'''Monolog''' – wypowiedź jednego [[podmiot (językoznawstwo)|podmiotu]], będąca całością znaczeniową i formalną, w przeciwieństwie do [[komunikacja werbalna|dialogu]], składającego się z wypowiedzi niesamodzielnych.
Monolog wyraża [[myśl]]i i [[emocja|uczucia]] [[mowa (retoryka)|mówiącego]]. Wyodrębnia się różne rodzaje monologów, występujących w dziełach [[literatura|literackich]]:
* wypowiedzi relacjonujące przeżycia podmiotu, będące swoistą autocharakterystyką, wygłaszane do samego siebie;
* wypowiedzi o charakterze [[narracja|narracyjnym]];
* wypowiedzi kierowane do konkretnych realnych adresatów (wykład, przemówienie).
Przykładowe monologi literackie to: ''[[Wielka Improwizacja]]'' Konrada w III części ''[[Dziady (dramat)|Dziadów]]'' [[Adam Mickiewicz|A. Mickiewicza]], monolog [[Kordian (dramat)|Kordiana]] na szczycie [[Mont Blanc]] z dramatu [[Juliusz Słowacki|J. Słowackiego]], monolog [[Hamlet]]a z [[dramat]]u [[William Szekspir|W. Szekspira]], ''Testament Mój'' Juliusza Słowackiego.
