Wersja z 04:11, 4 kwi 2011 edytuj 195.229.242.60 (dyskusja) szablon, integracja (autorzy: [[Wikipedysta:]], [[Wikipedysta:]]... ← poprzednia edycja		Wersja z 13:46, 20 gru 2011 edytuj anuluj edycję Nurni (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 6734 edycje zintegrowane z Judea (kraina) następna edycja →
Linia 1: {{Koordynaty\|31\|32\|\|N\|35\|05\|\|E\|umieść=na górze\|zapis=kątowo}} ~~{{integruj\|Judea (kraina)}}~~ [[Plik:~~Judea3~~Judean Desert Wadi Qelt.jpg\|thumb\|~~Mapa Judei za Heroda Wielkiego~~200px\|Judea]] [[Plik:Judea 2 by David Shankbone.jpg\|thumb\|Wzgórza na pustyni w Judei]]▼ '''Judea''' ([[Język hebrajski\|hebr.]] יהודה, ''Yāhūdhā'', [[Język arabski\|arab.]] ''Jahuza'', [[greka klasyczna\|gr.]] Ιουδαία, [[łacina\|łac.]] ''Iudaea'') - górzysta kraina geograficzna położona w historycznej środkowej części [[Izrael]]a. Obecnie terytorium to jest podzielone pomiędzy [[Izrael\|Izraelem]] a [[Autonomia Palestyńska\|Autonomią Palestyńską]]. Judea to nazwa [[Królestwo Judy\|Judy]] używana od [[IV wiek p.n.e.\|IV w. p.n.e.]] po przejęciu władzy nad Judą przez [[Grecy\|Greków]]. == Geografia == ▲[[Plik:Judea 2 by David Shankbone.jpg\|thumb\|200px\|Wzgórza na pustyni w Judei]] Judea to górzysty rejon, który można scharakteryzować jako górzystą [[pustynia\|pustynię]]. [[Góry Judzkie]] dochodzą do wysokości 1020 [[metr\|m]] [[n.p.m.]] (góra Hebron na południu). Wzgórza obniżają się w kierunku południowym dochodząc do wysokości 400 [[metr\|m]] [[n.p.m.]] Geograficznie rejon można podzielić na: wzgórza Hebronu, siodło Jerozolimy, wzgórza Betlejem i [[Pustynia Judzka\|pustynię Judzką]], która dochodzi do [[Morze Martwe\|Morza Martwego]]. Na południu Judea przechodzi w [[Pustynia Negew\|pustynię Negew]], na której dominują nagie skaliste szczyty oraz potężne płaskowyże poprzecinane głębokimi kanionami. Głównymi miastami Judei są: [[Jerozolima]], [[Betar Illit]], [[Betlejem]], [[Efrata]], [[Gusz Ecjon]], [[Jerycho]] i [[Hebron]]. == Historia == Między [[X wiek p.n.e.\|X]] a [[VI wiek p.n.e.\|VI w. p.n.e.]] istniało tu [[królestwo Judy]] ze stolicą w [[Jerozolima\|Jerozolimie]]. Powstało po śmierci króla [[Salomon (król Izraela)\|Salomon]]a i rozpadzie [[zjednoczone królestwo Izraela\|Izraela]] (ok. 930 p.n.e.) na królestwo północne ([[Królestwo Izraela (państwo północne)\|Izrael]]) ze stolicą w [[Samaria\|Samarii]] i południowe (Judę). Juda została podbita została przez władcę babilońskiego Nabukadnezara II ([[Nabuchodonozor II\|Nabuchodonozora II]]) w [[586 p.n.e.]], a znaczna część jej ludności została uprowadzona do [[Babilon]]u ([[niewola babilońska]] [[Izraelici\|Żydów]]). Po podbiciu państwa babilońskiego przez [[Starożytna Persja\|Persów]] Juda została przekształcona w perską prowincję Jehud o dużym stopniu autonomii. Po jej zajęciu przez [[Aleksander Macedoński\|Aleksandra Macedońskiego]] w roku [[IV wiek p.n.e.\|332 p.n.e.]] upowszechniła się grecka nazwa Judy, [[Judea]]. === Okres panowania rzymskiego === [[Plik:Judea3.jpg\|thumb\|200px\|Mapa Judei za Heroda Wielkiego]] Po [[powstanie Machabeuszów\|powstaniu Machabeuszów]] w [[II wiek p.n.e.\|II w. p.n.e.]] Judea odzyskała niezależność pod władzą [[Machabeusze\|Machabeuszów]]. W połowie [[I wiek p.n.e.\|I w. p.n.e.]] (pomiędzy [[63 p.n.e.]] a [[55 p.n.e.]]) dostała się w sferę wpływów [[starożytny Rzym\|rzymskich]]. Początkowo Rzymianie zarządzali Judeą przy pomocy podległych lokalnych władców (Machabeusze, [[Herod I Wielki\|Herod]]). Od [[6]] r. n.e. obszar Judei, [[Samaria\|Samarii]] i [[Galilea\|Galilei]], czyli cała [[Palestyna]], stał się, pod nazwą Judea, częścią [[prowincje rzymskie\|rzymskiej prowincji]] [[Syria (prowincja rzymska)\|Syrii]]. W odległości około 11 [[Kilometr\|km]] na południe od [[Jerozolima\|Jerozolimy]] król [[Herod I Wielki]] wybudował na wzgórzu swój pałac i fortecę [[Herodion]]. U podnóża góry powstało miasto, w którym król został pochowany. == Zobacz też ==▼ * [[Judea (kraina)\|Judea]] ▲== Zobacz ~~też~~także == * [[Geografia Izraela]] * [[Góry Judzkie]] * [[Chronologia królów Judy i Izraela Edwina Thielego]] * [[Starożytny Izrael]] {{Commonscat\|Judean Desert}} {{Regiony geograficzne Izraela}} {{Prowincje rzymskie}} Linia 19 ⟶ 38: [[Kategoria:Geografia starożytnego Izraela]] [[Kategoria:Powstanie machabejskie]] [[Kategoria:Regiony Izraela]] [[Kategoria:Regiony Palestyny]] [[Kategoria:Regiony i krainy historyczne Azji]] ~~[[gd:Judea]]~~ ~~[[ar:يهودية (منطقة)]]~~ ~~[[bg:Юдея]]~~ [[ca:Judea]] [[cv:Иудея]]▼ ~~[[cs:Judsko]]~~ ~~[[da:Judæa]]~~ [[de:Judäa]] ~~[[el:Ιουδαία]]~~ [[en:Judea]] [[es:Judea]] [[eo:~~Judeo~~Judio]] [[eufi:~~Judea~~Juudea]] ~~[[fa:یهودیه]]~~ ~~[[fo:Judea]]~~ [[fr:Judée]] ~~[[gl:Xudea]]~~ ~~[[ko:유대]]~~ [[hr:Judeja]]▼ ~~[[id:Judea]]~~ ~~[[os:Иудей]]~~ ~~[[it:Giudea]]~~ [[he:יהודה (חבל ארץ)]] ▲[[hr:Judeja]] [[ja:ユダヤ]] [[ka:იუდეა]] ~~[[lv:Jūdeja]]~~ ~~[[hu:Júdea]]~~ ~~[[mr:जुदेआ]]~~ ~~[[nah:Iudea]]~~ [[nl:Judea]] [[jann:~~ユダヤ~~Judea]] [[no:Judea]] ~~[[nn:Judea]]~~ ~~[[nrm:Palestène]]~~ ~~[[oc:Juda]]~~ ~~[[nds:Judäa]]~~ [[pt:Judeia]]▼ ~~[[ru:Иудея]]~~ ~~[[simple:Judea]]~~ [[sk:Júdsko]] ▲[[pt:~~Judeia~~Judéia]] ▲[[cvru:Иудея]] [[sr:Јудеја]] [[sh:Judeja]] ~~[[fi:Juudea]]~~ [[sv:Judeen]] ~~[[uk:Юдея]]~~ ~~[[vec:Zudia]]~~ ~~[[yi:ארץ יהודה]]~~ ~~[[zh:犹大山地]]~~

Judea: Różnice pomiędzy wersjami