Piotr Rareș: Różnice pomiędzy wersjami

Był nieślubnym synem jednego z najwybitniejszych [[hospodar|hospodarów]] [[Mołdawia|mołdawskich]] [[Stefan III Wielki|Stefana Wielkiego]] (rum. ''Ștefan cel Mare'') i jego nałożnicy Marii Raresz. Przed objęciem tronu trudnił siesię [[handel|handlem]] [[ryby|rybami]], później udał się do Polski gdzie na życzenie brata [[Bogdan III|Bogdana III Ślepego]] został uwięziony w [[Malbork]]u. Władzę zdobył po śmierci swego bratanka [[Stefan IV Młody|Stefana Młodego]] w [[styczeń|styczniu]] [[1527]]. Początkowo starał się utrzymać dobrosąsiedzkie relacje z [[Polska|Polską]], [[Węgry|Węgrami]] i [[Imperium osmańskie|Turcją]], lecz jednak jego ambicje stworzenia Wielkiej Mołdawii doprowadziły do nieudanych wojen z [[król]]em węgierskim [[Ferdynand I Habsburg|Ferdynandem I]] o [[Siedmiogród]] (do którego Piotr miał roszczenia) i królem polskim [[Zygmunt I Stary|Zygmuntem I Starym]] o [[Pokucie]] (oddane Polsce przez Bogdana Ślepego). Klęska [[bitwa pod Obertynem|pod Obertynem]] w [[1531]] i układ polsko-turecki z [[1533]] były początkiem końca jego władzy.

Mimo początkowego ulegania Turcji dążenia Piotra do samodzielności nie mogły się podobać [[Wysoka Porta|Wysokiej Porcie]] - w [[1534]] została podjęta pierwsza turecka próba usunięcia go z tronu, nieudana, na którą Piotr odpowiedział zawierając w w [[1535]] zawarł układ wasalny z cesarzem Ferdynandem. Miał jednak przeciwko sobie nie tylko Turcję, ale także Polaków, z którymi wciąż toczył walki o Pokucie, i opozycję wielkich bojarów, niezadowoloną z umacniania władzy wewnętrznej przez Piotra i odsuwania ich od udziału w rządach. W [[1538]] na Mołdawię ruszyły wyprawy turecko-[[Tatarzy|tatarska]] oraz polska. Piotr zdołał zawrzeć układ z Polską zrzekając się ostatecznie Pokucia oraz pokonać Tatarów, jednak wielcy bojarzy oddali [[Suczawa|Suczawę]] (rum. ''Suceava'') Turkom i uznali za hospodara narzuconego przez [[sułtan]]a [[Sulejman I Wspaniały|Sulejmana I Wspaniałego]] bratanka Petryły, [[Stefan Szarańcza|Stefana Szarańczę]], uległego wobec Turcji. Piotr znalazł schronienie na dworze siedmiogrodzkim [[Jan Zápolya|Jana Zapolyi]], od Mołdawii oderwane został ostatni region panowania mołdawskiego nad [[Morze Czarne|Morzem Czarnym]] - [[Budziak]] oraz [[Dniestr|naddniestrzańskie]] miasto [[Bendery]].

Nowe rządy nie budziły jednak zadowolenia bojarów, którzy zamordowali Stefana Szarańczę i na hospodara wybrali [[Aleksander Cornea|Aleksandra Corneę]]. Ten próbował odzyskać utracone tereny na południu, wobec czego sułtan zwrócił się do Piotra z propozycją powrotu na tron hospodarski. Za cenę zgody na podniesiony haracz, uznania panowania tureckiego na spornych terenach oraz pozostawienia załogi tureckiej w Suczawie, Piotr wrócił do władzy w [[1541]], zabijając Aleksandra Corneę i mszcząc się jednak na bojarach, którzy zdradzili go w 1538. Nie porzucił wówczas całkowicie myśli o uniezależnieniu się od Turcji, próbując ponownie wciągnąć [[Habsburgowie|Habsburgów]] do wspólnej akcji antytureckiej, jednak bezskutecznie. W późniejszym okresie panowania nie podejmował już prób uniezależnienia się od Porty.

Petryła zmarł w [[1546]] roku, pochowany został w [[monastyr Probota|monastyrze Probota]]. Jego następcą był jego syn [[Eliasz II (hospodar mołdawski)|Eliasz II]], na tronie mołdawskim zasiadali potem także inni jego synowie [[Stefan VI (hospodar mołdawski)|Stefan VI]] oraz [[Jan Sas]].

Antytureckie zmagania Piotra znalazły wyraz także w sztuce jego okresu. Właśnie w okresie jego panowania zaczęto w Mołdawii tworzyć [[malowane cerkwie północnej Mołdawii|monumentalne malowidła ścienne na zewnętrznych ścianach cerkwi]], z których najstarsza zachowana jest [[monastyr Probota|cerkiew w Probota]] ([[1532]]).