Wikipedysta:Nicola Six/brudnopis2: Różnice pomiędzy wersjami

Po kolejnych wyborach rząd zaakceptował kontynuację programu, wprowadzając jednak kilka zmian, w tym redukcję ilości testów z pięciu do trzech lotów. Na pierwszy start rakiety wybrano rok 1968<ref name="f5">{{cytuj stronę | url =http://www.fathom.com/course/21701717/session5.html | tytuł =Black Arrow: British Rocket Science and the Cold War | data dostępu = 2011-11-18| autor =Science Museum | opublikowany = | praca = | data = | język = }}</ref>.

 

 

Początkowo budową rakiety zarządzała spółka Saunders-Roe, która w 1964 roku połączyła się w Westland Aircraft. Westland był później głównym wykonawcą programu Black Arrow. Zamontował pierwszy i drugi stopień rakiety w [[East Cowes]] na wyspie [[Isle of Wight]]. Spółka [[Bristol Siddeley]] wyprodukowała silniki do pierwszego i drugiego członu we wsi [[Ansty]] w hrabstwie [[Warwickshire]]. Wypróbowano je w jeszcze w fabryce, a następnie przetransportowano na Isle of Wight i umieszczono w rakiecie. Po raz kolejny silniki pierwszego członu wystrzelono w [[High Down]]<ref name="highdown">{{cytuj stronę | url =http://www.hengistbury-head.co.uk/hengistbury-head-highdown.php | tytuł =High Down, Isle of Wight | data dostępu = 2011-11-18| autor =Bill Rees | opublikowany = | praca = | data = | język = }}</ref>. [[Bristol Aerojet]] wyprodukował w [[Somerset]] trzeci stopień, a przedsiębiorstwo [[Explosive Research and Development Establishment]] wyprodukowało dla niego silnik wykorzystujący [[Rakieta na paliwo stałe|paliwo stałe]] w [[Waltham Abbey]] w hrabstwie [[Essex]]<ref name="HSL"/>. Za projekt i połączenie członu odpowiedzialny był zakład [[Rocket Propulsion Establishment]]<ref name="HSL"/> z siedzibą w [[Westcott (Buckinghamshire)|Westcott]] w hrabstwie [[Buckinghamshire]].

Pierwszy i drugi człon Black Arrow zasilane były naftą RP-1, spalaną z użyciem stężonego nadtlenku wodoru jako [[utleniacz|utleniacza]]<ref name="spaceshift"/>. W porównaniu z wieloma ówczesnymi systemami rakietowymi w Black Arrow wymagany był większy zbiornik na utleniacz, ponieważ optymalny skład mieszaniny wynosił w niej około 7%<ref name="h2o">{{cytuj stronę | url =http://www.astronautix.com/props/h2oosene.htm | tytuł =H2O2/Kerosene | data dostępu = 2011-11-18| autor =Mark Wade | opublikowany = | praca = | data = | język = }}</ref>. Zbiorniki na utleniacz zlokalizowane były poniżej zbiorników paliwa zgodnie z praktyką umieszczania gęstszego materiału napędowego na dole rakiety tak, aby obniżyć [[środek masy]] i ułatwić sterowanie rakietą<ref name="HSL"/>. Takie rozmieszczenie zapoczątkowały [[Niemcy]] i [[Stany Zjednoczone]], z kolei [[Związek Radziecki]] umieszczał zbiorniki na utleniacz powyżej zbiorników paliwa, dzięki czemu te położone niżej mogły być uzupełniane jako pierwsze<ref name="soyuz">{{cytuj stronę | url =http://www.astronautix.com/lvs/soyuz.htm | tytuł =Soyuz | data dostępu = 2011-11-18| autor =Mark Wade | opublikowany = | praca = | data = | język = }}</ref>.

 

 

Pierwszy człon zasilano pojedynczym silnikiem [[Gamma (silnik)|Gamma 8]], który pracował przez 127 sekund<ref name="VE"/>. Był to ośmiokomorowy silnik, pochodzący od silnika Gamma 301, używanego w rakiecie Black Knight. Liczył 6,9 m długości, a jego średnica wynosiła 2 m, podobnie jak średnica [[Francja|francuskiej]] Coralie<ref name="VE"/>, użytej jako drugi człon rakiety [[Europa (rakieta)|Europa]]. W Black Arrow zastosowano tę samą średnicę co w Coralie, żeby zachować zgodność z rakietą [[Blue Streak]], która stanowiła pierwszy człon Europy<ref name="VE"/>. To pozwoliłoby na zwiększenie ładunku użytecznego Black Arrow i umożliwiłoby Wielkiej Brytanii użycie pierwszego członu Black Arrow jako wsparcia dla Coralie<ref name="dimensions">{{cytuj stronę | url =http://www.astronautix.com/lvs/soyuz.htm | tytuł =BA Sectional | data dostępu = 2011-11-18| autor =Mark Wade | opublikowany = | praca = | data = | język = }}</ref>. Z tego względu wszystkie wymiary w oryginalnej dokumentacji podano w jednostkach obowiązujących w Wielkiej Brytanii, nie licząc średnicy pierwszego członu, którą podano w [[metr|metrach]]<ref name="VE"/>.

 

[[Image:Black Arrow 2.jpg|thumb|left| Dwa pierwsze człony i otwarta osłona ładunku użytecznego lotu R4 na wystawie w Muzeum Nauki w Londynie.]]

 

Po nieco ponad minucie od wypalenia się paliwa w trzecim członie oddzielano ładunek użyteczny i wykorzystywano gazogeneratory, aby oddalić od siebie statek kosmiczny i wystrzelony górny człon<ref name="VE"/>. Zwłoka pomiędzy wypaleniem silnika a separacją miała na celu zmniejszenie ryzyka ponownego kontaktu górnego członu z ładunkiem użytecznym, czemu zagrażała pozostała siła ciągu. Mimo to, po separacji statku kosmicznego, w trakcie lotu R3, górny człon zderzył się z satelitą Prospero<ref name="VE"/>, uszkadzając jedną z anten komunikacyjnych statku<ref name="parkin">{{cytuj stronę | url =http://adsabs.harvard.edu/abs/1975JBIS...28..263P | tytuł =The performance of Black Arrow in the launch of the Prospero satellite | data dostępu = 2011-11-19| autor =L.W. Parkin}}</ref>. Jednak statek nadal mógł z powodzeniem ukończyć misję<ref name="parkin"/>. W locie R3 wznoszenie się trwało 710 sekund (11,8 min) od startu do separacji statku kosmicznego<ref name="VE"/>.

W latach 1969–1971 wystrzelono cztery rakiety Black Arrow. Pierwsze dwa loty było tylko demonstracyjne, w których trzeci człon i ładunek nie spełniały żadnych funkcji, a służyły samym tylko testom. W trakcie pierwszego lotu awaria elektryczna spowodowała, że komory spalania pierwszego członu obracały się tam i z powrotem<ref name="failures">{{cytuj książkę | nazwisko =Harland | imię =David M. | nazwisko2 =Lorenz | imię2 =Ralph D. | inni =John Mason, Alex Whyte | tytuł =Space Systems Failures | wydanie =2006 | wydawca =Springer-Praxis | miejsce =Berlin | data = | rok =2005 | miesiąc = | strony =97-98 | isbn =0-387-21519-0 }}</ref>. Rakieta kołysała się niepewnie, zanim jeszcze opuściła płytę, a około minuty później zaczęła się rozpadać. Silnik pierwszego członu zawiódł, po czym rakieta zaczęła opadać z powrotem na ziemię i została zniszczona przez system bezpieczeństwa<ref name="once">{{cytuj stronę | url =http://www.space.co.uk/DataBank/VideoGallery/OnceWeHadARocket/tabid/682/Default.aspx | tytuł =Once We Had A Rocket | data dostępu = 2011-11-19| autor =Mathew Stracy, Joe Myerscough | opublikowany = | praca = | data = | język = }}</ref>. Drugi lot zakończył się sukcesem. Pierwszy kompletny lot rakiety odbył się dopiero za trzecim razem, 2 września 1970 roku. Była to pierwsza brytyjska próba wystrzelenia satelity. Nie udała się ze względu na wyciek w systemie zwiększania ciśnienia utleniacza, który spowodował jego zbyt wczesne wyłączenie się. Trzeci człon wystrzelił, ale rakieta nie dotarła na orbitę. [[Ponowne wejście w atmosferę|Weszła ponownie w atmosferę]] nad [[Zatoka Karpentaria|Zatoką Karpentaria]]<ref name="black">{{cytuj stronę | url =http://www.spaceuk.org/ba/ba.htm | tytuł =Black Arrow | data dostępu = 2011-11-19| autor =C. N. Hill| opublikowany = | praca = | data = | język = }}</ref>. Czwarty lot z powodzeniem wyniósł satelitę Prospero na orbitę, dzięki czemu Wielka Brytania została [[Lista pierwszych startów orbitalnych według krajów|szóstym]] krajem, któremu udało się wynieść satelitę na orbitę za pomocą rakiety nośnej skonstruowanej w kraju. Satelita, zwana także X-3, zyskała nazwę Prospero na cześć bohatera sztuki [[William Szekspir|szekspirowskiej]] [[Burza (sztuka)|''Burza'']]. Nazwę wybrano jako aluzję do wydarzeń, mających miejsce w samej sztuce, w której magik Prospero rezygnuje ze swych mocy<ref name="inspace">{{cytuj stronę | url =http://www.webcitation.org/5hTL2hFDA | tytuł =Black Arrow | data dostępu = 2011-11-19| autor =Stephen O'Brien| opublikowany = | praca = | data = | język = }}</ref>. Zanim zakończono program Black Arrow, planowano nadać satelicie nazwę Puck na cześć bohatera [[Sen nocy letniej|''Snu nocy letniej'']] <ref name="spaceshift"/>.

 

 

{| class="wikitable"

Program został zakończony ze względów ekonomicznych. Minister obrony uznał, że tańsze dla przyszłych lotów będzie użycie amerykańskiej rakiety Scout, która miała podobną pojemność ładunku użytecznego<ref name="cancellation"/>. Przed zakończeniem projektu Black Arrow [[NASA]] zaoferowała wyniesienie brytyjskich ładunków użytecznych na orbitę za darmo, ale odrzucono tę ofertę w następstwie decyzji o zakończeniu projektu<ref name="VE"/>.

 

 

[[Image:Black Arrow R3 Stage 1.JPG|thumb|right| Pierwszy człon rakiety Black Arrow R3 po powrocie na ziemię został umieszczony na wystawie w William Creek.]]

 

 

Na rok 2011 Wielka Brytania jest jedynym krajem, który z powodzeniem opracował, a potem porzucił możliwość wystrzeliwania satelity na orbitę<ref name="BBC">{{cytuj stronę | url =http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/3388535.stm | tytuł =Britain's first space pioneers | data dostępu = 2011-11-19| autor =Brian Wheeler| opublikowany = | praca = | data = | język = }}</ref>. Pozostałe kraje, którym udało się wypracować podobne możliwości, utrzymały je w ramach własnych programów kosmicznych lub – tak jak w przypadku Francji – w ramach udziału w programie [[Ariane]]<ref name="BBC"/>.