Czittamatra: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
lit. |
m →Historia: drobne merytoryczne |
||
Linia 4:
== Historia ==
Czittamatra powstała na bazie nauk o [[natura Buddy|naturze buddy]]. Za początek przekazu o naturze buddy zainicjowanego przed Buddę [[Siakjamuni]]ego w tzw. [[Madhjamaka|Trzecim Obrocie Kołem Dharmy]], uważa się ukazanie traktatów spisanych przez Asangę wyróżniających się od dotychczasowych dzieł myśli buddyjskiej. Wśród owych traktatów w łącznej liczbie 5 siastr, dwie siastry ''Rozróżniając Zjawiska i Czystą Istotę'' oraz ''Uttara-tantra-shastra'' zaginęły by wiele wieków potem być odkryte przez [[Maitripa|Majtripę]]. Vasubandhu spopularyzował przekaz wkomponowując go pomiędzy najbardziej uznawane ówcześnie dzieła [[madhjamaka|madhjamaki]]. Włączając okres Vasubandhu, pojawiły się trzy główne nurty w rozwoju przekazu:
# oryginalny przekaz nauk o naturze buddy autorstwa Majtrei spisany przez Asangę i spopularyzowany przez Vasubandhu, zwany w niniejszym artykule "jogaczarą",
# późniejsza interpretacja przekazu nauczana m.in. przez Dharmapalę (530-561 r. n.e.), Sthiramati, Gunamati, jako czittamatra – doktryna "tylko umysłu",
# rozwój przekazu jako [[Epistemologia|epistemologii]] na bazie działalności uczonych [[Dignaga]] (480 – 540 r. n.e.) i [[Dharmakirti]] (VII w.n.e.), która została przyjęta powszechnie w buddyzmie.
Oryginalny przekaz łączono również z przekazami [[madhjamaka]] w ramach np. interpretacji jogaczara-swatantrika-madhjamaka przez uczonego Śāntarakṣita (ok. VIII w n.e.).
Tym niemniej nie przechowały się jednoznaczne dzieła o konflikcie nauk przekazu Asangi z madhjamaką, dopóki nie powstała polemika uczonego [[Bhavaviveka]] (500-578 r n.e.), który podjął krytyce interpretację "tylko umysłu" Gunamatiego jako czittamatry w ramach analiz madhjamaki<ref name=autonazwa1>Brunnhlzl Karl: The Center of the Sunlit Sky: Madhyamaka in the Kagyu Tradition, chapter Is There Such a Thing as Shentong-Madhyamaka? Snow Lion Publications, [[2004]]</ref>.
W [[Tybet (region)|Tybecie]] początkowo nauczano jogaczara-swatantrika-madhjamaki i przejęto później epistemologię Dharmakirtiego o prawomocynym poznawaniu (tybetańska nazwa Lorik) jako wiedzę z sutr. Po syntezie buddyzmu dokonanego przez [[Tsongkhapa|Tsongkhapę]] (1357-1419 r n.e.) epistemologię ową przejęto do systemu [[prasangika|prasangiki]] na bazie [[Czandrakirti]]ego, a przekaz "tylko umysłu" posłużył dla celów interpretacji prasangiki jako najbardziej precyzyjnej doktryny. Szkoła "tylko umysłu" ponadto użyteczna jest w [[buddyzm tybetański|buddyzmie tybetańskim]] do rozróżniania etapów w stopniowych medytacjach na "pustość" ([[siunjata]]), gdzie znajduje się ona pomiędzy poglądem [[sautrantika]] a [[madhjamaka]]. Oryginalny przekaz Asangi wraz z pięcioma siastrami nie był w Tybecie tak popularny i rozbudowany jak w Indiach, choć był nauczany jako uzupełnienie nauk [[tantry Jogi Najwyższej|tantr]] np. tantry [[Hewadżra]], a w szczególności teorii [[mahamudra|mahamudry]] przekazu [[Maitripa|Majtripy]]. Dolpopa Sherab Gyaltsen (1292-1361 r n.e.) dokonał na podstawie zachowanych w Tybecie dzieł próby całkowitego połączenia oryginalnego przekazu z madhjamaką w jedną całość w ramach doktryny [[szentong]].
== Podstawowe założenia teorii czittamatry ==
| |||