Fisharmonia: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Reed Organ.jpg|thumb|right|250px|Fisharmonia]]'''Fisharmonia''' (z [[Język francuski|fr.]] ''harmonium'') - [[instrument muzyczny]] z grupy [[idiofony|idiofonów]]Instrument [[instrumentdęty dętyklawiszowy|instrumentów dętych klawiszowych]] - [[instrument klawiszowyidiofony|klawiszowychidiofonów]] ze stroikami przelotowymi. Wyglądem zewnętrznym przypomina [[pianino]] "ścięte" nisko nad [[Klawiatura muzyczna|klawiaturą]].

Pierwsze próby skonstruowania tego instrumentu podjął we [[Francja|Francji]] w [[1810]] roku niejaki [[Grenié]] (żył na przełomie [[XVIII wiek|XVIII]]/[[XIX wiek|XIX]] w.). Podstawą dla powstania fisharmonii była chińska [[harmonijka ustna]] ([[sheng]]), a właściwie zastosowane w niej "języczki przelotowe" które w XVIII wieku bardzo się rozpowszechniły się w całej [[Europa|Europie]].

Drugą, ulepszoną wersję instrumentu, opatentował [[Alexandre-François Debain]] w [[1842]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Chodkowski (red.)| imię = Andrzej| autor link = Andrzej Chodkowski| tytuł = Encyklopedia muzyki| wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN| miejsce = Warszawa| rok = 1995| strony = 266| isbn = 83-01-11390-1}}</ref> roku w [[Paryż]]u. Działanie tego instrumentu opierało się na ruchach między dwiema [[Wiatrownica (muzyka)|wiatrownicami]] sprężonego [[powietrze|powietrza]].

Dopiero ten typ fisharmonii można zaliczyć do [[Instrument dęty klawiszowy|klawiszowych instrumentów dętych (aerofonów)]].

W [[1836]] roku [[Friedrich Buschmann]], wz [[Hamburg]]ua skonstruował fisharmonię, której miechy nie sprężały powietrza, ale wytwarzały [[podciśnienie]] - czyli nie tłoczyły, lecz zasysały powietrze. Za wynalazcę urządzenia wytwarzającego podciśnienie uważa się nieznanego z nazwiska francuskiego rzemieślnika. Był to punkt wyjścia dla powstania tzw. fisharmonii [[Stany Zjednoczone|amerykańskiej]] - z miechami wytwarzającymi podciśnienie, skonstruowanej w [[1856]] roku przez Esteya w Brattleboro, a
także w [[1861]] przez firmę [[Mason and Hamlin]] z [[Boston]]u. FisharmoniumFisharmonie systemu ssącego, czyli tzw. amerykańskie, charakteryzowałocharakteryzowały się bardziej "miękkim, "organowym" brzmieniem, przypominającym brzmienie piszczałek organowych.

Fisharmonia nigdy nie znalazła zastosowania w profesjonalnej muzyce koncertowej. Używana była głównie w kaplicach i niewielkich kościołach, w których nie byłozastępstwie [[organy|organów]]. W połowie [[XX wiek|dwudziestego wieku]] fisharmonia niemal całkowicie wyparta została w tych zastosowaniach przez elektromechaniczne i elektroniczne instrumenty muzyczne.