Język hurycki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m rozbudowa |
m cdn. |
||
Linia 1:
[[Plik:Hurrian-language-rus.PNG|thumb|Rozpowszechnienie języka huryckiego w II tysiącleciu p.n.e.]]
[[Plik:Hurritische hymne.gif|thumb|Hymn w języku huryckim; tekst z około 1400 rok p.n.e.]]
'''Język hurycki''' – wymarły język, używany
== Źródła do badań nad językiem huryckim ==
Język hurycki poświadczony jest w dokumentach, spisanych na tabliczkach glinianych [[Pismo klinowe|pismem klinowym]]<ref name="Uberti46">M. L. Uberti, ''Wprowadzenie do historii starożytnego Bliskiego Wschodu'', Warszawa 2010, s. 46.</ref>. Za źródła do badań nad nim uchodzą huryckie teksty, nazwy własne i geograficzne oraz wyrazy, odkryte w tekstach niehuryckich.
Najstarszym huryckim zabytkiem pisanym jest datowana na koniec III tysiąclecia p.n.e. inskrypcja [[Tiszatal]]a z [[Urkisz]]. Jest to dokument fundacyjny. Następnymi w kolejności chronologicznej są [[Dialekt babiloński|teksty babilońskie]] prawdopodobnie z [[Larsa|Larsy]]. Mają charakter religijny i magiczny. Na koniec XVIII wieku datowana jest dokumentacja religijna z [[Mari]]. Zachowało się sześć fragmentów tekstu. W egipskim [[Tell el-Amarna]] znaleziono tzw. "list z Mitanni", napisany przez [[Tuszratta|Tuszrattę]]. List należy do jednego z najważniejszych świadków języka huryckiego. Z XIV–XIII wieku p.n.e. pochodzą odkrycia z [[Hattusa]]. Zabytki stanowią najliczniejszy zbiór tekstów huryckich. Na ten sam okres datowane są teksty z [[Ugarit]], pisane między innymi w [[Alfabet ugarycki|alfabecie ugaryckim]]. Z XIII wieku p.n.e. pochodzą teksty z [[Emar]] o charakterze słownikowym, medycznym i magicznym, oraz z [[Cypr (wyspa)|Cypru]], co do których istnieje przypuszczenie, że zostały napisane w języku huryckim [[Pismo cypro-minojskie|pismem cypro-minojskim]]. Wyrazy huryckie w tekstach, pisanym innym językiem, odkryte zostały w źródłach z [[Arrapha]], [[Alalach]], Ugarit i Hattusa<ref>M. Popko, ''Huryci'', Warszawa 2005, s. 106.</ref>.
Hurycki jest [[Język ergatywno-absolutywny|językiem ergatywnym]]<ref name="Uberti46"/>, [[Aglutynacyjność|aglutynacyjnym]] i [[Języki polisyntetyczne|polisyntetycznym]]. Jego słownictwo miało liczne zapożyczenia z [[Język akadyjski|akadyjskiego]] i [[Język sumeryjski|sumeryjskiego]] (m.in. ''szarii'' – król, ''hikalli'' – pałac, ''tamkari'' – kupiec, ''tabali'' – kowal), co sugeruje, że [[Huryci]], zanim przybyli do Mezopotamii, byli ludem stosunkowo słabo rozwiniętym. W dostępnych tekstach huryckich dostrzegalne jest zróżnicowanie dialektalne. Najlepiej rozwinięte wydawały się dialekty zachodnie, prezentowane przez ''list z Mitanni'', znaleziska z Hattuszy oraz [[Ugarit]]<ref>M. Popko, ''Huryci'', Warszawa 1992, s. 108.</ref>. W II tysiącleciu p.n.e. język wzbogacił się o element indoirański. Tzw. ''marijannu'', dzięki umiejętności posługiwania się zaprzęgniętymi w konie rydwanami, przeniknęli na [[Wyżyna Armeńska|Wyżynę Armeńską]] i stworzyli podwaliny do powstania państwa [[Mitanni]]<ref name="Uberti47">M. L. Uberti, ''Wprowadzenie do historii starożytnego Bliskiego Wschodu'', Warszawa 2010, s. 47.</ref>.▼
▲Hurycki jest [[Język ergatywno-absolutywny|językiem ergatywnym]]<ref name="Uberti46"/>, [[Aglutynacyjność|aglutynacyjnym]] i [[Języki polisyntetyczne|polisyntetycznym]]. Jego słownictwo miało liczne zapożyczenia z [[Język akadyjski|akadyjskiego]] i [[Język sumeryjski|sumeryjskiego]] (m.in. ''szarii'' – król, ''hikalli'' – pałac, ''tamkari'' – kupiec, ''tabali'' – kowal), co sugeruje, że [[Huryci]], zanim przybyli do Mezopotamii, byli ludem stosunkowo słabo rozwiniętym. W dostępnych tekstach huryckich dostrzegalne jest zróżnicowanie dialektalne. Najlepiej rozwinięte wydawały się dialekty zachodnie, prezentowane przez ''list z Mitanni'', znaleziska z Hattuszy oraz [[Ugarit]]<ref>M. Popko, ''Huryci'', Warszawa
Język hurycki należał do [[Języki huro-urartyjskie|huro-urartyjskiej]] rodziny językowej, najprawdopobniej spokrewnionej z językami [[Języki północno-wschodniokaukaskie|nach-dagestańskimi]]. Jego kaukaskiego pochodzenia domyślano się już w XIX wieku, ale dopiero od wystąpienia językoznawców – [[Georgij Klimow|Georgija Klimowa]] i [[Jan Braun|Jana Brauna]] – w 1954 roku, hipoteza ta została przedstawiona szerszej publiczności<ref>M. Popko, ''Huryci'', Warszawa 1992, s. 107.</ref>. Późną formą huryckiego był [[Język urartyjski|urartyjski]]<ref name="Uberti47"/>.▼
▲Język hurycki należał do [[Języki huro-urartyjskie|huro-urartyjskiej]] rodziny językowej, najprawdopobniej spokrewnionej z językami [[Języki północno-wschodniokaukaskie|nach-dagestańskimi]]. Jego kaukaskiego pochodzenia domyślano się już w XIX wieku, ale dopiero od wystąpienia językoznawców – [[Georgij Klimow|Georgija Klimowa]] i [[Jan Braun|Jana Brauna]] – w 1954 roku, hipoteza ta została przedstawiona szerszej publiczności<ref>M. Popko, ''Huryci'', Warszawa
{{Przypisy}}
| |||