|
[[Plik:wilo_obiegowe.jpg|thumb|Rodzina pomp Wilo-Stratos: najbardziej efektywne energetycznie pompy obiegowe.]]
'''Pompa obiegowa''' – maszyna robocza, która wywołuje przepływ cieczy (wody lub wodnych roztworów, najczęściej [[Glikol etylenowy|glikoli]]) w obiegach (pierwotnych lub wtórnych), [[Ogrzewanie|instalacjach grzewczych]] lub [[Chłodzenie|chłodzących]]. Jako pompy obiegowe stosowane są wyłącznie [[pompa wirowa|pompy wirowe]].
==Pompa obiegowa bezdławnicowa==
== Budowa ==
:(tzw. hermetyczna)
Podstawowymi elementami pompy wirowej są: spiralny korpus z dwoma [[Króciec|króćcami]]: ssawnym i tłocznym oraz [[wirnik]] łopatkowy osadzony na wale napędzanym przez silnik elektryczny. Króćce pompy obiegowej (p.o.) mogą być umieszczone w jednej osi (p.o. „in-line”, najczęściej przystosowane do wbudowania bezpośrednio w rurociąg) lub też oś króćca ssawnego może być prostopadła do osi króćca tłocznego (p.o. promieniowa).
:lub pompa z mokrym silnikiem
* '''Pompa obiegowa bezdławnicowa''' (tzw. hermetyczna lub pompa z mokrym silnikiem):Jest –to pompa wirowa, w której wszystkie elementy ruchowe silnika elektrycznego (wirnik, wał oraz łożyska) są omywane pompowaną cieczą. Uzwojenie [[stojan]]astojana silnika oddzielone jest od komory wypełnionej cieczą, w której obraca się wirnik za pomocą tulei ochronnej wykonanej ze [[Stal nierdzewna|stali nierdzewnej ]]. W bezdławnicowej p.o. pompowana ciecz spełnia dwa zadania: smaruje łożyska wału, oraz chłodzi wewnętrzną komorę silnika. Dzięki temu hałas bezdławnicowych p.o. jest znacznie niższy niż dławnicowych p.o., lecz na skutek strat spowodowanych przez tuleję ochronną ich [[sprawność ]] (z silnikami standardowymi) jest niższa niż [[pompa obiegowa dławnicowa|pomp dławnicowych ]]. ▼
[[Plik:wilo_bezdlawnicowa.jpg| mały|250pxthumb|Pompa bezdławnicowa Wilo-Star RS .]] ▼Wyróżnić można następujące rodzaje pomp obiegowych:
* '''Pompa obiegowa dławnicowa''' – rodzaj pompy wirowej, w której [[silnik elektryczny|elektryczny silnik]] napędowy jest całkowicie oddzielony od pompowanej [[ciecz]]y. W tym przypadku przejście [[Wał (maszynoznawstwo)|wału]] wirnika pompy przez jej korpus uszczelnione jest za pomocą dławnicy lub uszczelnienia mechanicznego. Element uszczelniający [[smarowanie|smarowany]] jest przez pompowaną ciecz. Silnik napędowy pompy chłodzony jest powietrzem, a [[Łożysko (mechanika)|łożyska]] jego wirnika wymagają smarowania.
[[Plik:wilo_il_e.jpg|mały|250px|Elektroniczna pompa dławanicowa Wilo-CronoLine IL-E.]]
▲* '''Pompa obiegowa bezdławnicowa''' (tzw. hermetyczna lub pompa z mokrym silnikiem) – pompa wirowa, w której wszystkie elementy ruchowe silnika elektrycznego (wirnik, wał oraz łożyska) są omywane pompowaną cieczą. Uzwojenie [[stojan]]a silnika oddzielone jest od komory wypełnionej cieczą, w której obraca się wirnik za pomocą tulei ochronnej wykonanej ze [[Stal nierdzewna|stali nierdzewnej]]. W bezdławnicowej p.o. pompowana ciecz spełnia dwa zadania: smaruje łożyska wału, oraz chłodzi wewnętrzną komorę silnika. Dzięki temu hałas bezdławnicowych p.o. jest znacznie niższy niż dławnicowych p.o., lecz na skutek strat spowodowanych przez tuleję ochronną ich [[sprawność]] (z silnikami standardowymi) jest niższa niż pomp dławnicowych.
▲[[Plik:wilo_bezdlawnicowa.jpg|mały|250px|Pompa bezdławnicowa Wilo-Star RS]]
* '''Pompa obiegowa bezdławnicowa o wysokiej sprawności''' – pompa napędzana [[Silnik elektryczny synchroniczny|synchronicznym silnikiem]] elektronicznie komutowanym z wirnikiem w formie magnesu trwałego ([[Bezszczotkowy silnik elektryczny|silnik ECM]] – [[Język angielski|ang.]] ''Electronically Commutated Motor'').
[[Plik:wilo_stratos.jpg|mały|250px|Pompa obiegowa bezdławnicowa Wilo-Stratos o najwyższej sprawności]]
== Zasada działania ==
* :[[pompa cyrkulacyjnaobiegowa]] ▼Energia mechaniczna dostarczona do p.o. przez silnik przekazywana jest za pośrednictwem wirnika do strumienia cieczy, powodując przyrost jej ciśnienia ([[Energia potencjalna|energii potencjalnej]]) i prędkości ([[Energia kinetyczna|energii kinetycznej]]). Przyrost energii cieczy następuje tylko w wirniku pompy obiegowej, jako jedynym elemencie przekazującym energię. W pozostałych elementach p.o. następuje tylko zamiana jednej formy energii na inną, np. energii kinetycznej na energię ciśnienia. Na przykład w spiralnie ukształtowanym korpusie p.o. następuje zamiana części energii kinetycznej w energię potencjalną, co powoduje dalszy przyrost ciśnienia cieczy.
:[[pompa obiegowa dławnicowa]]
Ciśnienie wytwarzane przez p.o. zostaje wykorzystane do pokonania oporów przepływu cieczy przez obieg grzewczy lub chłodzący.
:[[pompa obiegowa dławnicowa o wysokiej sprawności]]
Podczas pracy pompy obiegowej w centralnej części wirnika następuje spadek ciśnienia cieczy, co powoduje napływ cieczy przez króciec ssawny. W przypadku nadmiernego spadku tego ciśnienia w niektórych częściach wirnika ciśnienie może być niższe niż ciśnienie nasycenia, odpowiadające temperaturze pompowanej cieczy, co jest przyczyną tzw. [[Kawitacja|kawitacji]], tj. odparowania cieczy. Aby temu zapobiec ciśnienie cieczy w króćcu ssawnym (na dopływie do p.o.) powinno być wyższe niż ciśnienie nasycenia odpowiadające temperaturze cieczy o tzw. wymaganą nadwyżkę antykawitacyjną (ang. ''Net Positive Suction Head'' – NPSH).
:[[pompa cyrkulacyjna]]
== Parametry ==
Parametrami pomp obiegowych są:
* [[Wydajność przepływu|wydajność]] Q,
* ciśnienie ∆ p (wysokość podnoszenia ∆H) pompy,
* pobór [[moc]]y P,
* sprawność [[Układ pompowy|zespołu pompowego]] η,
* [[prędkość obrotowa]] wirnika n,
* nadwyżka antykawitacyjna NPSH,
* poziom hałasu L.
W praktyce korzysta się z graficznych zależności między wielkościami Q, ∆ p(∆H), P i η, które noszą nazwę charakterystyk pomp. Są one wyznaczane w wyniku badań, których metodyka jest znormalizowana. Charakterystyki te wyznaczane są przy pompowaniu wody o gęstości 1000 kg/m³ i [[Lepkość|lepkości kinematycznej]] = 1 mm²/s. Gdy p.o. używana jest do pompowania cieczy o innej gęstości i lepkości, to charakterystyki pompy należy przeliczyć. Charakterystyki pomp obiegowych podawane są w katalogach i dokumentacji techniczno-ruchowej, przy czym ich przebieg stanowi przedmiot gwarancji producentów pomp.
▲* [[pompa cyrkulacyjna]]
== Bibliografia ==
{{Bibliografia|
* Instalacje, gazowe, ogrzewcze, wentylacyjne i wodno-kanalizacyjne w budownictwie. Praca zbiorowa pod redakcją M. Rubika. Wydawnictwo Forum Sp. z o.o., Poznań 2005; rozdz. 5.14
* Rubik M.: Pompy obiegowe w instalacjach c.o. i c.w.u.)}}
[[Kategoria:Pompy]]
| 