Karol Starmach: Różnice pomiędzy wersjami

Karol Starmach urodził się w galicyjskiej rodzinie chłopskiej. W 1918 r. zaciągnął się do wojska, biorąc udział w [[Bitwa o Lwów 1918-1919|bitwie o Lwów]] i [[Wojna polsko-bolszewicka|wojnie polsko-bolszewickiej]]. Po powrocie z wojny dokończył edukację i zajął się karierą naukową. Oprócz działalności ściśle naukowej, brał udział w akcji wspierania polskiej edukacji na [[Kresy Wschodnie|Kresach]], ucząc w gimnazjum w [[Dzisna (Białoruś)|Dziśnie]] (1922/1923). Aresztowany podczas [[Sonderaktion Krakau]], był więziony w [[Sachsenhausen (KL)|Sachsenhausen]] i [[Dachau (KL)|Dachau]]. W tym obozie nosił numer 5261. Zwolniony, prawdopodobnie za wstawiennictwem niemieckiego hydrobiologa [[August Thienemann|Augusta Thienemanna]] powiadomionego o sprawie przez Bolesławę Starmachową, 30 kwietnia 1940 r. Po uwolnieniu powrócił do pracy naukowej,. biorącJako jednocześniewykładowca udziałuczestniczył akcjach konspiracyjnych, nie tylko dającw [[tajne komplety|tajnych kompletach]] studentomdla studentów UJ,. aleAktywnie również wchodzącdziałał w konspiracyjnekonspiracyjnych strukturystrukturach [[Polskie Państwo Podziemne|Polskiego Państwa Podziemnego]] (Okręgowe Biuro Oświaty i Kultury w Krakowie) i [[Stronnictwo Ludowe Roch|Stronnictwa Ludowego „Roch”]]. Po wojnie (w lipcu 1946 r.) wstąpił do [[Polskie Stronnictwo Ludowe (1945-1949)|PSL]], zostając następnie przewodniczącym grodzkiego koła tej partii w Krakowie. Został radnym Krakowa. Działał w Radzie Naukowej dla Ziem Odzyskanych. W ramach represji władz komunistycznych wobec PSL został skazany w 1947 r. przez [[Wojskowe sądy rejonowe|WSR]] na 10 lat więzienia i 5 lat utraty praw obywatelskich. Przetrzymywany był w [[Areszt Śledczy Warszawa-Mokotów|areszcie mokotowskim]] i [[Zakład Karny Wronki|więzieniu we Wronkach]]. Po interwencji Bolesławy Starmachowej u [[Teodor Marchlewski|Teodora Marchlewskiego]] (biologa związanego z władzami komunistycznymi, niegdyś współpracującego ze Starmachami) został zwolniony po 2,5 roku (w maju 1950 r.), zostając jednak pozbawionym praw obywatelskich i stopni naukowych do roku 1952. Od tego czasu mógł się poświęcić nauce, przewodnicząc jeszcze Sekcji Ichtiologicznej Komitetu Naukowego przy Ministerstwie Rolnictwa, jednak nie mógł uzyskać tytułu [[profesor zwyczajny|profesora zwyczajnego]] nadawanego formalnie przez władze. Wyrok w jego sprawie unieważniono dopiero w 1989 r., co było [[Rehabilitacja prawna|rehabilitacją]] jedynie pośmiertną<ref name="pth">{{cytuj stronę|url=http://www.pth.home.pl/portal/index.php?option=com_content&task=view&id=158&Itemid=108|tytuł=Prof. Karol Starmach |autor=Andrzej Kownacki|data=2011-06-01|opublikowany=Polskie Towarzystwo Hydrobiologiczne|język=pl|data dostępu=2011-10-19}}</ref>.

Przy okazji badań ichtiologicznych, jeszcze przed wojną rozpoczął badania nad [[Zanieczyszczenia wody|zanieczyszczeniami wód]], które kontynuował m.in. na Politechnice Śląskiej powołując odrębną katedrę poświęconą temu zagadnieniu. Docenturę uzyskał dzięki pracy „Badania sestonu górnej Wisły i Białej Przemszy”, a dalsze badania biologii rzek górskich sprawiły, że stał się specjalistą od ekologii [[zbiornik zaporowy|zbiorników zaporowych]], a także ogólnie zagospodarowania obszarów górskich. StosowanyPraktyczna wymiaraspekt jego badań pozwolił na ich kontynuowanie nawet w warunkach okupacji niemieckiej (m.in. na [[Jezioro Rożnowskie|Zbiorniku Rożnowskim]]) i w okresie pozbawienia praw obywatelskich w czasach stalinowskich. Powołana przez niego stacja nad [[Jezioro Goczałkowickie|Zbiornikiem Goczałkowickim]] była pierwszą w Europie placówką poświęconą kompleksowemu, wieloletniemu [[monitoring jakości wód|monitorowaniu ekologii wód]] zbiornika zaporowego<ref name="pth" /> (zamkniętą w latach 90. XX w.)

[[Takson]]y, którychktóre jestjako [[autor nazwy (botanika)|autorem]], czyli jako pierwszy opisał]] w sposób naukowy, są oznaczone symbolem '''Starmach''' (czyli w tym przypadku nie skrótem, a po prostu pełnym nazwiskiem)<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.ipni.org/ipni/idAuthorSearch.do;jsessionid=B15717B559AC7EF5EE069BD16CC944D3?id=10036-1&back_page=%2Fipni%2FeditAdvAuthorSearch.do%3Bjsessionid%3DB15717B559AC7EF5EE069BD16CC944D3%3Ffind_abbreviation%3D%26find_surname%3Dstarmach%26find_isoCountry%3D%26find_forename%3D%26output_format%3Dnormal|tytuł=Starmach, Karol (1900-1988) |opublikowany=[[International Plant Names Index|IPNI]]|język=en|data dostępu=2011-10-19}}</ref>. Należy do nich [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] [[złotowiciowce|złotowiciowca]] ''Chrysodesmis'', a jednocześnie – jako że według obecnej wiedzy jest to [[takson monotypowy]] – gatunek ''[[Chrysodesmis gloeophila]]'', opisany w roku 1970<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.algaebase.org/search/genus/detail/?genus_id=44703|tytuł=</em>Chrysodesmis <em>Starmach, 1970: 192|autor=M.D. Guiry, G.M. Guiry|opublikowany=AlgaeBase|język=en|data dostępu=2011-10-23}}</ref>, złotowiciowiec ''[[Pseudokephyrion tatricum]]'' (Juris) Starmach<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.algaebase.org/search/species/detail/?species_id=139961|tytuł=</em>Pseudokephyrion tatricum<em> (Juris) Starmach|opublikowany=AlgaeBase|język=en|data dostępu=2011-10-24}}</ref>, [[różnowiciowce|różnowiciowiec]] ''[[Centritractus ellipsoideus]]'' Starmach<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.algaebase.org/search/species/detail/?species_id=139932|tytuł=</em>Centritractus ellipsoideus<em> Starmach|opublikowany=AlgaeBase|język=en|data dostępu=2011-10-24}}</ref>, [[zielenice|zielenica]] ''[[Entocladia cladophorae]]'' (Hornby) Starmach<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.algaebase.org/search/species/detail/?species_id=3652|tytuł=</em>Entocladia cladophorae<em> (Hornby) Starmach|opublikowany=AlgaeBase|język=en|data dostępu=2011-10-24}}</ref>, [[bruzdnice|bruzdnica]] ''[[Peridiniopsis lenticula]]'' (Bergh) Starmach<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.algaebase.org/search/species/detail/?species_id=60249| tytuł=</em>Peridiniopsis lenticula<em> (Bergh) Starmach|opublikowany=AlgaeBase|język=en|data dostępu=2011-10-24}}</ref> i in. Niektóre opisane przez niego taksony okazałynie utrzymały pierwszeństwa, okazało się jużże były opisane wcześniej przez innych naukowców. Dotyczy to np. ''Gloeodinium cracoviense'' Starmach 1963, które uznano za [[synonim]] ''[[Hemidinium nasutum]]'' F.Stein 1883<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.algaebase.org/search/species/detail/?species_id=55867|tytuł=</em>Gloeodinium cracoviense<em> Starmach|opublikowany=AlgaeBase|język=en|data dostępu=2011-10-24}}</ref>, ''Chlorhormidium flaccidum'' f. ''aquaticum'' (Heering) Starmach, uznanego za synonim ''[[Klebsormidium mucosum]]'' (Boye Petersen) Lokhorst in Lokhorst & W. Star 1985<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.algaebase.org/search/species/detail/?species_id=139768|tytuł=</em>Chlorhormidium flaccidum<em> f. </em>aquaticum<em> (Heering) Starmach|opublikowany=AlgaeBase|język=en|data dostępu=2011-10-24}}</ref>, ''Chlorhormidium flaccidum'' var. ''nitens'' (Meneghini) Starmach, uznanego za synonim ''[[Klebsormidium nitens]]'' (Meneghini) Lokhorst 1996<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.algaebase.org/search/species/detail/?species_id=63079|tytuł=</em>Chlorhormidium flaccidum<em> var. </em>nitens<em> (Meneghini) Starmach|opublikowany=AlgaeBase|język=en|data dostępu=2011-10-24}}</ref>. Z kolei inne uznano za przedstawicieli innego rodzaju, więc zachowano pierwszeństwo Starmacha, ale zmieniono ich nazwy, jak ''Chroococcus niger'' Starmach 1934 – obecnie ''[[Chamaesiphon niger]]'' (Starmach) Golubic 1967<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.algaebase.org/search/species/detail/?species_id=54592|tytuł=</em>Chroococcus niger<em> Starmach|opublikowany=AlgaeBase|język=en|data dostępu=2011-10-24}}</ref>, ''Batrachospermum capense'' Starmach ex O.Necchi & S.Kumano 1984 – obecnie ''[[Kumanoa capensis]]'' (Starmach ex Kumano & Necchi) Necchi & Vis 2009<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.algaebase.org/search/species/detail/?species_id=52048|tytuł=</em>Batrachospermum capense<em> Starmach ex O.Necchi & S.Kumano|opublikowany=AlgaeBase|język=en|data dostępu=2011-10-24}}</ref>, ''Chlamydomonas rostafinskii'' Starmach & Kawecka 1965 – obecnie ''[[Chloromonas rostafinskii]]'' (Starmach & Kawecka) Gerloff & Ettl 1970<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.algaebase.org/search/species/detail/?species_id=116954|tytuł=</em>Chlamydomonas rostafinskii<em> K.Starmach & B.Kawecka|opublikowany=AlgaeBase|język=en|data dostępu=2011-10-24}}</ref> i in.