach mamy natomiast do czynienia z odwróceniem trendu i indeks potęgowy staje się silnie dodatni, dlog(''kappa'')/dlog(''T'')≈7-10. W związku z tym chłodzenie dysku maleje ze wzrostem temperatury, co prowadzi do niestabilności termicznej.
Ponieważ tempo [[akrecja (astronomia)|akrecji]] materii w dysku nie jest stałe, mamy do czynienia z cyklicznymi pojaśnieniami i pociemnieniami, w trakcie których materia oscyluje pomiędzy stanami stabilnymi, gorącym i chłodnym.
 
 
== Podział ==
Linia 20 ⟶ 18:
 
Wszystkie typy nowych wykazują wybuchy "zwykłe", natomiast nowe typu SU UMa wykazują dodatkowo "superwybuchy".
Wybuch zwykły osiąga amplitudę o2o 2-5 magnitudo i trwa 2-20 dni. Okresy powtarzania się takich wybuchów wynoszą od kilku dni do lat.
Profile czasowe mogą być albo wąskie i symetryczne, albo też szerokie i asymetryczne, przy czym oba typy mogą występować w tym samym źródle i mają jednakowe amplitudy.
 
Superwybuchy mają amplitudy większe o ok. 0.,7 magnitudo i trwają pięciokrotnie dłużej, a odstępy między nimi również są dłuższe. Jeśli dane źródło wykazuje zarówno wybuchy zwykłe jak i superwybuchy, to te ostatnie są przedzielone sekwencjami wybuchów zwykłych.
Niektóre źródła (podtyp [[WZ Sagittae]]) wykazują jedynie superwybuchy. Odstęp pomiędzy nimi jest wówczas bardzo długi, rzędu 30 lat.
 
Linia 40 ⟶ 38:
* [http://news.astronet.pl/news.cgi?5556 AstroNEWS: ''Raz nowa, a raz nowa karłowata''] {{lang|pl}}
* [http://scienceworld.wolfram.com/astronomy/DwarfNova.html Eric Weisstein's World of Astronomy: ''Dwarf Nova''] {{lang|en}}
 
 
[[Kategoria:Gwiazdy podwójne]]