Wikipedia

Akad (miasto): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Escarbot (dyskusja | edycje)
164 099 edycji
m r2.5.5) (robot usuwa ar:أكد
napisanie artykułu od nowa,;dodanie przypisów i bibliografii
Linia 1:
[[Plik:Basse Mesopotamie Akkad-Ur3.png|thumb|350px|mapa głównych miast południowej Mezopotamii [[imperium akadyjskie|okresu akadyjskiego]] i [[III dynastia z Ur|okresu Ur III]] z zaznaczonym przypuszczalnym położeniem Agade.]]
'''Ak(k)ad''', '''Ak(ek)ade''', '''Agade''' (zapisywane w [[pismo klinowe|piśmie klinowym]] ''A-ga/ka<sub>3</sub>-de<sub>3</sub><sup>ki</sup>''<ref>R. Borger, ''Assyrisch-babylonische Zeichenliste'', Neukirchen-Vluyn 1978, s. 198.</ref>) – starożytne miasto w [[Mezopotamia|Mezopotamii]], założone przezstolica [[Sargonimperium Wielkiakadyjskie|Sargonaimperium Wielkiegoakadyjskiego]] ok.za 2330czasów r. p.n.e., stolicapanowania [[imperiumSargon akadyjskieWielki|Sargona Wielkiego]]go wi latachjego 2334–2154następców; p.n.enierozpoznane archeologicznie.
 
==Historia==
Akad położony był nad [[Eufrat]]em, jednakże do dzisiaj nie jest znana dokładna lokalizacja stolicy Sargona – najprawdopodobniej leżała ona niedaleko [[Kisz]], [[Babilon]]u i [[Sippar]]. Obecnie wskazuje się na wzgórza Der.
Najwcześniejsza wzmianka o mieście pochodzi z jednej z „dat rocznych” [[Enszakuszana|Enszakuszany]], władcy II dynastii z [[Uruk]], który żył najprawdopodobniej jedno pokolenie przed Sargonem<ref>Harvey Weiss, hasło ''Akkade'', w: Eric M. Meyers (ed.), "The Oxford...'', s. 41.</ref>. Wzmianka ta wskazywałaby, iż miasto to już istniało w czasie, kiedy Sargon (jak głoszą to jego inskrypcje) miał je jakoby założyć. Za panowania Sargona Agade stało się stolicą jego państwa. Zachowane teksty z czasów panowania dynastii akadyjskiej opisują Agade jako wielką, wspaniałą imperialną stolicę, pełną świątyń i pałaców, z działającym portem i rozwiniętą administracją. Najsławniejsza z mezopotamskich „lamentacji nad upadkiem miast”, tzw. ''„Przeklęcie miasta Agade”'', którego tekst powstał ok. 100 lat po upadku imperium akadyjskiego, opisuje upadek i porzucenie miasta Agade jako symbol upadku całego imperium. Źródła historyczne wskazują jednak, iż Agade zamieszkane było przez kolejne siedemnaście wieków. W okresie panowania [[III dynastia z Ur|III dynastii z Ur]] było siedzibą gubernatora jednej z prowincji. W prologu do [[Kodeks Hammurabiego|Kodeksu Hammurabiego]] opisana jest wciąż istniejąca w tym mieście świątynia E-ulmasz – świątynia bogini [[Isztar]]. Część miasta zamieszkana była jeszcze na pewno w okresach: kasyckim, nowoasyryjskim i nowobabilońskim. Ostatni raz miasto wspomniane jest w dokumencie datowanym na 29 rok panowania [[Dariusz I Wielki|Dariusza I Wielkiego]]<ref name=akkade>Harvey Weiss, hasło ''Akkade'', w: Eric M. Meyers (ed.), "The Oxford...'', s. 42.</ref>.
 
==Lokalizacja Agade==
Stołeczna pozycja Akadu, w czasach panowania dynastii akadyjskiej, czyniła je jednym z najważniejszych i najbogatszych ówczesnych miast Mezopotamii. Źródłem bogactwa były nie tylko łupy wojenne z licznych kampanii wojennych władców tejże dynastii, ale także bardzo mocna pozycja, jako ośrodka handlowego. Potężny port rzeczny na Eufracie był oknem na świat handlu w kierunku wschodnim. Dzięki niemu Akad utrzymywał stosunki handlowe z miastami na wybrzeżu [[Zatoka Perska|Zatoki Perskiej]] – [[Dilmun]] ([[Bahrajn]]), Magan ([[Oman]]), a także z miastami doliny [[Indus]]u.
Dokładna lokalizacja miasta pozostaje nieznana. Ze źródeł pisanych wiadomo, iż leżeć ono musiało w pobliżu miast [[Kisz]], [[Babilon]] i [[Sippar]]. Publikacja w 1972 roku raportu z dwóch badań powierzchniowych okolic Kisz (M. Gibson, "The City and Area of Kish", Miami 1972) podniosła na nowo kwestię lokalizacji stolicy Sargona. ''Išan Mizjad'', jedno ze stanowisk zidentyfikowanych w trakcie tych badań powierzchniowych, leżące pomiędzy Kisz a Babilonem, w pobliżu starożytnego koryta Eufratu, ze względu na jego lokalizację, topografię i historię zasiedlenia, zostało wskazane jako możliwy kandydat do identyfikacji z Agade<ref name=akkade />. Irackie wykopy sondażowe na stanowisku odsłoniły dowody na istnienie w tym miejscu osiedla z okresu panowania [[III dynastia z Ur|III dynastii z Ur]], ale nie dotarły do warstw akadyjskich. Analiza występowania Agade w tekstach historycznych zdaje się wskazywać jednak na lokalizację tego miasta ok. 50 km dalej na północny-wschód, u zbiegu rzek [[Tygrys (rzeka)|Tygrys]] i [[Dijala (rzeka)|Dijala]]<ref>Harvey Weiss, hasło ''Akkade'', w: Eric M. Meyers (ed.), "The Oxford...'', s. 43.</ref>.
 
{{Przypisy}}
 
==Bibliografia==
* Harvey Weiss, hasło ''Akkade'', w: Eric M. Meyers (ed.), "The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East", vol. I, Oxford University Press, New York-Oxford 1997, s. 41-44.
 
==Literatura (wybór)==
* M. Gibson, "The City and Area of Kish", Miami 1972.
* A.M. Mahdi, “Ishan Mizyad: Important centre agadéene”, ''Histoire et Archéologie'' 103 (1986), s. 65-67.
* G.J.P. McEwan, “Agade after the Gutian Destruction: The Afterlife of Mesopotamian City”, ''Archiv für Orientforschung'' 29 (1982), s. 8-13 (wzmianki o Agade w tekstach po upadku imperium).
* Ch. Wall-Romana, “An Areal Location of Agade”, ''Journal of Near Eastern Studies'' 49/3 (1990), s. 205-245 (dane epigraficzne dla lokalizacji Agade w pobliżu rzeki Tygrys).
* H. Weiss, “Kish, Akkad and Agade”, ''Journal of the American Oriental Society'' 95/3 (1975), s. 434-453.
 
[[Kategoria:Miasta starożytne]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Akad_(miasto)”