|
}}
'''Kadzielnica Gozberta''' - [[romanizm|romański]] [[trybularz]] wykonany około 1100 roku, najprawdopodobniejna wterenie [[Nadrenia|Nadrenii]] lub [[Lotaryngia|Lotaryngii]], z uwzględnieniem [[Trewir]]zeu. Twórcą dzieła jestbył najprawdopodobniej Gozbert (Gozbertus), który miał wykonać trybularz w oparciu o ''[[Schedula diversarum artium]]'' ("Zbiór przepisów o sztukach rozmaitych") pióra [[Teofil Prezbiter|Teofila Prezbitera]]. Obecnie kadzielnica prezentowana jest w [[skarbiec katedralny w Trewirze|skarbcu]] [[Katedra św. Piotra w Trewirze|katedralnym]] w [[Trewir]]ze ([[Nadrenia-Palatynat]], [[Niemcy]]). Cenny przykład romańskiego rzemiosła artystycznego i średniowiecznej syntezy dwóch wątków ikonograficznych, wizji [[Świątynia Salomona|Świątyni Salomona]] oraz [[Niebiańskie Jeruzalem|Niebiańskiego Jeruzalem]].
===Wygląd===
Kadzielnica Gozberta jest odlana z [[brązy|brązu]], [[rzeźba|rzeźbiona]] i [[złoto|pozłacana]]. Ma wysokość 21,5 cm. i szerokość 8.5 cm. Składa się z czary z pokrywą mieszczącej wewnątrz palenisko, pięciu łańcuszków ujętych w nasadkę z uchwytem. Czara wraz pokrywą mają formę architektoniczną. Jest to zminiaturyzowana i stylizowana świątynia na planie centralnym zbliżonej do [[krzyż grecki|krzyża greckiego]]. Każdy bok zamknięty jest prostokątnie, na osi ma wybrzuszenie przypominające absydę ozdobione stylizowanymi ażurowymi arkadkami. Ścianki zdobią grawerowane motywy architektoniczne i inskrypcje, ponadto mają ażury w formie okienek o półkolistym zamknięciu. U dołu paleniska ażurowe ornamenty roślinne oraz figurki-atlanty[[atlant]]y postaci, których tożsamość poświadczają inskrypcje. Są to prorocy ze [[Stary Testament|Starego Testamentu]]: [[Aaron]], [[Mojżesz]], [[Izajasz]] i [[Jeremiasz]]. Palenisko stoi na okrągłej podstawie, na której widnieje inskrypcja o treści: + HAEC · TV · QVESO · VIDENS · GOZBERTVS · SIT · PETE · VIVENS. W dolnej partii pokrywy formy architektoniczne powtarzają górną część paleniska. Powyżej znajduje się rozbudowane zwieńczenie, złożone z piętrzących się form: półkolistych konch, dwuspadowych daszków, ażuroweażurowych ścianek. Na daszkach figurki postaci ze Starego Testamentu, [[Kain i Abel|Abla]] z owcą, [[Melchizedek]]a z chlebem i kielichem, [[Abraham]]a trzymającego w rękach swojego syna, oraz [[Izaak]]a błogosławiącego [[Jakub (postać starotestamentowabiblijna)|Jakuba]] oraz [[Melchizedek]]a z chlebem i kielichem. U góry, w narożach cztery kopułki na ażurowych, arkadowych bębnachtamburach. Całość wieńczy wieżyczka, z tronującym królem [[Salomon (król Izraela)|Salomonem]] w otoczeniu czternastu lwów. Król Izraela został ukazany w pełni królewskiego majestatu, na jego skroniach spoczywa [[korona (atrybut)|korona]] z motywami ''[[fleur-de-lis]]'', w rękach dzierży [[berło]] i [[jabłko (atrybut)|jabłko]] w typie ''[[globus cruciger]]''. Nasadka ma formę ażurowej kopułki z otworami na łańcuszki, na nim osadzony jest okrągły uchwyt. Nasadkę zdobią wizerunki apostołów, [[Piotr Apostoł|Piotra]], [[Paweł z Tarsu|Pawła]], [[Jakub Większy Apostoł|Jakuba Starszego]] i [[Jan Ewangelista|Jana]] oraz smoki w narożach. Na zwieńczeniu kopułki pełnoplastyczna figurka Chrystusa[[Chrystus]]a tronującego.
===Analiza===
Kadzielnica Gozberta zawiera bogaty program ikonograficzny, którego główną treścią jest historia Zbawienia, a dopełnieniem miał być unoszący się dym kadzidła symbolizujący nieśmiertelność i boski wymiar Chrystusa. Postaci proroków są aluzją do zapowiedzi Nowego Przymierza i zbawczej Ofiary Chrystusa, zapowiedzianej przez Abla, patriarchę Abrahama i kapłana Melchizedeka. Ten ostatni trzyma chleb i kielich z winem, co jest dopełnieniem zapowiedzi Eucharystii. Synteza Starego i Nowego Testamentu dotyczy także wymiaru królewskiego, królestwo Salomona zapowiada najwyższą władzę Chrystusa. Gozbert, domniemany twórca trybularza upamiętnił siebie w inskrypcji gdzie prosi widza o modlitwę za niego.
Swoją architektoniczną formą trewirska kadzielnica ma symbolizować wspomnianą w starotestamentowej [[Księga Królewska|Księdze Królewskiej]] Świątynię Jerozolimską i Niebiańską Jerozolimę, o której mówi kończąca Nowy Testament [[Apokalipsa św. Jana]] (Ap. 21, 9-21). Jest to nawiązanie o charakterze czysto ideowym. Od strony formalnej widoczne są różnice między opisami biblijnymi a formą kadzielnicy. Tego typu powiązanie symboliki z formą trybularzy upowszechnił [[Teofil Prezbiter]] w Trzeciej Księdze ''[[Schedula diversarum artium]]'', gdzie autor odwołuje się głównie do tekstu Apokalipsy (Ap. 21, 9-21), jednakże w teoriach dość swobodnie odwołuje się do tego źródła, wprowadzając rozmaite elementy typowe dla ówczesnych kierunków artystycznych. W swoim traktacie o kadzielnicach Teofil polecał łączenie wątków staro i nowotestamentowych w celu wyeksponowania rozmaitych programów ikonograficznych.
Nie da się sprecyzowaćprecyzyjnie określić pierwotnego miejsca kadzielnicy,dla któraktórego wkadzielnica została wykonana. W historii sztuki znana jest od jej1846 roku, kiedy to została odnalezienia, w kościele w [[Buchholz]] k. [[Manderscheid]].
odnalezienia w 1846, w kościele w Buchholz k. Manderscheid.
===Bibliografia===
|
