Palatalizacja: Różnice pomiędzy wersjami

'''Palatalizacja''' ('''zmiękczenie''') - zjawisko wymowy danej [[głoska|głoski]] z dodatkową [[artykulacja (fonetyka)|artykulacją]] środkowo podniebiennąśrodkowopodniebienną (obok głównego zbliżenia narządów mowy pojawia się zbliżenie środkowej części [[język (anatomia)|języka]] do [[podniebienie (anatomia)|podniebienia]]), np. w języku polskim [[spółgłoska]] /p/ wymawiana jest różnie w zależności od otoczenia - w formie ''psa'' /p/ jest twarde, niepalatalne, lecz w ''pies'' przechodzi w spalatalizowane, miękkie /p’/, pisane jako: pi. Palatalizacja oznaczana jest w [[Międzynarodowy alfabet fonetyczny|PAIPA]] znakiem [{{PAIPA|ʲ}}] w indeksie górnym, np. [{{PAIPA|pʲ}}, {{PAIPA|tʲ}}, {{PAIPA|sʲ}}]. Dźwięki spalatalizowane oznacza się również znakiem /’/, np. /g’/, /d’/, /f’/ (zwłaszcza w slawistyce).

W wielu językach świata, np. w [[język niemiecki|niemieckim]], dochodzi do zależnej od pozycji palatalizacji spółgłosek. Tak powstaje różnica między /k/ w ''KuKuh'' i w ''KieKiel''. Przy wymowie /k/ w ''KieKiel'' język porusza się w przewidywaniu /i/ w kierunku twardego podniebienia. Jednak w niemieckim z „nieprawidłowego“ użycia każdorazowo różnych dźwięków nie wynika żadna zmiana znaczenia.

Palatalizacją nazywamy też [[proces fonetyczny]], w wyniku którego powstają głoski palatalne. Taki proces zaszedł między innymi w [[język prasłowiański|języku prasłowiańskim]] (stąd historycznie miękkie ssz, rzż, cz, dzdż, c, dz) i w [[język polski|języku polskim]] (stąd sś, zź, cć, dzdź, nń).

'''Spółgłoska palatalna''' albo '''miękka''' to [[spółgłoska]], przy wymowie której występuje palatalizacja, na przykład /b’/ w ''biały'', /siś/ w ''ślimak'', /s’/ w ''sinus'', /k’/ w ''kiedy''. Palatalne są wszystkie [[spółgłoska średniojęzykowa|spółgłoski średniojęzykowe]]. Niekiedy inne spółgłoski z palatalizacją określa się jako '''zmiękczone''' lub '''spalatalizowane'''. Tego typu spółgłoski są charakterystyczne dla [[języki słowiańskie|języków słowiańskich]] i [[języki uralskie|uralskich]], występują także w [[język irlandzki|języku irlandzkim]].

* [[lotyzacjajotyzacja]]

* [[byłaczeniebylaczenie]]