Pakt wileński: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Renaud (dyskusja | edycje)
pierwszy pakt wileński (1559)
Konarski (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, źródła/przypisy
Linia 1:
'''Pakt wileński''' ([[28 listopada]] [[1561]]) – drugi układ pomiędzy [[zakonarcybiskupem kawalerówryskim, mieczowych|zakonemlandmistrzem kawalerówKettlerem mieczowych]]i astanami Wielkiminflanckimi, Księstwemna Litewskimmocy którego Inflanty poddały się Zygmuntowi Augustowi jako królowi polskiemu i Koronąwielkiemu księciu litewskiemu. Tylko Ryga uchyliła się od zawarcia traktatu ponieważ żądała bezwarunkowego poddania się PolskąPolsce, ponieważ uważała, że Litwa nie jest w stanie zabezpieczyć jej interesów. Król przyrzekł że na mocynajbliższym któregosejmie przeprowadzonokoronnymi [[sekularyzacja|sekularyzację]]przeprowadzi zakonuprzyłączenie Inflant do Polski, [[Kurlandia]]zagwarantował wolność wyznania i [[Semigalia]]dotychczasowe zostałyprawa, oddaneprerogatywy jakoi swobody. Namiestnikiem królewskim został Kettler i otrzymał w dziedziczne lenno Inflanty na lewym brzegu Dźwiny ([[Księstwo Kurlandii i Semigalii|księstwo lenne]]). podW rządykonsekwencji księciaPaktu Kettlera,przeprowadzono a[[sekularyzacja|sekularyzację]] zakonu. [[Ryga|Rygę]] i resztę [[Inflanty|Inflant]] wcielono do Polski jako [[Księstwo Zadźwińskie]] (formalnie od [[1566]]).
 
'''Pierwszy pakt wileński''' zawarto 31 sierpnia 1559 roku między Zakonem kawalerów mieczowych a Litwinami. Na jego mocy landmistrz Gotthard Kettler oddawał całe Inflanty pod ochronę Zygmunta Augusta ''in fidem, clientelam et proprietatem'', który ze swej strony przejmował w imieniu własnym i swoich następców obronę przed Moskwą oraz otrzymywał jako rekompensatę zwrot kosztów wojny. Jako poręczenie zwrotu tych kosztów Zakon oddał królowi południowo-wschodnią część kraju ''"od [[Druja|Drui]] do Aszerady (Ascheraden)"'', z zamkami [[Dyneburg]]iem, [[Lucyn]]em, Rzeżycą, Zelburgiem i Bawskiem oraz należącymi do tych zamków ziemiami i prawem wykupu za 100 tys. złotych. Podobnie arcybiskup odstąpił królowi zamki Marienhausen i Lenewarth z prawem wykupu za 100 tys. złotych. Sojusz miał zabezpieczyć Liwonię przez zagrożeniem ze strony Moskwy, jednak pomimo pomocy Mikołaja Radziwiłła Kettler nie był w stanie zapobiec okupacji większości Liwonii przez wojska moskiewskie co wywoływało niezadowolenie z litewskiej pomocy. Na skutek tego biskup ozylijski Jan Monichhausen sprzedał w czerwcu 1559 roku królowi duńskiemu Fryderykowi terytorium biskupie (większa część wysp [[Ozylia]] i [[Dago]] oraz zachodnia część północnej Estonii). Podobnie [[Rewel]] oddał się pod ochronę Szwecji. Z powodu nieudolności Litwinów w obronie ich kraju stany inflanckie z landmistrzem Kettlerem, arcybiskupem Wilhelmem i miastem Rygą postanowiły w 1561 roku zawrzeć nowy pakt tym razem rozszerzony o Koronę Królestwa Polskiego<ref>[[Henryk Łowmiański]], "Polityka Jagiellonów", Wyd. Poznańskie, Poznań 1999, s.571</ref>.
Pierwszy pakt wileński zawarto 31 sierpnia 1559 między zakonem a Litwą i Polską. Na jego mocy Gotthard von Kettler przekazał swoje ziemie pod ochronę Zygmunta Augusta. Sojusz miał zabezpieczyć Liwonię przez zagrożeniem ze strony Rosji, jednak pomimo pomocy Mikołaja Radziwiłła Kettler nie był w stanie zapobiec okupacji większości Liwonii przez wojska rosyjskie. Stąd wynikła potrzeba zawarcia drugiego paktu wileńskiego w 1561.
 
Układ wileński zaowocował wybuchem [[I wojna północna|północnej wojny siedmioletniej]].
Linia 7:
== Zobacz też ==
* [[wojny inflanckie]]
 
{{Przypisy}}
 
[[Kategoria:Historia zakonu kawalerów mieczowych]]