1,3,5-Trioksan: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: poprawa stopni Celsjusza bo błędach w botowaniu szablonu związku + WP:SK
zagrożenia, drobne redakcyjne, drobne techniczne, WP:SK
Linia 1:
{{Związek chemiczny infobox
|nazwa = 1,3,5-Trioksan
|1. grafika = 1,3,5-Trioxane.svg
|opis 1. grafiki =
|2rozmiar 1. grafika grafiki = 1,3,5-Trioxane.svg120
|opis 2. grafikigrafika = 1,3,5-trioksan
|3opis 2. grafika grafiki = Trioxane isomers.svg
|opis 3. grafikigrafika = Izomery trioksanu: 1,3,5-trioksan ''(a)'', 1,2,4-trioksan= ''(b)''
|opis 3. grafiki =
|nazwa systematyczna = 1,3,5-trioksan
|inne nazwy = trioksantrioksymetylen
|wzór sumaryczny = C<sub>3</sub>H<sub>6</sub>O<sub>3</sub>
|inne wzory =
|masa molowa = 90,08
|wygląd = białe krystaliczne ciało stałe
Linia 16 ⟶ 17:
|numer CAS = {{CAS|110-88-3}}
|PubChem = {{PubChem|8081}}
|DrugBank =
|gęstość = 1,17170
|gęstość źródło = {{r|Aldrich}}
|stan skupienia w podanej g = ciecz
|g warunki niestandardowe = 65 °C
|rozpuszczalność w wodzie = rozpuszczalny{{r|Aldrich}}
|rww warunki niestandardowe =
|inne rozpuszczalniki =
|temperatura topnienia = 59–62
|tt źródło = {{r|Aldrich}}
|tt warunki niestandardowe =
|temperatura wrzenia = 112–115
|tw źródło = {{r|Aldrich}}
|tw warunki niestandardowe = 1013 [[Paskal|hPa]]
|temperatura krytyczna =
|tk źródło =
|ciśnienie krytyczne =
|ck źródło =
|kwasowość =
|zasadowość =
|aktywność optyczna =
|lepkość =
|l warunki niestandardowe =
|napięcie powierzchniowe =
|np warunki niestandardowe =
|punkt izoelektryczny =
|typ hybrydyzacji i VSEPR =
|układ krystalograficzny =
|moment dipolowy =
|moment dipolowy źródło =
|zewnętrzne dane MSDS = http://www.sigmaaldrich.com/catalog/search/SearchResultsPage/Expand{{Sigma-Aldrich|T81108|ALDRICH|link=tak}}
|zagrożenia GHS źródło = {{GHS|110-88-3|data dostępu=2011-06-23}}
|piktogram GHS = {{Piktogram GHS|02|08|07}}
|hasło GHS = Niebezpieczeństwo
|zwroty H = {{Zwroty H|228|335|361d}}
|zwroty EUH = {{Zwroty EUH|brak}}
|zwroty P = {{Zwroty P|210|261|281}}{{r|Aldrich}}
|zagrożenia UE źródło = {{RL|110-88-3|data dostępu=2011-06-23}}
|piktogram UE = {{Piktogram ostrzegawczy|F|Xn}}
|zwroty R = {{Zwroty R|11|37|63}}
|zwroty S = {{Zwroty S|2|36/37|46}}
|NFPA 704 = {{NFPA 704|zdrowie=2|palność=2|reaktywność=0|inne=}}
|NFPA 704 źródło = {{r|Aldrich-US}}
|temperatura zapłonu = 45
|tz źródło = {{r|Aldrich}}
|tz warunki niestandardowe = zamknięty tygiel
|temperatura samozapłonu =
|ts źródło =
|ts warunki niestandardowe =
|numer RTECS = YK0350000
|dawka śmiertelna = LD<sub>50</sub> > 2000 mg/kg (szczur, doustnie){{r|Aldrich}}
|inne aniony =
|inne kationy =
|pochodne ? =
|? =
|podobne związki = [[Triazyny|triazyna]]<br, />[[melamina]]
|commons =
}}
'''Trioksan''' – (nazwa systematyczna: 1,3,5-trioksan, zwany też trioksymetylenem, C<sub>3</sub>O<sub>3</sub>H<sub>6</sub>)Trioksan''' – [[związek organiczny|organiczny]] [[związek chemiczny]], będący [[Trimery|trimerem]] [[Aldehyd mrówkowy|formaldehydu]]. Istnieje także jego [[Izomeria|izomer]] strukturalny: – [[1,2,4-trioksanTrioksan|1,2,4-trioksan]] – który występuje naturalnie w [[żywica|żywicy]] [[klon (roślina)|klonów]], jednak sam w sobie nie ma żadnego praktycznego zastosowania.
 
1,3,5-Trioksan tworzy białe, igłowe kryształy, które topią się w temp.temperaturze 61-6261–62 °C. Trioksan wrze w temp. 115 °C. Jest dobrze rozpuszczalny w [[woda|wodzie]], [[alkohole|alkoholach]] i [[aceton]]ie i [[Etery|eterach]]. Po rozpuszczeniu w wodzie częściowo rozkłada się do formaldehydu.
 
1,3,5-Trioksan powstaje spontanicznie w wyniku trimeryzacji formaldehydu, katalizowanej dowolnym [[kwasy|kwasem]]:
 
[[Plik:Trioxane syntesis.svg|500px|centerleft]]
{{clear|left}}
 
Stężony roztwór wodny formaldehydu, gdy pozostawi się go na długo w niedomkniętej butelce, ulega zazwyczaj, częściowej, spontanicznej przemianie do 1,3,5-trioksanu.
 
== Zastosowanie ==
Trioksan posiada wiele różnych zastosowań:
1,3,5-Trioksan jest stosowany jako wygodna forma transportowania formaldehydu, jako substrat w wielu syntezach organicznych o przemysłowym znaczeniu i jako dodatek do kosmetyków antybakteryjnych, [[Insektycydy|insektycyd]], środek pochłaniający przykre zapachy. Po sprasowaniu w [[tabletka|tabletki]] jest stosowany jako wygodne paliwo turystyczne (tzw. suchy spirytus). Jest takżę [[Monomery|monomerem]] przy produkcji [[polioksymetylen]]u (POM) – [[polimery|polimeru]] o bardzo dobrych własnościach mechanicznych.
* jest stosowany jako wygodna forma transportowania formaldehydu
* jako dodatek do kosmetyków antybakteryjnych, [[Insektycydy|insektycyd]], środek pochłaniający przykre zapachy.
* po sprasowaniu w [[tabletka|tabletki]] jest stosowany jako wygodne paliwo turystyczne (tzw. suchy spirytus)
* jest [[Monomery|monomerem]] przy produkcji [[polioksymetylen]]u (POM) – [[polimery|polimeru]] o bardzo dobrych własnościach mechanicznych.
* jako substrat w wielu syntezach organicznych o przemysłowym znaczeniu
 
== Zobacz teżPrzypisy ==
{{Przypisy}}-lista|1=
* [[Triazyny|Triazyna]]
* <ref name="Aldrich">{{Sigma-Aldrich|T81108|ALDRICH|MSDS=tak|data dostępu=2011-06-23}}</ref>
 
* <ref name="Aldrich-US">{{Sigma-Aldrich|T81108|ALDRICH|MSDS=tak|data dostępu=2011-06-23|język=en}}</ref>
{{Przypisy}}
}}
 
{{DEFAULTSORT:Trioksan, 1,3,5-}}
[[Kategoria:Etery]]
[[Kategoria:Acetale]]