'''Archiwum państwowe''' - w Polsce jest– to instytucja (jednostka) prowadząca działalność archiwalną w zakresie [[Państwowy zasób archiwalny|państwowego zasobu archiwalnego]] w rozumieniu ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. z 2011 r. Nr 123, poz. 698)<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=2011|numer=123|pozycja=698}}</ref>, działająca w oparciu o przepisy tej ustawy, innych przepisów powszechnie obowiązujących oraz nadanego jej statutu. Archiwa państwowe w Polsce wchodzą w skład [[Państwowa sieć archiwalna|państwowej sieci archiwalnej]] i podlegają [[Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych|Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów Państwowych]]. Działają w formie [[jednostka budżetowa|jednostek budżetowych]] i są zaliczane do [[sektor finansów publicznych|sektora finansów publicznych]].
Istnieją archiwa państwowe o charakterze centralnym, obejmujące zakresem działania całe terytorium państwa (art. 25 ustawy), oraz archiwa państwowe niemające charakteru centralnego, obejmujące zakresem działania terytorium jednego lub kilku województw (art. 26 ustawy). Do pierwszych zalicza się: [[Archiwum Główne Akt Dawnych]], [[Archiwum Akt Nowych]] oraz [[Narodowe Archiwum Cyfrowe]]<ref name="Sprawozdanie za 2009">{{cytuj stronę|url=http://www.archiwa.gov.pl/images/stories/Archiwapanstwowe/Sprawozdania/AP2009.pdf|tytuł=''Sprawozdanie z działalności archiwów państwowych w 2009 r.''|data=2010|opublikowany=archiwa.gov.pl|data dostępu=15 czerwca 2011}}</ref>. Drugą grupę tworzyło w 2009 roku 30 archiwów, którym podlegało 48 oddziałów zamiejscowych i 4 ekspozytury<ref name="Sprawozdanie za 2009"/>.
W obecnym stanie prawnym, archiwa państwowe tworzy i likwiduje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w drodze [[rozporządzenie|rozporządzenia]], na wniosek Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych (art. 24 ust. 1 ustawy).
