Fanarioci: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
MBi (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne
MBi (dyskusja | edycje)
uzupełnienia
Linia 3:
Zamieszkiwali głównie w konstantynopolitańskiej dzielnicy [[Fanarion]]. Trudnili się handlem dalekosiężnym (a przy tym często i szpiegostwem), dochodząc w [[XVII wiek]]u do wielkiego znaczenia gospodarczego i politycznego. Znali po kilka europejskich języków, byli więc zwykle tłumaczami w służbach sułtanów, gdzie mogli wykazać swoje kwalifikacje i lojalność. Jako chrześcijanie często pełnili funkcje ambasadorów Porty Ottomańskiej przy dworach europejskich oraz [[dragoman]]ów lub podejmowali się specjalnych misji dyplomatycznych. Zajmowali też wysokie stanowiska w [[Patriarcha Konstantynopola|patriarchacie Konstantynopola]], niejednokrotnie wpływając na wybór nowego patriarchy.
 
W latach [[1711]]-[[1821]] fanarioci (wówczas już niekoniecznie tylko pochodzenia greckiego) byli wyznaczani przez [[sułtan]]ów na [[hospodar]]ów [[Wołoszczyzna|Wołoszczyzny]] i [[Mołdawia|Mołdawii]], krajów podporządkowanych wówczas całkowicie [[Imperium osmańskie]]mu. Pierwszym z nich był [[Mikołaj Mavrocordat]]. Ich rządy charakteryzowały się dużą zmiennością na tronach (np.i [[Konstantynograniczały Mavrocordat]]się dziesięciokrotniezwykle obejmowałdo tronykrótkiego hospodarskie)okresu rzędu 1,5 co- wynikało2 lat. Wynikało to z faktu pobierania ogromnych opłat przez sułtana za nominację na tron i chęci zwielokrotnienia przez niego zysku z tego tytułu. Po odwołaniu z jednego hospodarstwa zainteresowany (za opłatą) starał się o objęcie drugiego z nich, orazpo czym - jeśli dysponował środkami - miał szansę na kolejną nominację Np. [[Konstantyn Mavrocordat]] w ciągu 40 lat (1730-1769) dziesięciokrotnie obejmował trony hospodarskie: sześć razy na Wołoszczyźnie i cztery razy w Mołdawii. Na Wołoszczyźnie w latach 1711-1821 panowało 38 książąt z 11 rodzin.

Rządy fanariotów charakteryzowały się też częstym obsadzaniem stanowisk przez otaczających hospodarów Greków, przyznawaniem im rozmaitych przywilejów gospodarczych itp. Hospodarami zostawali najczęściej przedstawiciele rodzin [[Mavrocordat]], [[Ipsilanti]], [[Moruzi]]. Zaprzestanie tej praktyki było wynikiem [[powstanie wołoskie (1821)|powstania na Wołoszczyźnie w 1821]], a także utraty zaufania sułtana do Greków wobec wybuchu w 1821 [[wojna o niepodległość Grecji|powstania w Grecji]]. Zarówno w historiografii rumuńskiej jak i w potocznym odbiorze okres rządów fanariotów w Mołdawii i na Wołoszczyźnie utożsamiany jest z grecyzacją obu księstw, wyzyskiem ekonomicznym i upadkiem kultury narodowej.
 
Historycy wyróżnili ok. pięćdziesiąt rodzin fanariockich, w większości pochodzenia greckiego. Oto ich wykaz (znak "†" oznacza nazwisko zanikłe):
 
Argyropoulos - Aristarchi † - Balassaki † - Callimachi - Canano † - Cantacuzino - Caradja - Caratheodori - Caryophyle † - Chrisoscoleo - Dimaki - Evpraghioti † - Gheraki de Céphalonie - Ghica - Guliano † - Hangerli - Hrisoverghi - Iancoleo (della Rocca) † - Lambrino - Lapithi de Crète - Lascaris - Mamona - Manos - Mavrocordat - Mavrodi - Mavroyeni † - Morona † - Mourousi - Negri † - Palada de Crète - Paléologue - Plagino † - Ralli de Byzance - Rizo-Neroulo † - Rizo-Rangavi - Racoviţă - Rallet - Ramadan † - Romalo - Rosetti - Scanavi - Schina - Souldjaroglou † - Suṭu - Tzouki † - Vacarescu - Vatatzes † - Veliki - Ventura - Vlahoutzi - Vlasto de Crète - Vogoridi † - Ypsilanti - Zerra.
 
== Bibliografia ==
* [[Juliusz Demel|Demel Juliusz]]: ''Historia Rumunii'', wyd. 2 poprawione i uzupełnione, wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1986, s. 215-215-221, ISBN 83-04-01553-6;
* Iancu Andrea: ''Fanarioci a początki nowoczesności na ziemiach rumuńskich'', w: "Mówią wieki. Magazyn historyczny" wyd. specjalne nr 01/2010, s. 32-37, ISSN 1897-8088;
* Jurczak Kazimierz: ''W stronę Europy. Rumunia w XIX wieku'', w: "Mówią wieki. Magazyn historyczny" wyd. specjalne nr 01/2010, s. 48-54, ISSN 1897-8088;