Żośle: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Jest pol. hist.: ''Żośle'' i to się zgadza. Brak źródeł na pol. wspołcz.
m WPCleaner (v1.09) z pomocą WP:CHECK - ISBN - błędna suma kontrolna dla ISBN-10
Linia 42:
| prawa_miejskie =
}}
'''Žasliai''' (pol. hist.: ''Żośle''<ref>''{{cytuj książkę|nazwisko=Zagórski |imię=Bogusław R. |nazwisko2=Głownia |imię2=Krzysztof |tytuł=Lietuvos Republikos žemėlapis. Mapa Republiki Litewskiej''. |wydawca=Echnateon, |miejsce=Celestynów 1991. ISBN|data=1990 |isbn=83-900076-20-6|oclc=174827254}}</ref> ) – [[miasteczka na Litwie|miasteczko na Litwie]], w [[Obwódokręg kowieński|obwodzieokręgu kowieńskim]], w gminie [[Gmina rejonowa Koszedary|Koszedary]], położona 7 km od miasta [[Koszedary]]. Położone nad jeziorem Žaslia (Žaslių ežeras), Liminas i Statkūniškės. Ludność: 818 mieszkańców (2001), siedziba gminy o tej samej nazwie (Žaslių seniūnija).
 
W Žasliai znajduje się [[neogotyk|neogotycki]] kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem św. Jerzego zbudowany w [[1902]] według projektu inż. Titenbruka.
Według Stryjkowskiego (1846), Žasliai jest bardzo starą osadą. Stryjkowski podaje, że książę litewski Kukuwojtis, syn Żywibunda, postawił na początku XIII w. nad jeziorem żosielskim posąg drewniany upamiętniający jego matkę Pojatę, córkę Kiernusa. Posąg ten był czczony przez lokalny lud. Potem, gdy uległ zniszczeniu na tym miejscu, na grobie Pojaty wyrosły lipy, które uznawano za święte. Istniała też pieśń o Pojacie.
Najstarsze wzmianki o Žasliai pochodzą z początku [[XV wiek]]u. Wówczas to właścicielem Žasliai był Janutis Volimontaitis (według innych źródeł Holimontaitis), administrator Trok z polecenia wielkiego księcia Witolda, a od 1413 r. wojewoda trocki, zamordowany wraz z trzema synami w 1432 r. Pierwszy kościół wzniesiono tam w [[1433]] pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, św. Jana i św. Barbary, konsekrowany przez biskupa wileńskiego Mikołaja Dzierzgowicza (1433-1462). Kościół ufundował Jan Nacz. W XV - XVI w. wieś Žasliai należała do wygasłej rodziny Naczów. Jan i Michał Naczowie w 1453 r. odnowili fundację kościoła w Žasliai. Po wygaśnięciu rodu Naczów Žasliai na mocy prawa obowiązującego na Litwie przypadły wielkiemu księciu litewskiemu, który w 1457 r. (rzekomo w tym samym roku 28 lutego Žasliai otrzymało prawa miejeskie) podarował je wojewodzie wileńskiemu Janowi Gosztołdowi. Po jego śmierci w 1458 r. przeszły we władanie syna, Marcina Gosztołda. W 1517 r. Goształdowie dokupili tam część ziemi aż do jeziora Żośle od niejakiego Sakowicza. Ostatnim spadkobiercą z tego rodu był Albert Gosztołd (zm. w 1539 r.), współtwórca Statutu Litewskiego i inicjatora tzw. Kroniki Bychowca.
Linia 66:
W 1833 r. w Żoślach było 15 karczm i tylko 6 sklepów.
 
W [[1847]] r. w Żoślach mieszkało 836 Żydów, w [[1897]] – 1325 na ogólną liczbę ludności 2000.
W 1865 r. w Żoślach było 87 domostw i 1042 mieszkańców (7 prawosławnych, 371 katolików, 22 starowierów i 653 żydów). W tym czasie w Żoślach mieścił się zarząd gminy, kościół parafialny, szkoła ludowa, 3 żydowskie domy modlitwy, 18 sklepów, 4 garbarnie, wiatrak. W folwarku skarbowym było jedno domostwo z 43 mieszkańcami (2 prawosławnych, 26 katolików i 5 żydów). Miasto miało prawo do 5 jarmarków rocznie (2 lutego, 23 kwietnia, 16 lipca, 15 sierpnia, 1 listopada).
 
Linia 73:
W 1902 r. w Żoślach wzniesiono neogotycki kościół pod wezwaniem św. Jerzego. W tym czasie proboszczem był ks. K. Kibelis.
 
W Żoślach bardzo dużo mieszkańców hodowało kozy, dlatego też mieszkańcy uprosili władze, aby linia kolejowa (budowana w latach 60. XIX w.) była położona trochę dalej od miasteczka. Standard życia w Żoślach przed [[1914]] r. był bardzo niski, stąd też wiele osób wyemigrowało (głównie do [[Stany Zjednoczone|USA]]), inni natomiast byli wspierani przez krewnych mieszkających za granicą.
 
Przed I wojną światową w Żoślach znajdowały się dwa żydowskie domy modlitwy, 3 żydowskie szkoły, biblioteka żydowska, [[Żydowski Bank Ludowy]], który liczył 148 członków oraz żydowska ochotnicza straż pożarna (ekwipunek ufundował jeden z byłych mieszkańców Żosiel, który wyemigrował do USA).
 
Rabinami w Żoślach byli: Yitzhak bar Shlomo-Zalman (później służył jako rabin i nauczyciel w [[Wilno|Wilnie]]); jego syn David i był rabinem przez 40 lat, aż do śmierci w [[1831]]; syn Davida, Menahem-Mendel (służył jako rabin w latach [[1834]]-[[1874]]1834–1874), następnie: Shaul bar Arye-Leib; Yitzhak-Meir Rabinovitz (później w Słobótce); R. Yitzhak-Eliezer-Leifman Szarszavsky [[1883]]-[[1888]]1883–1888 (później w [[Nieśwież]]u); R. Avraham-Haim Szas (wnuk R. Davida); ostatnim rabinem w Żoślach był R. Moshe Levine. Większość ludności żydowskiej z Żosiel wymordowano w [[1941]] r. i [[1943]] r. pod Koszedarami.
 
W [[1909]] r. mieszkało tam około 1600 osób. Istnieją tam pozostałości cmentarza żydowskiego. Dwa i pół kilometra od Žasliai znajduje się przystanek kolejowy Žasliai. Koło Žasliai istniał majątek ziemski Samuelów, który był własnością Henryka Juniewicza.
 
Przed [[1939]] r. w Žasliai mieszkało według spisu powszechnego 1037 Żydów i stanowili w miasteczku większość ludności. Usadowili się oni w pobliżu linii kolejowej i zajmowali się głównie handlem drewna i płodów rolnych, jak też rzemiosłem. Wtorek był dniem targowym w Žasliai. Kupcy żydowscy skupowali od rolników owoce, jagody, czereśnie i jabłka, które eksportowano przed 1914 r. do [[Rosja|Rosji]] i [[Niemcy|Niemiec]].
 
Przed drugą wojną światową w Žasliai było 51 sklepów żydowskich i jeden litewski, młyn należący do rodziny Twirbudów oraz gorzelnia.
Linia 96:
 
Z miasta pochodzili m.in.:
* kardynał [[Vincentas Sladkevičius]] ([[1920]]-[[2000]]1920–2000) - arcybiskup [[Kowno|Kowna]]
* ks. [[Adam Abramowicz (kanonik)|Adam Abramowicz]] ([[1881]]–[[1969]]1881–1969) - znany budowniczy kościołów
* [[Leopold Godowski]] (Leopold Godowsky) ([[1870]]-[[1938]]1870–1938) - amerykański pianista, kompozytor i pedagog pochodzenia polskiego.
 
==Bibliografia==