Wikipedia

Orda: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
drobne redakcyjne
drobne merytoryczne,drobne redakcyjne
Linia 1:
{{disambigR|wojska, namiotu lub państwa|[[Orda (syn Dżocziego)|Orda – pierwszy władca Białej Ordy]]}}
[[Plik:Ger Tereg Blue.jpg|thumb|300px|Przenoszenie '''ordy''' (– namiotu władcy).]]
'''Orda''' – stosowane w Polsce określenie ogólne dla wojsk [[nomada|koczowników]], zazwyczaj Tatarów z [[Chanat Krymski|Chanatu Krymskiego]] i [[nogajskie ordy przednie|nogajskich ord przednich]], najeżdżających ziemie litewskie, ruskie, polskie i rosyjskie w XV-XVIII wieku.
 
Wśród [[języki ałtajskie|ludów ałtajskich]] było to określenie namiotu władcy, albo, bardziej ogólnie, jego siedziby. Określenie ''złota orda'' oznaczało tam ''złoty paradny namiot'' władcy, a państwo było nazywane [[Ułus]]em (np. Ułus Dżocziego, Ułus Ugedeja)<ref>{{Cytuj książkę | tytuł=The Encyclopaedia of Islam... | strony=174}}</ref>. W państwach europejskich, takich jak [[Polska]] lub [[Rosja]], nazwa '''orda''' była rozciągana na rządzone przez władcę państwo (stąd nazwy [[Złota Orda]], [[Biała Orda]]).
{{spis treści|right}}
 
[[Etymologia|Etymologicznie]], słowo ''orda'' pochodzi od [[językjęzyki mongolskimongolskie|mongolskiego]] słowa ''ordo''<ref name="Gleason2009">{{cytuj książkę|autor=Abbott Gleason|tytuł=A companion to Russian history|url=http://books.google.com/books?id=JyN0hlKcfTcC&pg=PA82|data dostępu=16 January 2011|data=2009|wydawca=Wiley-Blackwell|isbn=9781405135603|pages=82–}}</ref> lub [[JęzykJęzyki tureckitureckie|tureckiego]] ''orta'', które oznacza stronę, oddział, namiot lub kierunek<ref name="GüzelOğuz2002">{{cytuj książkę|autor1=Hasan Celāl Güzel|autor2=Cem Oğuz|autor3=Osman Karatay|koautorzy=Murat Ocak|tytuł=The Turks: Middle ages|url=http://books.google.com/books?id=OmFtAAAAMAAJ|data dostępu=16 January 2011|data=2002|wydawnictwo=Yeni Türkiye}}</ref>.
Tłumaczone jako ''obóz'' lub ''pałac, [[jurta|namiot]]''<ref name="Burgan2009">{{cytuj książkę|author=Michael Burgan|tytuł=Empire of the Mongols|url=http://books.google.com/books?id=du9IBqrbMcYC&pg=PA12|data dostępu=17 January 2011|data=August 2009|wydawnictwo=Infobase Publishing|isbn=9781604131635|strony=12–}}</ref>, a następnie ''siedziba władzy''<ref name="Hartog1996">{{cytuj książkę|autor=Leo de Hartog|tytuł=Russia and the Mongol yoke: the history of the Russian principalities and the Golden Horde, 1221-1502|url=http://books.google.com/books?id=CANpAAAAMAAJ|data dostępu=17 January 2011|data=1996|wydawnictwo=British Academic Press|isbn=9781850439615}}</ref> lub ''dwór królewski''<ref name="Kohn2008">{{cytuj książkę|autor=Michael Kohn|tytuł=Mongolia|url=http://books.google.com/books?id=7JVGCF-MPB0C&pg=PA25|data dostępu=17 January 2011|data=1 May 2008|wydawnictwo=Lonely Planet|isbn=9781741045789|strony=25–}}</ref><ref name="RuysbroeckAntivari)1900">{{cytuj książkę|autor1=Willem van Ruysbroeck|autor2=Giovanni di Piano Carpini (abp. of Antivari)|tytuł=The journey of William of Rubruck to the eastern parts of the world, 1253-55|url=http://books.google.com/books?id=DmgMAAAAIAAJ&pg=PA57|data dostępu=17 January 2011|rok=1900|wydawca=Printed for the Hakluyt Society|strony=57–}}</ref>.
 
Linia 12 ⟶ 11:
 
== Lista najbardziej znanych ord (państw lub związków plemiennych) ==
* [[Złota Orda]] (Ułus Dżoczi) – chanat [[Mongołowie|mongolsko]]-[[Tatarzy|tatarski]] istniejący w latach [[1240]]-[[1435]]<ref>{{Cytuj książkę | autor=Borawski P. | tytuł=Tatarzy w dawnej Rzeczypospolitej... | strony=5-7}}</ref><ref name=autonazwa1>{{Cytuj książkę | autor=Егоров В. Л. | tytuł=Историческая география Золотой Орды в XIII—XIV вв. | data=1985 | wydawca=Наука | miejsce=Москва | url = | isbn= | strony=}}</ref>.
* [[Biała Orda]] – chanat [[Mongołowie|mongolski]] powstały w [[XIII wiek]]uwieku, założony przez [[Orda (syn Dżocziego)|Ordę]], stanowił zachodnią część [[Złota Orda|Złotej Ordy]]<ref>{{Cytuj książkę | autor=Podhorodecki L. | tytuł=Tatarzy. Od Czyngis-chna do XX wieku... | strony=116-117}}</ref><ref name=autonazwa1 />.
* [[Wielka Orda]] – chanat [[Mongołowie|mongolsko]]-[[Tatarzy|tatarski]] istniejący w latach [[1435]]-[[1502]], po rozpadzie Złotej Ordy<ref>{{Cytuj książkę | autor=Сафаргалиев М. Г. | tytuł=Распад Золотой Орды | data=1960 | wydawca= | miejsce=Саранск | url = | isbn= | strony=}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | autor=Греков И. Б. | tytuł=Восточная Европа и упадок Золотой Орды (на рубеже 14-15 вв.) | data=1975 | wydawca=Hayka | miejsce=Москва | url = | isbn= | strony=}}</ref>.
* [[Orda Nogajska]] – konfederacja plemion [[nomada|koczowniczych]] ([[Mongołowie]], [[Tatarzy]], [[Połowcy]], [[Pieczyngowie]], [[Awarowie]], [[Chazarowie]] i inne) na [[Step Pontyjski|Stepie Pontyjskim]], istniejąca w latach [[1390]]-[[1634]], pod panowaniem [[Imperium Rosyjskie|Rosji]] od [[1634]] do [[1770]] roku<ref>{{Cytuj książkę | autor=Podhorodecki L. | tytuł=Chanat krymski... | strony=12, 36, 105}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | autor=Трепавлов В. В. | tytuł=История Ногайской Орды | data=2002 | wydawca=Восточная литература | miejsce= | url = | isbn=5-02-018193-5 | strony=}}</ref>.
* [[OrdyNogajskie ordy przednie]] – [[nomada|koczownicze]] plemiona [[Nogajowie|Nogajów]] zamieszkujace w latach [[1430]]-[[1856]] [[step]]y [[Morze Czarne|nadczarnomorskie]], pod panowaniem [[Chanat Krymski|Krymu]] i [[Imperium osmańskie|Turcji]], potem [[Imperium Rosyjskie|Rosji]]<ref>{{Cytuj książkę | autor=Skorupa D. | tytuł=Stosunki polsko-tatarskie ... | strony=24-25}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | autor=Pajewski J. | tytuł=Buńczuk i koncerz... | strony=106-121}}</ref>.
* [[Kałmucy|Orda Kałmucka]] – [[buddyzm|buddyjskie]] państwo [[Ojraci|Ojratów]] założone latach dwudziestych [[XVII wiek]]uwieku na obszarach między rzekami [[Don]] i [[Ural (rzeka)|Jaik]], w [[1771]] roku większość z nich postanowiła wrócić do dawnej ojczyzny, 13 tys. rodzin pozostało na terenie [[Kałmucja|Kałmucji]] i podporządkowało się [[Rosja|rosyjskiemu]] [[gubernator]]owi<ref>{{Cytuj książkę | autor=Bazylow L. | tytuł=Historia Mongolii... | strony=178}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | autor=Батмаев М. М. | tytuł=Социально-политический строй и хозяйство калмыков в XVII—XVIII вв. | data=2002 | wydawca=Элиста | miejsce=Джангар | url = | isbn= | strony=}}</ref>.
 
{{Przypisy}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Orda”