Wersja z 17:35, 21 lip 2011 edytuj EmausBot (dyskusja \| edycje) Boty 725 897 edycji m r2.6.4) (robot dodaje kk:Псиломелан ← poprzednia edycja		Wersja z 15:18, 17 sty 2012 edytuj anuluj edycję Kluka~plwiki (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 3183 edycje rozbudowa artykułu następna edycja →
Linia 1: '''Psylomelan''' (romanechit) to skrytokrystaliczna mieszanina tlenków [[Bar (pierwiastek)\|baru]] i [[mangan]]u. Nazwa minerału wywodzi się od greckiego ''psilos = gładki (nagi)'' i ''melas = czarny'', co jest związane z barwą i wyglądem skupień tej substancji.▼ [[Plik:Psilomelane-dendrites.jpg\|thumb\|330 px\|Dendryty psylomelanu]] '''Psylomelan''' (romanechit) to drobnoziarnista lub skrytokrystaliczna mieszanina tlenków [[Bar (pierwiastek)\|baru]] i [[mangan]]u. Dawniej uważana była za odrębny minerał. ▲~~'''Psylomelan''' (romanechit) to skrytokrystaliczna mieszanina tlenków [[Bar (pierwiastek)\|baru]] i [[mangan]]u.~~ Nazwa minerału wywodzi się od greckiego ''psilos = gładki (nagi)'' i ''melas = czarny'', co jest związane z barwą i wyglądem skupień tej substancji. === Właściwości === Linia 8 ⟶ 11: * [[Układ krystalograficzny]]: tetragonalny lub jednoskośny * [[Rysa (mineralogia)\|Rysa]]: czarna lub czarnobrunatna * [[Barwa]]: czarna, brunatnoczarna, szara * [[Przełam]]: nierówny, muszlowy * [[Połysk]]: półmetaliczny, srebrzysty * [[Łupliwość]]: brak Głównym składnikiem psylomelanu jest kryptomelan i [[hollandyt]]. Zazwyczaj zawiera niewielkie ilości [[glin]]u, [[żelazo\|żelaza]], [[potas]]u, [[kadm]]u, [[kobalt]]u, [[cynk]]u. Psylomelan jest kruchy, nieprzezroczysty. Występuje w [[skupienia minerałów\|skupieniach]] ziemistych, proszkowych skorupowych, nerkowatych, groniastych i kulistych – czarne szklane głowy. Tworzy nacieki [[stalaktyt]]owe. Bardzo często tworzy [[dendryty]]. Bardzo łatwo rozpuszcza się w kwasach: solnym, siarkowym, szczawiowym i cytrynowym. W płomieniu dmuchawki rozpryskuje się, barwiąc go na zielono. === Występowanie === Psylomelan jest substancją dość pospolitą i szeroko rozpowszechnioną. Współwystępuje z [[kalcyt]]em, [[baryt]]em, [[syderyt]]em, [[limonit]]em, [[piroluzyt]]em. Powstaje w strefie wietrzenia. Stanowi też składnik utworów hydrotermalnych i niektórych osadów bagiennych i jeziornych. '''Główne miejsca występowania na świecie''': [[Niemcy ]](Schneeberg w [[Rudawy\|Rudawach]]; Ilmenau w Turyngii; Eisenbach, [[Schwarzwald]]; Ilfield w ~~Harzu~~[[Harz]]u; Solnhofen w Bawarii), [[Wielka Brytania\|Wielkiej Brytanii]] (Restomel, Lainvery, Kornwalia), [[Ukraina]] (Nikipol, [[Nizina Czarnomorska]]), [[Włochy]] ([[Elba]]), [[ Słowacja]] (Żeleznik), [[ Czechy]] (Pribram),[[ Gruzja]] (Cziatura,[[ Ural]]), [[Rosja]] (okolice ~~Jekaterynburga~~[[Jekaterynburg]]a), [[Indie]] (Nagpur),[[ Stany Zjednoczone]] (nad Jeziorem Górnym), [[Brazylia]] (Ouro Preto, Minas Gerais) i [[Meksyk]] (Zacateus) '''Główne miejsca występowania w Polsce''': złoża kruszców w Miedziance i Miedzianej Górze k. [[Kielce\|Kielc]], rejon śląsko-krakowski (współwystępuje z rudami ~~cynku~~ [[cynk]]u i[[ołów\| ołowiu]]), okolice ~~Sanoka~~[[Sanok]]a ([[Karpaty]]) i [[Pińczów\| Pińczowa]] (Dolina [[Nida\|Nidy]]), Góry i [[ Pogórze Kaczawskie]] (Leszczyna, Nowy Kościół, Stanisławów k. ~~Jawora~~[[Jawor]]a, Biegoszów k. Świerzawy), [[Góry Sowie]] (Głuszyca, Jedlina Zdrój), ~~pegmatyty~~ [[pegmatyt]]y granitowe z rejonu ~~Strzegomia~~[[Strzegom]]ia i ~~Strzelina~~[[ Strzelin]]a. == Zastosowanie == ważna ruda manganu, bywa stosowany jako kamień ozdobny, w jubilerstwie (szlifowany w formie [[kaboszon]]ów) służy jako imitacja [[hematyt]]u, atrakcyjny kamień kolekcjonerski. {{commonscat\|Psilomelane}} === Bibliografia === R..Duda, L.Rejl – Wielka encyklopedia Minerałów – Elipsa 2, ISBN 83-86013-00-1 W. Schumann – Minerały świata – O. Wyd. ”Alma - Press” 2003 r. ISBN 83-7020-313-2 * Bolewski A., Manecki A.: ''Mineralogia szczegółowa'', Wydawnictwo PAE. Warszawa 1993, ISBN 83-85636-03-X * Jerzy Żaba ''Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów'', wydawnictwo Wideograf II, Chorzów 2006

Psylomelan: Różnice pomiędzy wersjami